Rustorezista ŝtalo

La rustorezista ŝtalo estas rezista kontraŭ korodo kaj enhavas de 10,5 ĝis 13 procentojn da kromo, kiuj estas solvitaj en aŭstenitaj (γ-fero) aŭ feritaj mikskristaloj (α-fero). La efiko baziĝas sur tio, ke la granda kromproporcio havas protektan funkcion per la dika pasiva surfaca tavolo el kroma oksido. Krom kromo kiu estas konsiderata la ĉefa elemento de la rustorezista ŝtalo, ĝi povas enhavi ankaŭ nikelon, molibdenon, titanon, niobion, sulfuron, fosforon kaj aliajn kromelementojn.

Ĝi estas uzata en jetmotoroj, produktado de kemiindustriaj instalaĵoj, kuirejaj ujoj, tranĉiloj.

La rustorezista ŝtalo estis patentigita en 1912 fare de firmao Fried. Krupp AG en Essen kaj la produktado rapide disvolviĝis.

Komparo de malsamaj alojoj^[1]

Gisfero	Fe + C > 2%
Karboneca ŝtalo	Fe + C < 2%
Speciala ŝtalo	Fe + C < 2% + (Cr, Ni, Mo, kaj aliaj) > 5%
Rustorezista ŝtalo	Fe + C < 1.2% + Cr > 10.5%

Konformtabelo de la ĉefaj ŝtalmarkoj kaj ties kemia enhavo^[1]

*	DIN	AISI	GOST	C	Mn	Si	Cr	Ni	Mo	Ti
C1	1.4021	420	20X13	0,20	1,5	1,0	12,0-14,0
F1	1.4016	430	12X17	0,08	1,0	1,0	16,0-18,0
A2	1.4301	304	12X18H9	0,07	2,0	0,75	18,0-19,0	8,0-10,0
A2	1.4948	304H 08X18H10	0,08	2,0	0,75	18,0-20,0	8,0-10,5
A2	1.4306	304L	03X18H11	0,03	2,0	1,0	18,0-20,0	10,0-12,0
A3	1.4541	321	08X18H10D	0,08	2,0	1,0	17,0-19,0	9,0-12,0		5xC-0,7
A4	1.4401	316	03X17H14E2	0,08	2,0	1,0	16,0-18,0	10,0-14,0	2,0-2,5
A4	1.4435	316S	03X17H14E3	0,08	2,0	1,0	16,0-18,0	12,0-14,0	2,5-3,0
A4	1.4404	316L	03X17H14E3	0,03	2,0	1,0	17,0-19,0	10,0-14,0	2,0-3,0
A5	1.4571	316Ti	08X17H13E2D	0,08	2,0	0,75	16,0-18,0	11,0-12,5	2,0-3,0	5xC-0,8
A5	1.4845	310S	20X23H18	0,08	2,0	0,75	24,0-26,0	19,0-21,0

Signoj de rustrezistaj ŝtaloj:

C1 — martensita ŝtalo.

F1 — ferita ŝtalo.

A1, A2, A3, A4, A5 — aŭstenitaj rustrezistaj ŝtaloj.

Plej disvastiĝinta grupo de la rustorezista ŝtalo estas A2 = X 5 Cr Ni 18 10 = karbono — 0,05%, kromo — 18%, nikelo — 10% = EN signo 1.4301 = AISI 304.

La due disvastiĝinta grupo estas A4 = X 5 Cr Ni Mo 17 12 2 = karbono — 0,05%, kromo — 17%, nikelo — 12%, molibdeno — 2% = EN signo 1.4401 = AISI 316. Foje oni nomas ĝin acidrezista.

Konformtabelo de la ĉefaj ŝtalmarkoj kaj ties kemia enhavo^[1]

