Generalitato de Katalunio

Partoj
	registaro de Katalunio kaj Parlamento de Katalunio vd

Generalitato de Katalunio
	Generalitat de Catalunya
institucio ; informo ; registaro de aŭtonoma komunumo de Hispanio ; registara organizaĵo
Komenco	19-a de decembro 1359 vd
Lando(j)	Hispanio vd
Sidejo	Palau de la Generalitat
Agareo	registaro
Partoj
	registaro de Katalunio kaj Parlamento de Katalunio vd
Retejo	Oficiala retejo
	v • d • r

Generalitato de Katalunio (IFA [ʒənəɾəliˈtad də kətəˈluɲə], katalune Generalitat de Catalunya, hispane Generalidad de Cataluña, okcitane Generalitat de Catalonha) estas la aŭtonoma registaro de Katalunio, nuntempe organizita sub la sistemo de hispanaj aŭtonomaj komunumoj. Ĝi havas propran sistemon de regado, kun Prezidento, Registaro (Konsilantaro) kaj Parlamento.

La Generalitato havas radikojn en la mezepoka historio, en propraj institucioj kiuj portis la saman nomon. Ankaŭ la aŭtonoma registaro de Valencilando uzas la nomon Generalitato.

Historio

La Generalitato devenas el la mezepokaj institucioj kiuj regis la Princlandon de Katalunio, ene de la Kronlando de Aragono, kun relative granda drado de aŭtonomeco sub la komuna reĝo de Aragono, Katalunio kaj Valencilando.

La aŭtonomio estis forigita en la komenco de la 18-a jarcento, post la Sukceda Milito de Hispanio, kiel iniciato de la nova dinastio de la Burbonoj por altrudi komunajn leĝojn en la tuta Hispanio.

La aŭtonomaj institucioj estis restarigitaj en la Dua Hispana Respubliko (1932), kiu agnoskis la rajton je propra regado al diversaj hispanaj regionoj. Dum la tuta respubliko, la regadon alprenis naciistaj partioj aliancitaj al la hispana maldekstro. Post la venko de la hispana dekstro en 1934, la aŭtonoma regado estis haltigita, sed ne forigita, de 1934 ĝis 1936. (Vidu artikolon Hispana revolucio de 1934)

Post la venko de la trupoj de Franco en la Hispana Intercivitana Milito, la registaro estis abolita. La antaŭa prezidanto Lluís Companys estis malliberigita de la nazioj kaj transdonita al Franco, kiu igis lin mortpafi en 1940.

La Generalitato transiris al ekzilo, sed kun nur simbola reprezento.

Post la morto de Franco, oni agnoskis denove la rajtojn de aŭtonomeco de la nacioj kaj regionoj en Hispanio. La tiaman prezidanton en ekzilo Josep Tarradellas oni venigis al Barcelono, kaj oni kreis provizoran registaron, kiu agnoskis la kontinuecon de la institucioj. Post la aprobo de la nova demokrata Konstitucio de Hispanio kaj de Statuto de Aŭtonomio, la Generalitato instituciiĝis kaj akiris novajn povojn.

Inter 1980 kaj 2003 estis prezidanto la naciista politikisto Jordi Pujol. Post lia retiriĝo, la postaj prezidantoj estis la socialistoj Pasqual Maragall kaj José Montilla.

Institucioj

La Generalitato konsistas el la Ekzekutiva Konsilantaro, la Prezidento kaj la Parlamento.

Ĝi posedas propran regadon en materioj kiaj kulturo, mediprotektado, transporto, edukado, sansistemo kaj urba planado. Ĝi posedas propran policon (Mossos d'Esquadra) kiu dum la lastaj tempoj prenis la ĉefajn respondecojn en publika sekureco.

Ĝi ankaŭ disvolvas agadojn de rekono kaj promocio en la internacia sfero, eĉ se la bazaj agadoj tiuflankaj estas ekskluzive rezervitaj al la hispana ŝtato.