Gweriniaeth Pobl Wcráin

	Gweriniaeth Pobl Wcráin ; Українська Народня Республіка; Ukrajinśka Narodnia Respublika
	Ymreolaeth hunanddatganedig o fewn Gweriniaeth Rwsia (1917–1918); Gwladwriaeth a gydnabuwyd gan rai (1918–1921)
Baner	Arfbais
	Anthem; Ще не вмерла України (Wcreineg); Shche ne vmerla Ukrainy (trawslythreniad); "ni fu dreng ar ogoniant Wcráin"
	Location of Gweriniaeth Pobl Wcráin
Prifddinas	Kiev
Ieithoedd	Wcreineg (swyddogol); Rwseg; Ieithoedd lleiafrifol: Iddew-Almaeneg, Pwyleg, Almaeneg, Belarwseg, Rwmaneg, Bwlgareg, Groeg, Urum ac eraill.
Crefydd	≈85% Yr Eglwys Uniongred Ddwyreiniol ; ≈9% Iddewiaeth ; ≈4% Yr Eglwys Gatholig;
Llywodraeth	Llywodraeth dros dro
	Arlywydd
Arlywydd alltud
Deddfwrfa	Y Rada Canolog (i Ebrill 1918); Y Gyngres Lafur
Cyfnod hanesyddol	Y Rhyfel Byd Cyntaf
	Arwynebedd
	Poblogaeth
Dwysedd	49.1 /km² (127.2 /sq mi)
Arian cyfred	Karbovanets; Hryvnia
Heddiw'n rhan o	Wcrain ; Rwsia ; Rwmania ; Belarws ; Moldofa ; Gwlad Pwyl ; Slofacia ; Georgia ;

Gwladwriaeth a fodolai yn Nwyrain Ewrop o 1917 i 1921 oedd Gweriniaeth Pobl Wcráin (Wcreineg: Украінська Народня Республіка, УНР; Ukrajinśka Narodna Respublika, UNR). Sefydlwyd yn sgil Chwyldro Chwefror 1917 a chwymp Ymerodraeth Rwsia. Roedd ei ffiniau yn cyfateb yn fras i diriogaeth bresennol Wcráin, y Crimea a gorllewin Kuban yn Rwsia, a rhannau o dde Belarws, dwyrain Gwlad Pwyl, Slofacia, Moldofa, a Rwmania.

Ar 7 Tachwedd [20 Tachwedd yn yr Hen Ddull] 1917, cyhoeddwyd y Trydydd Gorchymyn Hollgyffredinol gan Rada Canolog Wcráin, yn sefydlu'r UNR yn nwyrain Wcráin, mewn ffederasiwn â Gweriniaeth Rwsia. Wedi i'r Bolsieficiaid gipio grym yn Rwsia yn Chwyldro Hydref 1917, goresgynnwyd Wcráin gan luoedd Rwsia a datganwyd annibyniaeth yr UNR gan y Rada ar 9 Ionawr [22 Ionawr yn yr Hen Ddull] 1918.^[1]

Yn Chwefror 1918, arwyddwyd Cytundeb Brest-Litovsk gan yr UNR a fe'i cydnabuwyd yn wladwriaeth annibynnol gan y Pwerau Canolog yn ystod y Rhyfel Byd Cyntaf. Gyrrwyd y Bolsieficiaid ymaith gan luoedd yr Almaen ac Awstria-Hwngari, ond nid oedd yr Wcreiniaid yn cyflawni'r danfoniadau bwyd a gytunwyd dan delerau Brest-Litovsk. Yn sgil coup d'état Pavlo Skoropadsky yn Ebrill 1918, datganwyd y Wladwriaeth Wcreinaidd i olynu'r UNR.^[1]

Adferwyd yr UNR dan lywodraeth y Gyfarwyddiaeth yn Rhagfyr 1918. Ar 22 Ionawr 1919, cyhoeddwyd Deddf Uno i ymgorffori tiriogaeth Gweriniaeth Pobl Gorllewin Wcráin yn rhan o'r UNR. Daeth yr UNR i ben yn niwedd Tachwedd 1920 yn sgil goresgyniad arall gan y Bolsieficiaid. Ffoes y Gyfarwyddiaeth a Chyngor Gweinidogion y Bobl, a fuont yn goroesi fel llywodraeth alltud nes 1992.^[1]

Gweler hefyd

Gweriniaeth Pobl Belarws

Cyfeiriadau

↑ ^1.0 ^1.1 ^1.2 Ivan Katchanovski, Zenon E. Kohut, Bohdan Y. Nebesio, a Myroslav Yurkevich, Historical Dictionary of Ukraine (Lanham, Maryland: The Scarecrow Press, 2013), tt. 696–97.

[HDU-1] 1.0 ^1.1 ^1.2 Ivan Katchanovski, Zenon E. Kohut, Bohdan Y. Nebesio, a Myroslav Yurkevich, Historical Dictionary of Ukraine (Lanham, Maryland: The Scarecrow Press, 2013), tt. 696–97.

[1]