Kemia enhavo laŭ EN	EN	AISI	ASTM	AFNOR
Cr + Ni	Rustorezista kromo nikela ŝtalo
X 5 CrNi 18 10	1.4301	304	S 30400	Z 6 CN 18 09
X 5 CrNi 18 12	1.4303	305		Z 8 CN 18 12
X 10 CrNi S 18 9	1.4305	303	S 30300	Z 10 CNF 18 09
X 2 CrNi 19 11	1.4306	304 L	S 30403	Z 3 CN 18 10
X 12 CrNi 17 7	1.4310	301	S 30100	Z 11 CN 18 08
X 2 CrNiN 18 10	1.4311	304 LN	S 30453	Z 3 CN 18 10 Az
X 1 CrNi 25 21	1.4335	310 L		Z 1 CN 25 20
X 1 CrNiSi 18 15	1.4361		S 30600	Z 1 CNS 17 15
X 6 CrNiTi 18 10	1.4541	321	S 32100	Z 6 CNT 18 10
X 6 CrNiNb 18 10	1.4550	347 (H)	S 34700	Z 6 CNNb 18 10
Cr + Ni + Mo	Rustorezista kromonikella molibdena ŝtalo
X 5 CrNiMo 17 12 2	1.4401	316	S 31600	Z 7 CND 17 11 02
X 2 CrNiMo 17 13 2	1.4404	316 L	S 31603	Z 3 CND 18 12 2
X 2 CrNiMoN 17 12 2	1.4406	316 LN	S 31653	Z 3 CND 17 11 Az
X 2 CrNiMoN 17 13 3	1.4429	316 LN (Mo+)	(S 31653)	Z 3 CND 17 1 2 Az
X 2 CrNiMo 18 14 3	1.4435	316 L (Mo+)	S 31609	Z 3 CND 18 14 03
X 5 CrNiMo 17 13 3	1.4436	316 (Mo)		Z 6 CND 18 12 03
X 2 CrNiMo 18 16 4	1.4438	317 L	S 31703	Z 3 CND 19 15 04
X 2 CrNiMoN 17 13 5	1.4439	317 LN	S 31726	Z 3 CND 18 14 05 Az
X 5 CrNiMo 17 13	1.4449	(317)		Z 6 CND 17 12 04
X 1 CrNiMoN 25 25 2	1.4465		N08310/S31050	Z 2 CND 25 25 Az
X 1 CrNiMoN 25 22 2	1.4466		S 31050	Z 2 CND 25 22 Az
X 4 NiCrMoCuNb 20 18 2	1.4505			Z 5 NCDUNb 20 18
X 5 NiCrMoCuTi 20 18	1.4506			Z 5 NCDUT 20 18
X 5 NiCrMoCuN 25 20 6	1.4529		S31254 (±)
X 1 NiCrMoCu 25 20 5	1.4539	904 L	N 08904	Z 2 NCDU 25 20
X 1 NiCrMoCu 31 27 4	1,4563		N 08028	Z 1 NCDU 31 27 03
X 6 CrNiMoTi 17 12 2	1.4571	316 Ti	S 31635	Z 6 CNDT 17 12
X 3 CrNiMoTi 25 25	1.4577			Z 5 CNDT 25 24
X 6 CrNiMoNb 17 12 2	1.4580	316 Cb/Nb	C31640	Z 6 CNDNb 17 12
X 10 CrNiMoNb 18 12	1.4582	318		Z 6 CNDNb 17 13
DUPLEX	Dupleksa rustorezista ŝtalo
X 2 CrNiN 23 4	1.4362		S 32304/S 39230	Z 3CN 23 04 Az
X 2 CrNiMoN 25 7 4	1.4410		S 31260/S 39226	Z 3 CND 25 07 Az
X 3 CrNiMoN 27 5 2	1.4460	329	S 32900	Z 5 CND 27 05 Az
X 2 CrNiMoN 22 5 3	1.4462	(329 LN)/F 51	S 31803/S 39209	Z 3 CND 22 05 Az
X 2 CrNiMoCuWN 25 7 4	1.4501	F 55	S 32760
X 2 CrNiMoCuN 25 6 3	1.4507		S 32550/S 32750	Z 3 CNDU 25 07 Az
X 2 CrNiMnMoNbN 25 18 5 4	1.4565		S 24565
C° - 600° - 1200 °C	Rustorezista ŝtalo por altaj temperaturoj
X 10 CrAl 7	1.4713			Z 8 CA 7
X 10 CrSiAl 13	1.4724			Z 13 C 13
X 10CrAI 18	1.4742	442	S 44200	Z 12 CAS 18
X 18 CrN 28	1.4749	446	S 44600 Z	18 C 25
X 10 CrAlSi 24	1.4762			Z 12 CAS 25
20 CrNiSi 25 4	1.4821	327		Z 20 CNS 25 04
X 15 CrNiSi 20 12	1.4828	302 B/ 309	S 30215/30900	Z 17 CNS 20 12
X 6 CrNi 22 13	1.4833	309 (S)	S 30908	Z 15 CN 24 13
X 15 CrNiSi 25 20	1.4841	310/314	S 31000/31400	Z 15 CNS 25 20
X 12 CrNi 25 21	1.4845	310 (S)	S 31008	Z 8 CN 25 20
X 12 NiCrSi 35 16	1.4864	330	N 08330	Z 20 NCS 33 16
X 10 NiCrAlTi 32 20	1.4876		N 08800	Z 10 NC 32 21
X 12 CrNiTi 18 9	1.4878	321 H	S 32109	Z 6 CNT 18 12
X 8 CrNiSiN 21 11	1.4893		S 30815
X 6 CrNiMo 17 13	1.4919	316 H	S 31609	Z 6 CND 17 12
X 6 CrNi 18 11	1.4948	304 H	S 30409	Z 6 CN 18 11
X 5 NiCrAlTi 31 20	1.4958		N 08810	Z 10 NC 32 21
X 8 NiCrAlTi 31 21	1.4959	N 08811
Cr	Instrumenta rustorezista ŝtalo
X 6 Cr 13	1.4000	410 S	S 41008	Z 8 C 12
X 6 CrAl 13	1.4002	405	S 40500	Z 8 CA 12
X 12 CrS 13	1.4005	416	S 41600	Z 13 CF 13
X 12 Cr 13	1.4006	410	S41000	Z 10 C 13
X 6 Cr 17	1.4016	430	S 43000	Z 8 C 17
X 20 Cr 13	1.4021	420	S 42000	Z 20 C 13
X 15 Cr 13	1.4024	420 S	J 91201	Z 15 C 13
X 30 Cr 13	1.4028	420	J 91153	Z 33 C 13
X 46 Cr 13	1.4034	(420)		Z 44 C 14
X 19 CrNi 17 2	1.4057	431	S 43100	Z 15 CN 16 02
X 14 CrMoS 17	1.4104	430 F	S 43020	Z 13 CF 17
X 90 CrMoV 18	1.4112	440 B	S 44003	Z 90 CDV 18
X 39 CrMo 17 1	1.4122	440 A		Z 38 CD 16 01
X 105 Cr Mo 17	1.4125	440 C	S 44004/S 44025	Z 100 CD 17
X 5 CrTi 17	1.4510	430 Ti	S 43036/S	43900 Z 4 CT 17
X 5 CrNiCuNb 16 4	1.4542	630	S17400	Z 7 CNU 17 04
X 5 CrNiCuNb 16 4	1.4548	630	S17400	Z 7 CNU 17 04
X 7 CrNiAl 17 7	1.4568	631	S17700	Z 9 CNA 1 7 07