Μονισμός
Ο μονισμός ή ενισμός[1] είναι η θεωρία που ανάγει την ποικιλία του κόσμου σε μία ενότητα μέσω του πνεύματος. Ο μονισμός δέχεται μια μόνο αρχή των όντων και αντιτίθεται απόλυτα στο δυϊσμό ή στις θεωρίες "περί πολλών ουσιών".[2] Υποστηρίζει δηλαδή τη μοναδικότητα της πραγματικότητας και την ύπαρξη μιας μόνο ουσίας στο σύμπαν. Έτσι, μονιστές π.χ. ήταν οι Ίωνες φιλόσοφοι οι οποίοι έκαναν αναγωγή όλων των πραγμάτων σε μια πρώτη ύλη, ο Θαλής ο Μιλήσιος στο νερό, ο Αναξιμένης στον αέρα, ο Ηράκλειτος στη φωτιά. Οι δύο σημαντικότερες κατηγορίες του μονισμού, είναι ο υλισμός και ο ιδεαλισμός. Για τον πρώτο, μοναδική ουσία του σύμπαντος είναι η ύλη, ενώ για το δεύτερο το πνεύμα.
Ο ερμηνευτικός μονισμός επιχειρεί την ερμηνεία μιας σειράς φαινομένων με αναγωγή τους σε μια αρχή, σε ένα και μόνο παράγοντα. Παρ' όλα αυτά η πλουραλιστική θεώρηση και ερμηνεία των φαινομένων θεωρείται από πολλούς πιο σωστή και αντικειμενική. Ο αξιολογικός μονισμός έγκειται στη μονομερή κατάφαση μιας και μόνης αξίας και στην παραγνώριση των άλλων (π.χ. αποδοχή μόνο της θρησκευτικής ή μόνο της αισθητικής αξίας).[3]
Αντίθετες προς το μονισμό θεωρίες είναι η διαρχία και ο πλουραλισμός.
Δείτε επίσης
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Παραπομπές
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- ↑ Αθήνα, 2003, Γνώση, Λεξικό των -ισμών, Αντώνης Διαμαντίδης, Ενισμός
- ↑ Αθήνα, 1963, Εκδόσεις Κ. Αναγνωστίδη, Φιλοσοφικό Λεξικό, Μ.Ροζενταλ - Π.Γιουντιν, Μονισμός
- ↑ Αθήνα, 1982, Εκδόσεις Φελέκη, Φιλοσοφικό Λεξικό, Σ. Γκίκα, Μονισμός
Εξωτερικοί σύνδεσμοι
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Πολυμέσα σχετικά με το θέμα Monism στο Wikimedia Commons
Λεξιλογικός ορισμός του μονισμός στο Βικιλεξικό
