Zirkulazio-argi

Artikulu hau trafikoa arautzeko seinale argidunari buruzkoa da; beste esanahietarako, ikus «Semaforo (argipena)».

Oinezkoentzako argiak

Zirkulazio-argi –batzuetan, argi soilik– edo semaforoa (Heg.) errepide eta kaleetan dagoen trafiko-seinale argiduna da eta igaro daitekeen ala ez adieraztean du. Eskuarki, hiru edo bi argiz osatua egoten da.

Zirkulazio-argiak, teknikoki trafikoa kontrolatzeko seinale gisa ere ezagutzen direnak, bide elkarguneetan eta trafikoa erregulatzeko beste toki batzuetan kokatzen diren seinale gailuak dira, eta, beraz, oinezkoen zirkulazioa arautzeko ere balio du. Lehen zirkulazio-argia, John Peake Knightek sortua, Londresen ezarri zen 1868an.

Trafiko-seinaleen gorakada automobil-trafikoaren hazkunde azkarrari lotuta dago, batez ere Estatu Batuetan, Henry Fordek 1908an t eredua sartu eta 1913tik aurrera seriean ekoizten hasi ondoren. Lehen aldiz, autoak merkeak ziren eta batera joan-etorriak egiteko behar bezain fidagarriak.

Munduko lehen zirkulazio-argiak bizitza laburra izan zuen. Laspel bidez pizten zen, eskuz, eta Londresen instalatu zen 1868ko abenduan. Hilabete batzuk beranduago eztanda egin zuen eta kudeatzen zuen polizia zauritu zuen. 1890ko hamarkadatik aurrera beharrezko bilakatzen hasi zen trafikoa kontrolatzea, baina ez zen izan 1910era arte Earnest Sirrinek lehenbizikoa patentatu zuena, Chicagon. "STOP" eta "PROCEED" hitzak zituen, baina ez ziren pizten.

Kolorezko argiak zituen lehen zirkulazio-argia 1914an, Alfred Benesch-ek asmatu zuen, Estatu Batuetako Cleveland hirian. Lau urte geroago Britainia Handiko zirkulazio-argietan hiru margoko sistema erabiltzen hasi ziren.

Zirkulazio-argia, trafikoa eta oinezkoak kontrolatzeko egina da. Autoek oinezkoak pasatzen uzteko, edo alderantzizko helburuarekin jartzen dira. Beste batzuetan ere, auto desberdinak (bidegurutze batean...) kontrolatzeko, eta gidatzea errazagoa izan dadin jartzen dira, istripurik ez gertatzeko etab.

Etimologia

Semaforo hitza argi seinaleen bidez ibilgailu eta oinezkoen zirkulazioa arautzen duen tresna elektrikoa izendatzeko Hegoaldean baino ez da erabiltzen. Iparraldean, (zirkulazio-)argi esateaz gain, argigorri edo su (gorri) hitzak erabiltzen dira. Hala ere, semaforo hitza nazioartekoa da burdinbideetako eta itsas semaforoei dagozkienetan.

Semaforo hitza, grezieratik dator, σñμα (sema), seinalea esan nahi duena, eta  φόρος  "foroak", eramailea esan nahi duena, hau da, semaforo bat “seinaleak daramatzana” da.

Gaztelaniaz, duela mende batzuk, semaforo deitzen zitzaien lurralde osoan zehar hedatzen ziren seinale-dorreei, eta haietatik, seinale optikoen bidez (argiak gauean, koloretako banderak egunean), albiste garrantzitsuak jakinarazten ziren, zaldi bat lauhazka baino azkarrago. Era berean, itsasertzetan eta portuetan ezarritako telegrafo optikoaren seinaleak transmititzen ziren geltokiei ere horrela deitzen zitzaien, horien helburua itsas zabaletik zetozen edo bistatik itsasoan ibiltzen zuirn ontzien iritsieren eta maniobren berri ematea, bolen edo banderen bidez premiazko ohartarazpenak ematea edo haiengandik jasotzea baitzen. Semaforoa masta batean zetzan, non zelatariek seinaleak egiten zituzten, langen bidez, bola edo banderekin, eta, gaua bazen, esku-argiekin. Oro har, semaforoak inguruko estazio telegrafikoekin komunikatzen ari ziren.

