Paasfees

16de-eeuse Russies-Ortodokse ikoon van die opstanding van Jesus Christus

Paaslammetjies op 'n historiese Russiese poskaart

'n Paasvuur voor die Fransiskanerkerk te Sanok, Bieszczady, Pole

Die Lam van God oor die portaal van die Lutherse Sint Andreaskerk in Brunswyk, Nedersakse, Duitsland

In die Verenigde Koninkryk en Ierland word die Paasteetafels gedek met 'n ryklik versierde vrugtetert, die simnel cake

President Barack Obama tydens die White House Easter Egg Roll in 2009

Hanácké kraslice, tradisioneel versierde Paaseiers in Tsjeggië

Paasfees (Grieks: Πάσχα; Latyn: pascha, albei afgelei van Hebreeus: Pesach) is een van die belangrikste gelowige feeste in die Christelike kerklike jaar en word tussen laat Maart tot vroeg April gevier (vroeg April tot vroeg Mei in vroeë Christendom). Paasfees vier die opstanding van Jesus Christus, wat, volgens sy volgelinge, op die derde dag na sy kruisiging uit die dood uit opgestaan het (ongeveer 27 tot 33 n.C.).

Paasfees verwys ook na 'n seisoen in die kerkjaar, en duur vir vyftig dae, van Paassondag tot Pinksterdag. Dié tradisie van vyftig dae het sy oorspring in die tydperk tussen die Joodse feeste Pesach en Sjavuot. Daarbenewens verwys die Paaskring na een van die belangrikste periode van die liturgiese jaar, wat vanaf Aswoensdag tot Trinitatis, die Sondag ná Pinkster, streek.

Datum en oorsprong

Volgens die ooreenstemmende verhale in die Christelike Griekse Skrifte, of Nuwe Testament van die Bybel, het Jesus van Nasaret (Jesus Christus) op die eerste dag van die Joodse week uit die dood opgestaan (Markus 16:2, Matteus 28:1, Lukas 24:1, Johannes 20:1) – dus op 'n Sondag. Dit was tegelykertyd die "derde dag" ná die kruisiging van Jesus (Lukas 24:7) wat derhalwe op 'n Vrydag – Goeie Vrydag – plaasgevind het.

Die Paasfees en die Joodse Pesach

Die Christelike fees van Jesus Christus se opstanding is onlosmaaklik verbonde aan die Joodse Pesachfees (Aramees: Pasga), veral om chronologiese redes aangesien Jesus volgens die Nuwe Testament en die sinoptiese oorlewering tydens die Pesachfees (of op die vooraand van die fees, aldus die Evangelie volgens Johannes) oorlede is.

Die Christelike tradisie het daarnaas ook inhoudelike elemente van die Joodse Pesachfees oorgeneem en met betrekking tot Jesus geherinterpreteer. Hierdie elemente sluit die simbool van die Paaslam in: Tydens die Pesachfees is lamme in die Israelitiese tempel van Jerusalem geslag. Die Paasfees word daarnaas net soos Pesach as 'n fees van bevryding gevier – die Israeliete het gedurende hul fees die bevryding uit die Egiptiese slawerny gevier, die Christene die opstanding van Jesus uit die dood.

Paasfeesdatums

Die vroegste moontlike termyn volgens die Gregoriaanse kalender is 22 Maart en die laaste moontlike is 25 April. In die Juliaanse kalender, wat veral deur die Oosters-Ortodokse Kerke gebruik word, verskil dié datum effens.

2000–2010 Jaar Weste Ooste 2000 23 April 30 April 2001 15 April 2002 31 Maart 5 Mei 2003 20 April 26 April 2004 11 April 2005 27 Maart 1 Mei 2006 16 April 23 April 2007 8 April 2008 23 Maart 27 April 2009 12 April 19 April 2010 4 April

2011–2021 Jaar Weste Ooste 2011 24 April 2012 8 April 15 April 2013 31 Maart 5 Mei 2014 20 April 2015 5 April 12 April 2016 27 Maart 1 Mei 2017 16 April 2018 1 April 8 April 2019 21 April 28 April 2020 12 April 19 April 2021 4 April 2 Mei

2022–2032 Jaar Weste Ooste 2022 17 April 24 April 2023 9 April 16 April 2024 31 Maart 5 Mei 2025 20 April 2026 5 April 12 April 2027 28 Maart 2 Mei 2028 16 April 2029 1 April 8 April 2030 21 April 28 April 2031 13 April 2032 28 Maart 2 Mei

Paasgebruike

In die Christelike wêreld het 'n verskeidenheid Paasgebruike ingeburger waarin voor-Christelike rituele en simboliek nuwe Christelike betekenisse gekry het soos die verf van paaseiers (wat Jesus Christus se leë graf versinnebeeld) of die versiering van kerkkansels met Paaslelies as simbole van die opstanding van Jesus Christus. Ook word besondere disse as Paasetes bedien.

