مومبای

مومبای
بە ئینگلیزی: Mumbai
بەشێکە لە	Konkan
دامەزران	١ی کانوونی دووەمی ١٥٠٧
ناو بە زمانی فەرمی	मुंबई
خوێندنەوەی ئای پی ئەی	ˈmumbəi
ناونراوە لەدوای	Mumba
ناسناوی خەڵک	Mumbaikar
کیشوەر	ئاسیا
وڵات	ھیندستان
پایتەختی	مەھاراشترا
دابەشکاریی کارگێڕی	مەھاراشترا
ناوچەی کاتی	Indian Standard Time
پۆتانی شوێن	١٩°٤′٣٣″N ٧٢°٥٢′٣٩″E
نووسینگەی بەڕێوەبردن	Mayor of Mumbai، Municipal Commissioner of Mumbai
سەرۆک	Iqbal Singh Chahal
دەسەڵات	Brihanmumbai Municipal Corporation
ئەندامی	Creative Cities Network
دانیشتووان	١٥٬٤١٤٬٢٨٨
بەرزی لە ئاستی دەریا	١٤±١ مەتر
ڕووداوە بەرچاوەکان	ھێرشەکانی مومبای ٢٠٠٨
ڕووبەر	٦٠٣±١ کیلۆمەتر چوارگۆشە
کۆدی پۆستە	400001
وێبگە	https://portal.mcgm.gov.in/
ھاشتاگ	Mumbai، मुम्बई، मुंबई
Geography of topic	geography of Mumbai
ئابووری بابەت	economy of Mumbai
کۆدی تەلەفۆن	0022
کۆدی تابلۆی ئۆتۆمۆبیل	MH-01، MH-02، MH-03
لە ویکیدراوە دەستکاریی زانیارییەکان بکە

مومبای (/mʊmˈbaɪ/ Γ، ماراتی: [ˈmumbəi]، IAST: Muṃbaī؛ هەروەها بە بۆمبای ناسراوە — ناوی فەرمی تا ساڵی 1995) پایتەختی ویلایەتی ماهاراشترای هیندستانە. مومبای ناوەندی دارایی دیفاکتۆ و پڕ دانیشتووترین شاری هیندستانە کە ژمارەی دانیشتوانی شارەکەی بە 12.5 ملیۆن (1.25 کرۆر) مەزەندە دەکرێت.[19] مومبای ناوەندی هەرێمی گەورەی مومبای، شەشەم ناوچەی گەورەیە لە جیهاندا کە ژمارەی دانیشتووانەکەی زیاترە لە ٢٣ ملیۆن (٢.٣ کرۆر) کە لە ژێر هەرێمی گەورەی مومبای دەژین.[20] مومبای دەکەوێتە کەنارەکانی کۆنکان لە کەنارەکانی ڕۆژئاوای هیندستان و بەندەرێکی سروشتی قووڵی هەیە. لە ساڵی ٢٠٠٨دا شاری مومبای وەک شارێکی جیهانی ئەلفا ناوزەد کرا.[21][22] ئەو حەوت دوورگەیەی کە مومبای پێکدەهێنن پێشتر شوێنی کۆمەڵگەی خەڵکی کۆلی زمانی ماراتی بوون.[23][24][25] بۆ چەندین سەدە، حەوت دوورگەی بۆمبای لە ژێر کۆنترۆڵی فەرمانڕەوا ڕەسەنە یەک لە دوای یەکەکاندا بوون پێش ئەوەی ڕادەستی ئیمپراتۆریەتی پورتوگال بکرێن و دواتر لە ساڵی ١٦٦١دا درایە کۆمپانیای ڕۆژهەڵاتی هیندستان، لە ڕێگەی مارەیی کاترین براگانزا کاتێک هاوسەرگیری لەگەڵ چارڵزی دووەمی ئینگلتەرا کرد .[26] . لە ساڵی ١٧٨٢ەوە، شاری مومبای بەهۆی پڕۆژەی هۆرنبی ڤێلاردەوە شێوەی گۆڕدرا،[٢٧] کە ناوچەی نێوان حەوت دوورگەکەی لە دەریاوە وەرگرتەوە.[28] هاوکات لەگەڵ دروستکردنی ڕێگاوبان و هێڵی ئاسنی گەورە، پڕۆژەی نۆژەنکردنەوە کە لە ساڵی ١٨٤٥ تەواو بوو، شاری مومبای گۆڕی بۆ بەندەرێکی گەورەی دەریایی لەسەر دەریای عەرەبی. مومبای لە سەدەی نۆزدەهەمدا بە گەشەسەندنی ئابووری و پەروەردەیی تایبەتمەند بوو. لە سەرەتای سەدەی بیستەمدا بووە بنکەیەکی بەهێز بۆ بزووتنەوەی سەربەخۆیی هیندستان. لەگەڵ سەربەخۆیی هیندستان لە ساڵی ١٩٤٧ شارەکە خرایە ناو ویلایەتی بۆمبایەوە. لە ساڵی ١٩٦٠، دوای بزووتنەوەی سامیوکتا ماهاراشترا، ویلایەتێکی نوێی ماهاراشترا دروست بوو کە مومبای پایتەخت بوو.[29]

مومبای پایتەختی دارایی و بازرگانی [30] و پایتەختی کات بەسەربردنی هیندستانە. هەروەها یەکێکە لە دە ناوەندی بازرگانی سەرەکی جیهان لە ڕووی ڕۆیشتنی دارایی جیهانییەوە،[31] 6.16%ی بەرهەمی ناوخۆیی هیندستان بەرهەم دەهێنێت،[32] و 25%ی بەرهەمی پیشەسازی پێکدەهێنێت، 70%ی بازرگانی دەریایی لە هیندستان (مومبای پۆرت تراست، بەندەری دارامتار و JNPT)،[33] و 70%ی مامەڵە سەرمایەییەکان بۆ ئابووری هیندستان.[34][35] شارەکە دامەزراوە داراییە گرنگەکان و بارەگای سەرەکی کۆمپانیاکانی چەندین کۆمپانیای هیندی و کۆمپانیا فرەنەتەوەییەکانی تێدایە. هەروەها شوێنی هەندێک لە دامەزراوە زانستی و ئەتۆمییە سەرەکییەکانی هیندستانە. هەروەها ئەم شارە شوێنی پیشەسازی سینەمای بۆلیوود و ماراتییە. دەرفەتە بازرگانییەکانی مومبای کۆچبەران لە سەرانسەری هیندستانەوە بۆ خۆیان ڕادەکێشن.

پێشانگا

• 
  مومبای بەشەو
• 
  یاریگای برابۆرنێ

ئەمانەش ببینە

• تاوەری تەلەڤیزیۆنی مومبای