Historia

1868ko abenduaren 9an lehen zirkulazio-argia ezarri zen Londresen. John Peake Knight trenbide ingeniariak diseinatu zuen, garaiko trenbide seinaleetan oinarritu zena. Lehen zirkulazio-argia gaur egungoaren oso desberdina zen, bi beso altxatzen baitziren gelditu behar zuen noranzkoa adierazteko. Gainera, kolore gorri eta orlegiko laspelezko lanpak erabiltzen ziren gaueko funtzionamendurako. Hala ere, lehen zirkulazio-argi hau eskuzkoa zen, eta, beraz, polizia batek kontrolatu behar zuen denbora guztian. Lehen zirkulazio-argi hau, soilik hilabete geroago lehertu zen, 1869ko urtarrilak 2an, kontrolatzen zuen polizia larri zaurituz.

1910ean, Ernest Sirrinek zirkulazio-argia hobetu zuen, automatiko bihurtuz. Sirrinen sistemak Stop (gelditu) eta proceed (jarraitu) hitzak erabili zituen argiztapenik gabe. 1912an, Lester Wirek, Salt Lake Cityko polizia ofizial batek, aurreko sistemara itzultzea erabaki zuen, argi gorri eta berdeekin. Eskuzkoa zen arren, berrikuntza argi elektrikoak eta burrunbagailu bat erabiltzea izan zen, egoera aldaketaz ohartarazteko, eta, gainera, polizia eta suhiltzaile estazioei zirkulazio-argiaren egoera aldatzeko aukera ematen zien larrialdietan. AEBetako gobernuko langile bat izateagatik, bere asmakuntza ez zen inoiz patentatua izan.

T ereduaren ondorengo trafiko-kontrolaren berrikuntza aroa Estatu Batuetan gertatu zen batez ere, han trafiko gehiago zegoelako. Estatu Batuetako mendebaldeko hiriek ekialdeko hiriek baino autoen jabetza tasa altuagoak zituzten, autoa gizon aberats baten jostailu bat baino zerbait gehiago bihurtu ondoren. 1910ean, Los Angelesek munduko per capita autoen erregistrorik altuena izan zuen, kale sistema ona zuen hiri aberats bat baitzen, bere klimak urte osoan gidatzeko aukera ematen zuelarik (auto irekiak 1923ra arteko araua ziren).

Ingeniaritza elektrikoaren teknologian egindako aurrerapenek seinaleztapena hobetzea ahalbidetu zuten: ingeniariek Lehen Mundu Gerran komunikazio sistema militarretarako programatzaile automatikoak garatu zituzten. Elektrikoak ziren argi gorri eta berdak erabiltzen zituen lehen zirkulazio-argi automatikoa William Ghiglierik patentatu zuen San Frantziskon, Kalifornian, 1917an. Bere diseinuak eskulan modu bat ere bazuen.

Oinezkoek zailtasun gehiago izan zituzten argi automatiko berrietara egokitzeko, izan ere, jada ezarrita zegoen portaera baten erregulazio berri bati aurre egin behar izan zioten, portaera berrientzako arau berriei aurre egitea baino (gidatzea, adibidez). Oinezkoak ez ziren inoiz antolatu, ezta auto-gidariak ere. Oinezko estatubatuarrek ez zuten Britainia Handiko Peatoien Elkartearen baliokiderik, gaur egun Living Streets (UK) edo Deutsche Verkehrswacht-DVW, Alemaniako Bide Segurtasunerako Elkartea. Haiek eragin nahikoa zuten Missouriko San Luis hirian 1936an emandako puntuan (jaywalking) agindutako puntuan errepidea gurutzatzearen aurkako ordenantza bat blokeatzeko, baina bere ezintasun politikoaren salbuespen isolatu bat dirudi. Trafikoko ingeniariek bigarren mailako hiritar gisa tratatzen zituzten oinezkoak. 1921ean, adibidez, ingeniari batek "oztopo oso larri" gisa deskribatu zituen. Alderdi juridikorik funtsezkoenean, Zuzenbide anglosaxoiak (Common law) kaleko erabiltzaile guztiak berdinak zirela defendatu zuen. Trafikoko ingeniariak behin eta berriz ari zirenez, ordea, udalek arau zahar hori ordeztu zuten, autoei bide-eskubidea eman zieten ordenantza berriekin, elkarguneetan izan ezik. Trafiko-ingeniaritzako lehen testuliburuak ikusi zuen bizitzaren babesa garraioaren abiadura baino garrantzitsuagoa zela, baina gero erantsi zuen segurtasuna eta istripuen prebentzioa funtzionarioen azken kezka ziruditela. Lan bera oinezkoak "matxinada" egoeran zeudelaz kexatu zen.