Die presiese oorsprong van Paaseiers as Christelike simbole is onbekend. Eiers versinnebeeld in baie gelowe nuwe lewe en hergeboorte. Reeds in antieke Griekeland en Rome is ter geleentheid van lentefeeste eiers versier en aan vriende geskenk. Tempels is eweneens versier met bont eiers.

Gedurende die Middeleeue is leenhere, onderwysers en kerklike ampsdraers dikwels onder meer met eiers betaal. Eiers was een van die kosse wat tydens die Vastyd in die weke voor die Paasfees nie genuttig is nie. Hulle is derhalwe hard gekook om hulle te preserveer. Daardie eiers was geverf of beskilder om hulle van rou eiers te onderskei en eers op Paassondag geëet.

Die wegsteek en soek van paaseiers is veral gewild by kinders, maar ook volwassenes hou daarvan om hul paasgeskenk of -verrassing op Paassondag te gaan soek. Dié tradisie het eers betreklik laat ingeburger geraak – die vroegste skriftelike oorlewerings daarvan, wat in Duitse tekste voorkom, dateer uit die 17de eeu. Om die soek van Paaseiers aantrekliker te maak vir kinders, word die storie van die Paashaas vertel wat die eiers versier en wegsteek. Dié verhaal word vir die eerste keer in die tweede helfte van die 17de eeu gedokumenteer. In sommige streke is Paaseiers ook deur 'n vos, 'n koekoek of 'n haan afgelewer. Met die opkoms van 'n kommersiële speelgoed- en lekkergoedbedryf vanaf die later 19de eeu het die Paashaas die dominante figuur in die volksverhale vir die Paastyd geword. Die haas was egter al sedert die antieke tydperk 'n simbool vir vrugbaarheid en 'n nuwe begin asook die gunstelingdier van 'n verskeidenheid godinne soos Afrodite in antieke Griekeland.

In Skotland, maar ook buite die Withuis in Washington, D.C. word hard gekookte Paaseiers gerol. Dié tradisie word verbind met die verhaal van die engel wat die rots voor Jesus se graf weggerol het.

Die Paaslamtradisie het sy oorsprong in die Joodse Pesach- of Pasgafees wat aan die Israeliete se bevryding deur die uittog uit Egipte herinner. Joodse gelowiges het tradisioneel 'n lam geslag vir hul Pasga-feesmaal. In die Christelike tradisie versinnebeeld die lam die lewe en geestelike reinheid, maar veral Jesus Christus as die Lam van God. Dikwels word in Christelike kerke vaandels met die Paaslam vertoon as simbool vir Jesus se offer en sy oorwinning oor die dood. Al word in sommige Christelike gesinne lamvleis op Paassondag bedien, het ook simboliese Paaslamme, wat van roerdeeg gebak word, gewild geraak.

Paasvure het hul oorsprong in voor-Christelike tradisies waarvolgens ná die koue winter die son met vure terug na die aarde getrek is om weer lig en warmte te lewer en 'n goeie oes te verseker. Vuur het egter ook simboolkrag in die Joods-Christelike geloof soos in die verhaal van Moses en die brandende doringbos, waarin God verskyn, in Eksodus 3:1–12.

Sien ook

• Palmsondag, Sondag voor Paasfees
• Wit-Donderdag, Donderdag voor Paasfees
• Goeie Vrydag, Vrydag voor Paasfees
• Heilige Saterdag, Saterdag voor Paasfees
• Gesinsdag, Maandag na Paasfees
• Pesach, Joodse eweknie

Eksterne skakels

• (en) "Easter". Catholic Encyclopædia. Besoek op 14 Desember 2022.
• (en) "Easter". Encyclopædia Britannica. Besoek op 14 Desember 2022.