Bokmål

O bokmål (literalmente lingua de libro) é o estándar máis común da lingua norueguesa baseado orixinalmente no danés, a outra forma escrita oficial é o nynorsk. É utilizado, como forma escrita, por entre o 85 e 90% da poboación e é usado comunmente para os estudantes estranxeiros que aprenden noruegués.

Escritura e fala

A primeira ortografía do bokmål foi oficialmente adoptada en 1907 co nome de riksmål despois de estar en desenvolvemento desde 1897. Foi unha adaptación do danés escrito, o cal se usaba como lingua oficial dende a pasada unión con Dinamarca, á koiné dano-norueguesa falada principalmente pola elite urbana norueguesa, especialmente na capital. Cando en 1923 o gran xornal conservador Aftenposten adoptou a ortografía de 1907, a escritura danesa deixou practicamente de se utilizar en Noruega. O nome bokmål foi adoptado oficialmente en 1929 despois dunha proposta de chamar a lingua escrita "dano-norueguesa", proposta derrotada por un voto no Storting.

Distinto á maioría das linguas estándar, non existe un estándar codificado para o bokmål (e o nynorsk) falado. Hai, con todo, variedades faladas de noruegués que son case idénticos ou estreitamente relacionados ao bokmål escrito. Para Gjert Kristoffersen en "A Fonoloxía do Noruegués", o bokmål é a variedade máis común entre a clase media urbana atopado especialmente na parte occidental do sur de Noruega, con Oslo como o seu centro obvio.

Historia

Até ao redor do ano 1300, o idioma escrito de Noruega, o noruegués antigo, foi esencialmente idéntico ao nórdico antigo. Esta fala foi gradualmente diferenciándose en dialectos rexionais e locais. Mentres Noruega permaneceu como un reino independente a lingua escrita mantívose esencialmente constante.

En 1380, Noruega uniuse con Dinamarca e por moito tempo non tivo o seu propio rei. A comezos do século XVI, Noruega perdera as súas institucións políticas separadas e xunto a Dinamarca formou a unidade política chamada Dinamarca-Noruega até 1814, converténdose progresivamente no membro débil da unión. Durante este período o noruegués escrito foi substituído polo danés, o cal foi usado virtualmente en todos os documentos administrativos.

Os noruegueses utilizaron primeiramente o danés na escritura, pero este gradualmente pasou ser falado pola elite urbana en ocasións formais ou oficiais. Aínda que o danés non se converteu na lingua falada pola basta maioría da poboación, para a época de 1814 cando os lazos entre Noruega e Dinamarca eran fortes, un vernáculo dano-noruegués a miúdo chamado "fala educada diaria" converteuse en lingua materna de parte da elite urbana. Esta nova koiné dano-norueguesa como danés con pronuncia de noruegués do leste, algo de vocabulario noruegués e unha gramática simplificada. Ou como o expresou Kristoffersen:

O estándar Østnorsk pode ser considerada un sociolecto que foi desenvolvido como resultado de tensión entre o danés como escritura oficial e nalgúns contextos falado, lingua usada polas clases altas antes de 1814, e a variedade de noruegués usada polas clases sociais baixas nos pobos orientais de Noruega.

En 1814, Noruega foi cedida por Dinamarca a Suecia. Nese entón Noruega desafiou a Suecia e os seus aliados, declarou a súa independencia e adoptou unha constitución democrática. Aínda que obrigada a someterse a unha unión dinástica con Suecia, este sentimento independentista continuou crecendo, influenciando a evolución da lingua en Noruega. Antigos idiomas tradicionais foron revividos polo poeta patriótico Henrik Wergeland (1808-1845), quen defendeu unha lingua escrita non danesa. Haugen indica que:

Dentro da primeira xeración de liberdade, dúas solucións emerxeron e gañaron adeptos, unha baseada na fala das clases altas e unha na do pobo común. A primeira chamada de norueguización do danés escrito, a última para un novo comezo.

A máis conservadora das dúas transicións do idioma foi adiantada polo labor de escritores como Peter Asbjørnsen e Jørgen Moe, o mestre e axitador da reforma lingüística Knud Knudsen e o seu famoso discípulo Bjørnstjerne Bjørnson, así como unha máis prudente norueguización por Henrik Ibsen. En particular, o traballo de Knudsen na reforma lingüística a mediados do século XIX foi imporante para a ortografía de 1907 e a subsecuente reforma de 1917. Knudsen é a miúdo chamado "pai do bokmål".

Características

Diferenzas co dialecto tradicional de Oslo

Coloquialmente, o estándar Østnorsk é a miúdo chamado o dialecto de Oslo. Con todo, o Østnorsk estándar non está confinado a Oslo e o dialecto tradicional de Oslo é diferente ao Østnorsk estándar. En realidade, moitos nativos de Oslo poden falar un sociolecto que vai nunha escala desde o dano-noruegués tradicional nun extremo até o dialecto de Oslo ao outro extremo.

A seguinte táboa mostra algúns importantes casos onde o bokmål e o Østnorsk estándar seguen ao danés máis que ao dialecto tradicional de Oslo. Noutros casos o bokmål segue ao dialecto de Oslo. As formas radicais que están permitidas pero non son moi usadas están entre paréntese.

Diferenzas entre bokmål e o dialecto de Oslo

	Danés	Bokmål/Østnorsk estándar		Dialecto de Oslo
		tradicional	radical
Diferenciación entre masculino e feminino un home pequeno unha muller pequena	non en lille mand en lille kvinde	non en liten mann en liten kvinne	si en liten mann ei lita kvinne	si en liten mann ei lita kvinne
Diferenciación entre masc. e fem. definido plural os botes os vagóns	non bådene vognene	non båtene vognene		si båta vognene
Sufixo definido plural neutro as casas	-ene/erne husene	-ene husene	-a husa	-a husa
Verbo feble xermánico sufixo participio pasado cycled	-et cyklet	-et syklet	-a sykla	-a sykla
Verbo feble xermánico sufixo pretérito cycled	-ede cyklede	-et syklet	-a sykla	-a sykla
Verbo forte xermánico sufixo participio pasado escrito	-et skrevet	-et skrevet		-i skrivi
Infinitivo dividido vir/chegar estar en cama	non komme ligge	non komme ligge		si komma ligge
Fraccionamento de final masculino e vocal sen acento escala rolda	non stige runde	non stige runde		si stega runde
Ditongo escandinavo occidental perna fume suave/mollado (adxectivo)	non ben røg blød	non ben røk bløt	si bein røyk blaut	si bein røyk blaut
Escandinavo occidental u por o ponte	non bro	non bro	si bru	si bru
Escandinavo occidental a-umlaut piso	non gulv	non gulv	(si) (golv)	si gølv
Acento na primeira sílaba en préstamo de palabras banana	non /ba'na:n/	non /ba'na:n/		si /'banan/
Retroflexo /ɽ/ do noruegués antigo /rð/ mesa, taboleiro	non /bo:r/	non /bu:r/		si /bu:ɽ/
Retroflexo /ɽ/ do noruegués antigo /l/ sol	non /so:l/	non /su:l/	si /su:ɽ/	si /su:ɽ/
Vocabulario danés xantar por que	si spise hvorfor	si spise hvorfor		non eta åffer
Vocabulario danés nena como	si pige hvordan	si pike hvordan	non jente (åssen)	non jente åssen

Véxase tamén

Outros artigos

• Lingua norueguesa
• Lingua danesa