Medici

Medici
Datuak
Mota	familia noblea eta Errege-familia
Herrialdea	Florentziako Dukerria
Jarduera
Kidetza	Compagnia de' Magi (en)
Osatuta	Ana Maria Luisa Medicikoa ; Cosimo I.a Medici ; Cosimo II.a Medici ; Cosimo Medici ; Giovanni delle Bande Nere ; Katalina Medici ; Klemente VII.a ; Leon XI.a ; Lorentzo Medici
Zeren jabe	Medici Bank (en)

Medici, Florentzian, XV. mendetik 1737 arte, aginpidean egon zen Italiako familia izan zen. Oso aberats egin ziren merkatari eta bankari lanen bidez, eta ezkontza bitartez Europako familia nagusietako kide egin ziren; Medicitarrak izan ziren hiru aita santu (Leon X.a, Klemente VII.a eta Leon IX.a) eta Frantziako bi erregina (Katalina eta Maria). 1532 arte Florentziako Errepublikari eutsi bazioten ere, Medicitarrek kontrolatzen zuten gobernua, nahiz eta kargu ofizialik izan ez. Florentziatik erbesteratu behar izan zuten 1433-1434, 1494-1512 eta 1527-1530 urteetan. Babes handia eman zieten artistei, Pizkundea abiarazten lagundu zuten eta, era horretan, Florentzia Europako kultura zentro egin zuten^[1].

Historia

Jatorri xumekoa (abizenaren erroa ez da ezagutzen, ziur asko "mediku" lanbidea islatuz), familiaren hasierako boterea, banketxeetatik sortu zen. Medici Banketxea, Europako oparo eta errespetatuenetako bat izan zen. Oinarri honekin, botere politikoa hartu zuten, lehenik Florentzian, eta, ondoren, Italia eta Europa osoan.

Joan Medicik, familiako lehen bankaria izan zenak, florentziar gobernuaren gaineko familia eragina hasi zuen, baina Medicitarrak errepublikako gobernari ez-ofizial bihurtu ziren 1434an, bere seme Cosme Medicik "Maisu Handi" titulua hartzen duenean, familiako adar nagusiak (Cosmeren ondorengoek eratutakoa), Florentzia gobernatu zuen Florentziako lehen dukea izan zen Alessandro Medici 1537an hila izan zen arte.

Boterea, ondoren, Medicitarren adar txikira pasa zen (Lorentzo Mediciren ondorengoak), Giovanni Bicciren seme txikia zena, bere herenbiloba Cosme I.a Medici Handiarekin hasiz. Medicitarren botererako igoera, xehetasunez kontatua izan zen Benedetto Deiren kronikan.

Artea eta arkitektura

Medicitarren lorpenik handienak, artea eta arkitekturaren arloetan izan ziren, hainbeste, eurek erabili zituzten talentuak, gaur egun, garai kultural hartako erreferentzia nagusiak direla Italian eta Europan.

Joan Bicci Medicik, familiako lehen mezenasa izan zena, Masacciori lagundu zion, eta Florentziako San Lorentzo Elizaren berreraikuntza agindu zuen. Cosme Medicik, artista nabarmenak babestu zituen, Donatello eta Fra Angelico horien artean. Medicitarren "lorpenik" nagusiena historian zehar, Michelangelo izan zen, lan batzuk egin zituena familiako kide ezberdinentzat, Lorentzo Bikainarekin hasiz. Arkitektura lanen kontratistak eta mezenas artistikoak izateaz gain, Medicitarrak, bildumagile porrokatuak ere izan ziren, gaur egun Florentziako Uffizi Galeriaren bilduma nagusia osatzen duten lan ugari bilduz.

Arkitekturari dagokionez, Florentziako zenbait eraikin aipagarriren arduradunak dira, Uffizi Galeria, Pitti jauregia, Belvederea, Boboliko lorategiak eta Medici jauregia kasu.

Joan Bicci Medicik, pertsonalki enkargatu zion Filippo Brunelleschiri San Lorentzo eliza berreraikitzea 1419an.
Cosme Handiak ere, Brunelleschiri, Santa Maria dei Fiori katedralaren kupula amaitzea enkargatu zion. 1436an amaitua, garaiko kupularik handiena izan zen.
Leonor Toledokoak, Cosmeren emazteak, Pitti jauregia erosi zion Buonaccorso Pittiri 1550ean
Cosme I.ak, Giorgio Vasari ezagutarazi zuen, Uffizi Galeria eraiki zuena 1560an
Maria Medici, Henrike III.a Nafarroakoa eta Frantziako IV.aren alarguna eta Luis XIII.a Frantziakoaren ama zena, Pieter Paul Rubensek eredu bezala erabili zuen Maria Medici, Frantziako erregina, Marsellara iristen izeneko bere olio margolanerako.