1920an, William Pottsek, une horretarako zenbait zirkulazio-argi asmatu zituenak, zirkulazio-argiari argi horia gehitu zion. Une horretarako, zirkulazio-argiak munduan zehar hedatuak zeuden, baina, bi etapakoak ez bezala, hiru etapakoak, gidariari, argi gorriaren aldaketa hurbilari buruz hobeto ohartaraztea ahalbidetzen zion. Potts Detroiteko polizia ofizial bat zen, eta, beraz, Wirek bezala, ez zuen inoiz bere asmakuntza patentatu. Garrett Morgan hiru etapa elektrikoko zirkulazio-argi baten bidez patentea lortu zuen lehen pertsona izan zen 1923an. Hala ere, zirkulazio-argia oraindik gaur egungotik urrun zegoen, bi beso baitzituen eta hitz argitsuak erabiltzen baitzituen. Bere diseinua General Electric-i saldu zion 40.000 USD ingururengatik.

1936an, Charles Marshallek zirkulazio-argiaren egoera aldatu aurretik geratzen zen denbora adierazten zuen txandakako seinale bat sortu zuen.

Osagaiak

Zirkulazio-argia honako osagaiek osatzen dute:

• Burua: zirkulazio-argiaren zati ikusgarriak dituen armadura da. Buru bakoitzak norabide ezberdinetan orientatutako aurpegi kopuru jakin bat du.
• Euskarriak: zirkulazio-argien buruari eusteko erabiltzen diren egiturak dira euskarriak, doikuntza angeluarrak, bertikalak eta horizontalak egitea ahalbidetzeko.
• Aurpegia: zirkulazio-argiak osatzen dituzten argiak dira. Aurpegi bakoitzean bi argitik hasi eta hiru argitik gora egon daitezke, eta hiru argikoa da aurpegi ohikoena.
• Lentea: errefrakzio bidez lanpatik eta bere islatzailetik datorren argia nahi den norabidean zuzentzen duen unitate optikoaren zatia da. Elementu hau desagertu egiten da ledeen zirkulazio-argi berrietan.
• Bisera: unitate optiko bakoitzaren gainean edo inguruan jartzen den elementua da, ordu jakin batzuetan eguzki-izpiek horien gainean eraginik izan ez dezaten eta argiztatuta daudela eman ez dezaten, baita zikulazio-argiak igorritako seinalea beste leku batzuetatik ikus ez dadin ere. Leiarrak bezala, zati hau desagertzen ari da, ledeen zirkulazio-argi berriek antzinakoek baino hobeto argitzen baitute.
• Kontraste-plaka: zirkulazio-argien ikuspena areagotzeko eta beste argi-iturri batzuek gidaria nahas ez dezaten erabiltzen den elementua.

Funtzionamendua

Oinezkoen argiak bi argi izaten ditu, kolore gorrikoa eta kolore berdekoa. Kolore gorriak itxaron egin behar dela adierazten du eta berdeak pasa daitekeela.

Autoen argiak, berriz, bi edo hiru argi eduki ditzazke, oinezkoen kolore berdinak bi, eta bestea laranja. Kolore honek kontuz ibili behar dela adierazten du, anbar izenarekin ezagutzen dena, eta orlegitik gorrirako pasabidean kolore naranja honek 3 segundu irauten ditu. Tenporizadore baten bidez, argiak txandaka pizten joaten dira. Oinezkoen argian berdea dagoenean autoenean gorria egongo da. Oinezkoen argia gorria dagoenean, autoenean hasieran berdea egongo da eta ondoren laranja. Horrela behin eta berriz, ziklo osoa errepikatzen joango da.

