Koloman, kralj Ugarske
| Koloman | |
|---|---|
 | |
| Kralj Ugarske | |
| Vladavina | 29. juli 1095 - 3. februar 1116. |
| Prethodnik | Ladislav I |
| Nasljednik | Stjepan II |
| Krunidba | 1096. |
| Supružnik | Felicija od Sicilije Eufemija Vladimirovna |
| Djeca | Sofija Arpad Stjepan II, kralj Ugarske |
| Dinastija | Arpad |
| Otac | Gejza I, kralj Ugarske |
| Majka | Sofija Loozi |
| Rođenje | 1070. |
| Smrt | 3. februar 1116. (u 46. godini) |
| Mjesto sahrane | Katedrala sv. Stjepana |
Koloman (mađarski: Kálmán; 1070 - 3. februar 1116) je bio kralj Ugarske od 1095. do 1116. godine. Koloman i njegov brat Almoš su bili maloljetni kada je njihov otac Gejza I umro, pa je njihov stric Ladislav I došao na ugarsko prijestolje 1077. godine. Prema srednjovjekovnoj mađarskoj hronici, kralj je odlučio da pripremi Kolomana za crkvenu karijeru. Koloman je imenovan biskupom Varada (Oradea, Rumunija) 1090. godine. Na samrti je kralj Ladislav izabrao Almoša za svog nasljednika 1095. godine. Zbog toga je Koloman pobjegao iz Ugarske i vratio se 19. jula 1095. godine kada je njegov stric umro. Koloman je krunisan za ugarskog kralja 1096. godine, a okolnosti njegovog pristupanja na prijestolje su nepoznati. Nakon toga je dao jednu trećinu Ugarske kao vojvodstvo svome bratu Almošu.
Godine 1096. najmanje pet velikih grupa krstaša je stiglo u Ugarsku na putu u Svetu zemlju. Koloman je dozvolio da organizirane grupe krstaša prođu kroz zemlju mirno, ali su oni uništili i opljačkali nekoliko sela. Nakon toga je napao Hrvatsku i porazio posljednjeg hrvatskog kralja Petra Svačića 1097. godine. Zauzeo je cijelu Hrvatsku i sa hrvatskim plemstvom potpisao Pacta Conventu 1102. godine kojim Hrvatska ulazi u sastav Ugarske. Nakon toga Koloman se morao suočiti sa svojim bratom Almošom koji je tražio još teritorija. U znak odmazde, Koloman je zaplijenio vojvodstvo svog brata 1108. godine, a Almoša i njegovog sina Belu oslijepio. Kolomanovi dekreti, koji su regulisali mnoge aspekte života, uključujući oporezivanje, trgovinu i odnose između hrišćana i pagana su ostali nemodificirani više od jednog stoljeća. On je bio prvi ugarski kralj koji je odustao od imenovanja prelata u Kraljevini Ugarskoj.
Biografija
[uredi | uredi izvor]Rane godine
[uredi | uredi izvor]Koloman je bio najstariji sin ugarskog kralja Gejze I. Njegova majka je bila Gejzina prva supruga Sofija. On se u srednjevjekovnim dokumentima spominje kao Colomanus ili Colombanus. Kristo i Font spominju da je najvjerovatnije dobio ime po Svetom Kolomanu od Stockeraua, misionaru koji je ubijen u Austriji početkom 11. stoljeća. Njegov otac je došao na ugarsko prijestolje 1074. godine. Pošto su Koloman i Almoš bili maloljetnici kada je umro 1077. godine, naslijedio ga je brat Ladislav I. Novi kralj je odlučio da se Koloman treba pripremiti za crkvenu karijeru. Ova odluka kralja je bila neobična jer je Koloman bio stariji od Almoša.
Kako bi se pripremio za crkveni život, Koloman je naučio čitati i pisati stičući dobro poznavanje latinskog jezika. Njegovo dobro poznavanje kanonskog prava je hvaljeno u pismu koje je poslato papi Urbanu II 1096. godine. Prema Kristi, nakon završetka studija Koloman je zaređen za sveštenika, a početkom 1090. godine je postao biskup Varada (današnja Oradea, Rumunija). Početkom 1095. godine Koloman i Almoš su bili u pratnji svog strica tokom vojne kampanje protiv Bohemije. Prije nego što su stigli na granicu svog kraljevstva, Ladislav I je imenovao Almoša svojim nasljednikom. Međutim, Koloman se nije slagao sa odlukom svog strica te je pobjegao u Poljsku. Vratio se u Ugarsku 29. jula 1095. godine nakon stričeve smrti. Prema nekim hronikama, Ladislav je pozvao Kolomana da se vrati iz Poljske. Isti izvor navodi da mu je Almoš dao kraljevsku krunu, što ukazuje na to da je Koloman došao na prijestolje bez krvopolića. Prema Fontu, Koloman je krunisan za kralja početkom 1096. godine, nagovještavajući da su se dva brata borila za krunu prije nego što su postigli dogovor. Koloman je krunisan za kralja nakon što ga je papa Urban II oslobodio njegovog svešteničkog statusa.
