Plötzensee (toull-bac'h)
Toull-bac'h Plötzensee (alamaneg : Strafgefängnis Plötzensee) a oa un toull-bac'h savet detre 1869 ha 1879 e-kichen lenn Plötzensee, e karter Charlottenburg e Berlin. E-pad an Trede Reich (1933-1945) e voe lazhet 2 891 den ennañ. En o zouez izili Rote Kapelle, re Kelc'h Kreisau, enepnazied eus Tchekoslovakia ha tud a all a veze laaket da "enebourien ar Stad" gant lez-varn ar bobl (alamaneg : Volksgerichtshof).
Istor
[kemmañ | kemmañ ar vammenn]Da vare an Impalaeriezh alaman ha Republik Weimar (1890-1932) e voe dibennet 36 den en toull-bac'h. An holl anezho a oa muntrerien. Da vare an Nazied e voe lazhet 2 891 den en toull-bac'h. An hanter anezho a oa Alamaned, bet bac'het ha kondaonet d'ar marv peogwir e oant enepnazi. Bez e voe ivez 677 prizoniad eus Tchekoslovakia, 253 eus Polonia ha 245 eus Bro-C'hall. An dud-se a oa stourmerien enepnazi pe tud bet kaset da Alamagn da labourat dre ret.
D'ar 14 a viz Gwengolo 1952 e voe savet ur monumant da enoriñ an dud bet lazhet (krouget pe dibennet e veze ar brizonidi) e toull-bac'h Plötzensee.
Goude an Eil Brezel-bed ha betek 1987 e voe implijet toull-bac'h Plötzensee da vac'hañ tud yaouank etre 14 hag 20 vloaz. Ur wech kaset an dud yaouank-se d'un toull-bac'h all (Jugendstrafanstalt Berlin e Friedrich-Olbricht-Damm)e teuas da vezañ un toull-bac'h ma oa tu da vac'hañ betek 577 den[1].
Tud brudet bet lazhet e toull-bac'h Plötzensee
[kemmañ | kemmañ ar vammenn]- Abdulla Aliş
- Cato Bontjes van Beek
- Liane Berkowitz
- Robert Bernardis
- Eugen Bolz
- Eva-Maria Buch
- Musa Cälil
- Hans Coppi
- Hilde Coppi
- Alfred Delp
- Benita von Falkenhayn
- Erich Fellgiebel
- Eberhard Finckh
- Jakob Gapp[2]
- Julius Fučík
- Carl Friedrich Goerdeler
- Hans Bernd von Haeften
- Albrecht von Hagen
- Otto ha Elise Hampel
- Georg Hansen
- Arvid Harnack
- Mildred Harnack
- Paul von Hase
- Ulrich von Hassell
- Egbert Hayessen
- Wolf-Heinrich Graf von Helldorf
- Albert Hensel
- Liselotte Herrmann
- Erich Hoepner
- Caesar von Hofacker
- Helmuth Hübener
- Friedrich Gustav Jaeger
- Otto Kiep
- Johanna Kirchner
- Hans Georg Klamroth
- Friedrich Klausing
- Theodor Korselt
- Alfred Kranzfelder
- Karlrobert Kreiten
- Adam Kuckhoff
- Julius Leber
- Wilhelm Leuschner
- Hans Otfried von Linstow
- Herbert Michaelis
- Helmuth James Graf von Moltke
- Renate von Natzmer
- Vera Obolensky
- Paul Ozgorkow
- Erwin Planck
- Johannes Popitz
- Adolf Reichwein
- Rudolf von Scheliha
- Fritz-Dietlof von der Schulenburg
- Harro Schulze-Boysen
- Libertas Schulze-Boysen
- Elisabeth Schumacher
- Kurt Schumacher
- Ulrich Wilhelm Graf Schwerin von Schwanenfeld
- Robert Stamm
- Berthold Schenk Graf von Stauffenberg
- Helmuth Stieff
- Carl-Heinrich von Stülpnagel
- Maria Terwiel
- Elisabeth von Thadden
- Fritz Thiele
- Adam von Trott zu Solz
- Peter Yorck von Wartenburg
- Erwin von Witzleben
Notennoù
[kemmañ | kemmañ ar vammenn]
Levrlennadur
[kemmañ | kemmañ ar vammenn]- Brigitte Oleschinski: Gedenkstätte Plötzensee. Berlin: Gedenkstätte Dt. Widerstand, 1997 (3. Auflage), ISBN 3926082054