• 
  Berdea
• 
  Laranja
• 
  Gorria

Egungo zirkulazio-argiak

Zirkulazio-argiak eboluzionatuz joan dira denborak aurrera egin ahala, eta, gaur egun, errentagarritasuna dela eta, led lanpak erabiltzen ari dira argi-seinaleztapenerako; izan ere, Led lanpek lanpa goriek kontsumitutako energiaren % 10 baino ez dute erabiltzen, 50 aldiz bizitza handiagoa dute gutxi gorabehera, eta, beraz, energia eta mantentze-lan asko aurrezten dituzte, fidagarritasun eta segurtasun publiko handiagoa lortzeko helburua betez. Led duten argi-seinaleek honako abantaila hauek dituzte, besteak beste:

• Oso kontsumo txikia dute eta, beraz, energia aurrezten dute.
• Lanpa gorien balio-bizitza handiagoa.
• Gutxieneko mantentze-lanak.
• Ingurumenarekiko errespetua.
• Ordezkatzeko errazak.
• Unitate optikoa UV babesarekin eta kontraste handia egunean zehar.
• Argi-proiekzio uniformea.
• Argi-panela guztiz urtzea saihesten da, panel hori diodo-matrize batez osatuta baitago; beraz, kasu horretan, bakar batzuek baino ez dute egingo, eta ez multzo osoak; beraz, zirkulazio-argia ez da inoiz erabat itzaliko.
• Bide-segurtasun handiagoa.
• Irudiak erraz alda daitezke (adibidez, Madrilen, emakumearen egunean panpinatxoei gona erantsi zieten)
• Oinezko gisa mugitzen, atzera kontuak, eta abarreko animazioak.
• Gutxi kontsumitzen dutenez, bateria baten bidez autonomoki funtzionatzen dute denbora jakin batez.
• Oinezkoentzako arreta
• Aldizkako soinuak sartzea panpina berdea kliskatzen ari denean gorriz jartzeko. Gaur egun, kalearen izenarekin grabatutako ahots bat erabiltzen da, oinezko itsu bat, gertuko beste zirkulazio-argi batzuekin nahas ez dadin, kanariar trino sistemaren lehen semaforoekin gertatzen zen bezala.

Led optika zirkuitu inprimatuko plaka batek, babes-polikarbonatoak eta E-27 zorro hariztatzaileak osatzen dute. Elementu horiek guztiak kono-euskarri batean integratuta daude. Zirkuitu inprimatuak, babes-polikarbonatoak eta inguratzaile konikoak aireztapen-zuloak dituzte, barneko beroa errazago ebakuatzeko.

Ledeek bonbilla tradizionalen aldean abantaila ugari eskaintzen dituzten arren, euren eragozpen handienetako bat bat-bateko energia-aldaketak ez jasatea da, argi bakoitza pizten edo itzaltzen denean gertatzen dena, gainera, argi bakoitza azkar itzali behar baita gainerako argiekin nahasterik ez sortzeko, eta, ondorioz, diodo batzuk urtu egiten dira.

Duela urte batzuetatik hona, zirkulazio-argietan haririk gabeko teknologia erabiltzen da, zirkulazio-argi adimendunek espero zen moduan funtzionatu ez dutelako. Espainiako hainbat hiritan, garraiobideek eta larrialdietakoek oso irismen laburreko irrati-seinaleak igortzen dituzten ekipo informatikoak eta hargailu digitalak eransten dituzte. Unitate horiei esker, ibilgailua beste ekipo batekin hornitutako zirkulazio-argi batera hurbiltzen denean, bi gailuak elkarrekin konektatzen dira, eta, baimen-kodea egiaztatu ondoren, elkargunea arautzen duten zirkulazio-argiak autobusari edo anbulantziari bidea libre emateko koordinatzen dira. Horrela, garraio publikoaren trafiko arina lortzen da, edo bidegurutzeetan zerbitzuan dagoen anbulantzia bat seguru igarotzea lortzen da.

Nahiz eta ez den oso teknologia hedatua, litekeena da gero eta gehiago erabiltzea, etorkizunean lortzen diren emaitzen arabera.

Zirkulazio-argi espezializatuak

Zirkulazio-argi atzerako kontaketaduna

Led-erako atzerako kontaketa duen zirkulazio-argia edo denbora-unitatean aldatzeko ohartarazten duen ibilgailu eta oinezkoentzako zirkulazio-argia trafikoa kontrolatzeko seinale bat da. Horren helburua bide-zirkulazioa arautzea da, argi-alderdiak aldatzeko geratzen den denbora oinezkoei eta gidariei adierazita. Helburua bide-segurtasuneko neurriak osatzea da, automobilistek bat-batean edo ustekabean balaztatzea edo bidegurutze bat argi gorriz gurutzatzea saihestuz. Bere bertsio erabilienak, oinezkoen argiak, oinezkoek kalea modu seguruan zeharkatzeko geratzen diren segundo kopurua ezagutzea ahalbidetzen du.

