Addis Abeba

Addis Abeba; አዲስ አበባ; Finfinne; Tungga; አዲስ አበባ ( Āddīs Ābebā )
	Etiopiako eskualdea
	Irudi gehiago
Administrazioa
Herrialdea	Etiopia
Hiri enkartatua	Addis Abeba
Alkatea	Arkebe Oqubay
Izen ofiziala	አዲስ አበባ
Jatorrizko izena	አዲስ አበባ; Finfinne; Tungga
Geografia
Koordenatuak	9°01′38″N 38°44′13″E / 9.0272°N 38.7369°E
Azalera	527 km²
Altuera	2.200-3000
Mugakideak	Oromia
Demografia
Biztanleria	5.228.000 (2022); 2.186.998 (2012)
Dentsitatea	9.920 bizt/km²
Informazio gehigarria
Sorrera	1886
Telefono aurrizkia	11
Ordu eremua	UTC+03:00 eta Ekialdeko Afrikako Ordua
Hiri senidetuak	Leipzig, Pekin, Chuncheon (en) , Stockholm udalerria, Khartum, Beer-Xeva, Netanya, Tel Aviv, Johannesburg, Washington, San Frantzisko, Chongqing, Kaunas, Gai (en) eta San Petersburgo
	http://www.addisababacity.gov.et/

Addis Abeba^[1] (amhareraz: አዲስ አበባ, Addis Abäba, «lore berria») Etiopiako hiriburua eta hiri nagusia da, politika, industria eta merkataritzako arloetan. Aldi berean hiria eta estatua da, hiri enkartatua baita. 2007an 2.738.248 biztanle zituen.^[2] Hirian 80 hizkuntza baino gehiago hitz egiten dira. Afrikar Batasunaren hiriburua da.

Geografia

Klima

Addis Abebak klima tropikal leuna du (15°C) garaiera dela-eta (2.300 m). Urteko prezipitazioak 1.150 mm dira.

Datu klimatikoak (Addis Abeba)
Hila	Urt	Ots	Mar	Api	Mai	Eka	Uzt	Abu	Ira	Urr	Aza	Abe	Urtekoa
Batez besteko tenperatura maximoa (°C)	23.0	24.3	24.8	24.2	24.4	20.0	17.9	20.0	21.3	22.3	22.6	22.8	22.8
Batez besteko tenperatura minimoa (°C)	6.0	9.0	11.6	12.0	12.3	11.2	11.3	11.2	11.0	9.9	8.7	8.1	10.6
Euria (mm)	16.8	36	68.2	88.8	76	123.5	259.4	278	174.1	41.1	8.3	10.2	1180.4
Euri egunak (≥ 1 mm)	3	5	7	10	10	20	27	26	18	4	1	1	132
Iturria (1): National Meteorological Agency ^[3]
Iturria (2): World Meteorological Organisation (NBE) ^[4]

Historia

Hiria 1887an sortu zuen Menelik II.a enperadoreak, ur termalak aurkitutako toki batean, eta horregatik eman zioten Addis Abeba izena, Lore Berria. 1889an hiriburu bihurtu zuten. Hazkundea guztiz kaotikoa izan zen, eta 1917an Djiboutira egin zen trenarekin asko areagotu zen hazkunde demografikoa. 1936tik 1941era bitartean, italiarrek hiria okupatu zuten, eta euren kolonien hiriburu bihurtu.

1960ko eta 1970eko hamarkadetan hiriburuko biztanleen kopurua bikoiztu zen, eta hainbat industria ezarri. 1963an Afrikako hogeita hamar herrialdetako estatu buruen bilera egin zen bertan, geroztik Afrikar Batasuna dena sortu zuena.^[5]

Ikustekoak

Addis Abeba Etiopiako industria eta ekonomia gunerik handiena izateaz gain, bizitza kultural oso anitza duen hiria. Erdialdiean De Gaulle Piazzan eta inguruko kaleetan, italiarren okupazio-garaiko eta lehenagoko garaietako eraikinak ikusten ahal dira, gehienak nahiko hondatuta daude, Taitu hotela izan ezik, herrialdeko hotelik zaharrena baita, bertan ikus baitaiteke eraikinaren eta barruko dekoratuaren edertasuna^[6].

Merkato izeneko merkatua ere ikusgarria da, herrialdeko eta Afrikako merkaturik handiena da. Ez da aire zabaleko merkatu tipiko bat, kale arte bat baizik, dendaz betetako auzo handi bat.

Etiopiako biztanle gehienak kristauak izanik, hirian eliza ugari dago. Aipagarrienak honako hauek dira: Bet Georgis Katedrala, zeinak estilo neoklasikoaren azpian eliza oktogonal tradizional bat duen; eta ondoan museo kristau bat dago, non herrialdeko eliza guztietan ohikoak diren objektu erlijiosoak ikus daitezkeen, hala nola gurutzeak, bastoiak edo eguzkitako zeremonialak. Siddist Selassie katedrala enperadoreen eta errege familiaren gorpuzkiak dauden lekua da, baita Haile Selassie I.arenak ere. Bere sabaia Ageñehu Enredaren pinturekin apainduta dago. Azkenik, Medhane Alem Katedrala Afrikako bigarren handiena da.

Hiria inguratzen duten mendiek Entoto muinoa osatzen dute, nondik Addis Abebako bista ikusgarriak ikus daitezkeen 3.000 metrotik gorako altueratik. Entoto inguruan merkatu tradizionalak ere aurki daitezke.

Hirian dauden museoen artean, nabarmentzekoak dira, besteak beste: museo Arkeologiko Nazionala eta Museo Etnografikoa, non herrialdean dauden etnia ezberdinen kulturatik ibilbide bat egin daitekeen.

Banaketa administratiboa

Hiriburua hamar barrutitan (Kifle ketema) eta 99 auzoatan (kebelé) banaturik dago. Hona hemen barrutiak:

Arada
Kirkos
Gullele
Kolfe Keranyo
Akaki-Kality
Nefas Silk-Lafto
Lideta
Bole
Addis Ketema
Yeka

Herri eta hiri senidetuak

Beersheba, Israel, 2004 ^[7] Netanya, Israel, 2004 Beijing, Txina, 2006 Chuncheon, Hego Korea Leipzig, Alemania, 2004 San Francisco, Estatu Batuak Tel Aviv, Israel Chongqing, Txina Johannesburg, Hego Afrika, 2002 Bangkok, Thailandia, 2005	Habana, Kuba, 2003 Londres, Erresuma Batua Erroma, Italia 2000 Kairo, Egipto Dubai, Arabiar Emirerri Batuak New Delhi, India, 2004 São Paulo, Brasil 2010 Istanbul, Turkia Jeddah, Saudi Arabia