Erreiaren kontrola

Zirkulazio-argiak erabil daitezke errei bakoitzaren jarioa kontrolatzeko. Hau, gidariei, erreietako bat itxita dagoela edo bertatik zirkulatzea segurua ez dela ohartarazteko erabil daiteke. Zirkulazio-argi mota hau bide itzulgarri bat dagoenean ere erabiltzen da, trafikoaren norabidea aldatzen duena, eta, beraz, gidariei esan behar zaie zein errei erabil daitezkeen.

Ohiko argiez gain, zirkulazio-argi gehienek "x" batekin konbinatutako geziak erabiltzen dituzte errei bakoitzaren egoera adierazteko.

Norabidearen kontrola

Kasu batzuetan, zirkulazio-argiak jar daitezke noranzko espezifiko baterako. Eskuarki, zirkulazio-argi horiek erabiltzen dira kontrako noranzkotik datorren trafikoak biratzen duten ibilgailuen fluxu egokia saihesten duenean, edo biratzen duten ibilgailuek kontrako noranzkoan datozen ibilgailuen fluxu egokia eragozten dutenean. Horrek auto-pilaketak sor ditzake eta istripu-arriskua areagotu.

Oinezkoak

Bidegurutze askotan, gainera, oinezkoentzako argiak erabiltzen dira, oinezkoei elkargunea gurutzatu ahal izateko une segurua adierazteko. Oinezkoei bideko gainerako trafikoaren gainetik lehentasuna emateko ere erabil daitezke.

Semaforo hauetako gehienek ez dute berdearen eta gorriaren arteko argirik, eta, beraz, normalean argi berdeak edo gorriak bizpahiru aldiz kliskatzen du hurrengo aldaketa iragartzeko.

Kasu batzuetan, oinezkoentzako argiek denbora-kontagailuak izan ditzakete, oinezkoak bidea gurutzatzeko denbora nahikoa duen ala ez erabaki ahal izan dezan, kontagailua zerora iristen den unean berehala oinezkoentzako argigorrira aldatzen baita.

Kasu batzuetan, zirkulazio-argiak sakagailu bat izan dezake oinezkoak eskuz igarobidea eskatu ahal izateko. Horrek balio dezake ibilgailuak beharrik gabe gelditzea saihesteko, baldin eta, egia esan, bidea gurutzatu nahi duen oinezkorik ez badago, edo oinezkoen itxaronaldia murrizteko.

Txirrindularientzat

Bizikleta bidea badago edo txirrindulariek partekatzen badute bidea, semaforo bereziak erabil daitezke haientzat, eta, horrela, haien segurtasuna eta ingurukoena hobetzea lortuko da. Normalean, txirrindulariei lehentasuna emateko edo beste bide-erabiltzaile batzuengandik (oinezkoak edo ibilgailuak) urrun mantentzeko erabiltzen dira.

Garraio publikoa

Kasu batzuetan semaforoak erabiltzen dira lehentasuna emateko edo garraio publikoko ibilgailuen fluxua modu independentean kontrolatzeko. Zenbait kasutan, garraio-bidea beste garraio-mota batekin partekatzen denean, tranbiak kasu, seinale desberdinak erabiltzen dira garraio horietarako. Zirkulazio-argi hauek ohikoagoak dira Europan, baina mundu guztian zehar ikus daitezke. Kasu askotan ez dituzte ohiko hiru argiak erabiltzen (gorria, horia eta berdea) sistema konplexuagoen truke gidariei argibide hobeak emateko.

Zirkulazio-argiak nazioartean

Haien oharrak interpretatzeko modua alda daiteke herrialde batetik bestera, baina ohikoena da herrialdeek Bide-seinaleei buruzko Vienako Konbentzioa betetzea. Zirkulazio-argi arruntena hiru argi dituena da: gorria, anbarra - Batzuetan horia deitua - eta berdea. Argitzen denean, gorriak ibilgailuei eta oinezkoei gelditzeko adierazten die, anbarrak erne egoteko eta berdeak jarraitzeko. Estandar unibertsala - Zirkulazio-argiak zut - anbarra erdian egotea da, gorria goian eta berdea behean. Zirkulazio-argi horizontaletan, gorria berdearen ezkerrean dago. Hala ere, estandarrak herrialdeen gidaritzaren arabera aplikatzen dira.

Herrialde bakoitzak zirkulazio-arau ezberdinak ditu, zirkulazio-argien interpretazioa barne. Adibidez, herrialde batzuetan, argi hori batek adierazten die motorzaleei errepidea hutsik badago gidatzen jarrai dezaketela, oinezkoei eta errepide elkarzutetako ibilgailuei bidea libre emanez.

Herrialde batzuetan, argia berde bihurtu baino lehen, argi gorria eta argi anbarra piztuta daude.

Erresuma Batuan, Zeelanda Berrian eta Kanadan, anbarrak, ofizialki, "Stop" esan nahi du, baina, praktikan, "Stop" erako prestaketa bat da. Errusian, Serbian, Austrian, Israelen eta Kanadako eta Mexikoko zenbait tokitan argi berdea argiztatzen da anbarra agertu baino segundo batzuk lehenago. Beste kolorerik gabeko argi anbarren seinalea Erresuma Batuan, Irlandan eta Australian erabiltzen da. Serbian eta AEBetan ere erabiltzen da, arreta non jarri behar den adierazteko. Kanadan, argi anbarrak "arretaz gidatu" esan nahi du, eta, normalean, argi gorriarekin konbinatuta dago lau bideko elkarguneetan. Asiako herrialde batzuetan, Thailandian adibidez, argi anbarraren arabera, ibilgailu batek kontuz ibili behar du bide-gurutzatze batean, non seinaleek aldi arrotzetan bakarrik funtzionatzen duten.

Tianjinen zirkulazio-argi bat dago, honela funtzionatzen duena: barra gorrian dagoenean, gelditu egin behar da. Gero, barra txikitzen hasten da eta zenbat denbora egongo den gorri erakusten du. Gorria kliskatu eta desagertu egiten da, eta barra berde bihurtzen da. Berdearen ordez, kolore horia jartzen da, segundo batzuk irauten duena. Barrak argia kliskatzen du eta horia desagertu egiten da, gorri koloreari bidea emanez.

Bilakaera eta datu globalak

• 1914ko abuztuaren 5ean lehen zirkulazio-argi "modernoa" ezarri zen Clevelanden, Estatu Batuetan. Euclid etorbidea eta 105 Ekialdea kalearen arteko trafikoa kudeatzen zuen. Argi gorri eta berdeak zituen, beso formako euskarri batzuen gainean jarriak. Gainera, bere aurreko ingeles bezala burrunba igorle bat ere bazeukan.

• 1926an, lehena ezarri zen Madrilen, eta Espainiako lehen zirkulazio-argia izan zen, Barquillo eta Alcala kaleen artean.

• Buenos Aires da biztanle bakoitzeko zirkulazio-argi gehien dituen hiria. Buenos Aires da elkargune gehien dituen hiria.

• Argien gizontxo berde edo gorri alaia, Alemanian 'Ampelmann' bezala ezaguna, Sortaldeko Alemanian sartu zuten agintari komunistek, eta duela 15 urte Berlingo harresia erori zenetik marketin fenomeno bihurtu da. Alemaniako eta Berlingo sartaldeko zirkulazio-argiek, eskuarki, gizonezkoen iruditxoaren estandarra erabiltzen dute.

• 2008ko apirilaren 5ean, Jaengo Udalak (Espainia) lehen zirkulazio-argi feminista ezarri zuen, seinaleztapenean berdintasunezko "lehen urratsa", ohiko 'ibiltari' siluetan galtzak gonatik aldatzen baititu. Zirkulazio-argi berria Geltokiko pasealekuaren eta Jaen Plazaren arteko bidegurutzean dago, Adif geltokiaren parean.

• Palma Mallorkakoa, bere kaleetan, urrutiko aginte bat duen zirkulazio-argi bat duen Espainiako lehen hiria da, itsu batek behar duenean bakarrik piztu ahal izateko. Zirkulazio-argia Manacor kaleko oinezkoentzako pasabide batean dago, ONCEren Balearretako egoitzaren parean, eta 2008ko martxoaren 3an inauguratu zuten Palmako alkate Aina Calvok, ONCEko lurralde-ordezkari Ramón Garridok eta erakundeko Kontseilu Nagusiko hirugarren presidenteorde Yolanda Martinek. "Espainian bakarra" den aparatu semaforiko berri honek, ONCEk ohar batean azpimarratu duenez, ikusmen-urritasuna duen pertsona batek urrutiko aginte berezi bati esker aktibatzen duenean funtzionatzen du; une horretan, zirkulazio-argiak seinale bat igortzen du erabiltzaileari agindua jaso duela jakinarazteko, eta gorri jartzen da ibilgailuentzat. Hiru segundo igarota, zirkulazio-argiak soinu-seinale bat igortzen du, pertsona itsuari adierazten diona oinezkoentzako pasabidea segurtasunez pasa dezakeela 30 segundo inguruz. Pertsonak gurutzatu ondoren, zirkulazio-argiak soinu-seinalea emateari utziko dio, eta, bi segundoren buruan, argi gorria itzaliko zaie ibilgailuei, eta zirkulazio-argiaren sekuentzia normala berraktibatuko da zirkulazioa kontrolatzeko.

• 2006ko martxoaren 6an, Lugoko harresiko errondako trafikoa Luz Darriba artista uruguaitarraren ekimen baten protagonista izan zen. Oinezkoentzako pasabidea arautzen duten 72 zirkulazio-argietako panpinatxoek gona jantzi zuten emakume langilearen omenez. Zirkulazio-argiek beren fisonomia aldatu zuten, "Kaleetan eta hiri-praktikan emakumeen ordezkaritzarik ez zegoela ohartarazteko, non irudi maskulinoa aukeratzen den unibertsaltasunaren sinbolo gisa", Luz Darriba udalarekin eta Udaltzaingoarekin elkarlanean ekimen honen bultzatzaileak azaldu duenez.

• Argentinako lehen zirkulazio-argia, eguzki-energiaz elikatua eta Internet bidez haririk gabe kontrolatua, 2008ko abenduaren 15etik dago martxan, Libertador etorbideko eta uztailaren 9ko bidegurutze batean, San Isidro erdigunean. Aparatuak lede-opilak ditu argiztatzeko (argia igortzen duen diodoa), ohikoak baino kontsumo txikiagokoak, eta gai da dauden ibilgailuen kopurua detektatzeko eta arteria bakoitzaren argi berdearen iraupena automatikoki aldatzeko. Zirkulazio-argi konbentzionalek baino% 90 kontsumo txikiagoa duela diote, eta iraunkortasun handiagoa, hortaz, bere mantenimenduak aurrezki garrantzitsu bat eragiten zion herrialdeari.

• Paraguain, Asuncion 1970eko hamarkadan sartu zen, zirkulazio-argi bakar bat ez zuen Amerikako hiriburu bakarra zelarik, duela ehun urte jaiotako asmakizuna. 1974ko maiatzaren 30ean, lehen zirkulazio-argia jarri zen uztailaren 14ko (gaur egun Manduvirá) eta abuztuaren 15eko kaleen arteko bidegurutzean. 40 urte geroago, 2014an, herrialdeko lehen zirkulazio-argi adimenduna ezarri zen, hiriburuko udalerriaren aurrean. 400 zirkulazio-argi adimendun inguru ari dira lanean Paraguaiko hiriburuan 2015eko apirilaren 23tik.

• Islandiako Akureyri herrian zirkulazio-argiek bihotz itxura dute.

• 1930ean, Mexikoren kasuan, hiriburuek lehen seinalatze-adierazleak aurkitu zituzten (zirkulazio-argiak). Eskuliburukoak ziren, eta agente batek palanka bat mugitzen zuen, idazkun bat ateratzeko, bai gelditzeko bai jarraitzeko adierazten zituztenak. 1932ko azaroaren 20an, lehen zirkulazio-argi elektrikoa jarri zen martxan Mexiko Hirian, Juarez etorbideko eta San Juan Letrango gurutzaduran.

Kanpo estekak

• Datuak: Q8004
• Multimedia: Traffic signals / Q8004