Misteriegodsdiens
’n Misteriegodsdiens of heilige misterie was ’n godsdiensskool van die Grieks-Romeinse wêreld waar aanhangers ingewy is en as mystai bekend was.[1] Die belangrikste eienskap van dié godsdienste was die geheimhouding van besonderhede oor die inwyding en rituele, wat nie aan buitestander uitgelap is nie. Die bekendste misteriegodsdiens van die Grieks-Romeinse oudheid was die Eleusiniese misterieë, wat voor die Griekse Donker Middeleeue al bestaan het.
Misterieskole het in die laat oudheid floreer; keiser Julianus van die middel 4de eeu was ’n ingewyde van drie verskillende misterieskole, onder meer die Mithraïste. Vanweë die geheime aard van die skole en die feit dat aanhangers van misteriegodsdienste van die 4de eeu af deur die Christelike Romeinse Ryk vervolg is, is besonderhede van dié godsdienspraktyke afgelei van beskrywings, beelde en transkulturele studies. "Weens hierdie element van geheimhouding is ons swak ingelig oor die geloofsoortuigings en praktyke van die verskeie misteriegelowe. Ons weet hulle het in die algemeen ooreengestem."[2]:50f
Eienskappe
[wysig | wysig bron]Misteriegodsdienste was een van drie soorte Hellenistiese godsdienste; die ander twee was die staatsgodsdiens, wat eie aan ’n nasie of staat was, en filosofiese godsdienste, soos Neoplatonisme.
Misterieë het die staatsgodsdiens aangevul eerder as daarmee meegeding. ’n Individu kon maklik aan die rituele van die staatsgodsdiens deelgeneem, ’n ingewyde in ’n een of meer van die misterieë gewees en ook ’n sekere filosofiese skool aangehang het.[3]:99 In teenstelling met die openbare rituele van die staatsgodsdiens, waaraan elke lid van die gemeenskap moes deelneem, was inwyding in ’n misterie opsioneel binne die Grieks-Romeinse veelgodery. Baie aspekte van die openbare godsdiens soos offerandes, rituele maaltye en reiniging is in die misterieë herhaal, maar met die bykomende vereiste dat hulle in die geheim plaasvind en net aan ingewydes bekend is.[4]:86 Dit is belangrik in die konteks van die vroeë vervolging van Christene. Die Romeinse Ryk het nie die Christelike praktyke verwerplik en selfs ondermynend gevind op grond van leerstellings en praktyke nie, maar omdat die vroeë Christene geglo het hul geloof sluit deelname aan die staatsgodsdiens uit.
Die misteriegodsdienste het ’n nis gebied vir die bewaring van antieke godsdiensrituele, en daar is rede om te glo dat hulle baie konserwatief was. Die Eleusiniese misterieë het langer as ’n millennium, meer waarskynlik byna twee millenniums, bestaan. In dié tyd het die rituele van die openbare godsdiens aansienlik verander, van die godsdienste van die Bronstydperk tot dié van die vroeë Ystertydperk tot die heldekultuur van die Hellenistiese beskawing en die staatsgodsdiens van die Romeinse tydperk, terwyl die rituele van die misterieë skynbaar onveranderd gebly het.[2]:51
Die misterieskole van die Grieks-Romeinse tydperk sluit in die Eleusiniese, Dionisiese en Orphiese misterieë. Sommige van die baie gode wat die Romeine in naam van ander kulture oorgeneem het, is ook in misterieë aanbid, soos die Egiptiese Isis, Persiese Mithras, Thraciese Sabazius en Frigiese Kibele.[5]:21
Latere invloed
[wysig | wysig bron]Die antieke misterieskole het Duitse en Franse klassieke geleerdes van die 19de en vroeë 20ste eeu gefassineer. Dié geskrifte het ’n enorme invloed gehad op die Europese kultuur van die laat 19de eeu. Die psigiater en psigoanalis Carl Jung het metafore hieruit geleen om sy teorieë en die charismatiese beweging wat daarop gebaseer was, te hersien.[6][7]
Verwysings
[wysig | wysig bron]- ↑ Crystal, David, ed. (1995), "Mystery Religions", Cambridge Encyclopedia of The English Language, Cambridge: Cambridge UP, archived from the original on 10 Mei 2007, http://encyclopedia.jrank.org/Cambridge/entries/059/mystery-religions.html, besoek op 29 Oktober 2018.
- ↑ 2,0 2,1 Barnes, Ernest William (1947), The Rise of Christianity, p. 50f.
- ↑ Iles Johnson, Sarah (2007), "Mysteries", in Iles Johnson, Sarah, Ancient Religions, Cambridge: Belknap Press/Harvard UP, ISBN 978-0-674-02548-6
- ↑ Klauck, Hans-Josef; McNeil, Brian (2003), The Religious Context of Early Christianity, Continuum International Publishing Group, ISBN 978-0-567-08943-4. 81-152?
- ↑ Hall, Manly P. (1928), The Secret Teachings of all ages, San Francisco: s.p., http://www.sacred-texts.com/eso/sta/
- ↑ Noll, Richard. Mysteria: Jung and the Ancient Mysteries (ongepubliseerde proewe, 1994)
- ↑ Noll, Richard. "Jung the Leontocephalus" (1999)
Verdere leesstof
[wysig | wysig bron]- Alvar, Jaime. Romanising Oriental Gods: Myth, Salvation, and Ethics in the Cults of Cybele, Isis, and Mithras (Leiden, 2008).
- Aneziri, Sophia. Die Vereine der Dionysischen Techniten im Kontext der hellenistischen Gesellschaft (Stuttgart, 2003).
- Bowden, Hugh. Mystery Cults of the Ancient World (Princeton, Princeton UP, 2010).
- Bremmer, Jan N. Initiation into the Mysteries of the Ancient World (Berlyn, 2014).
- Burkert, Walter (1987), Ancient Mystery Cults, Cambridge, Massachusetts
- Casadio, Giovanni Casadio en Johnston, Patricia A. (reds.), Mystic Cults in Magna Graecia (Austin, TX, University of Texas Press, 2009).
- Cosmopoulos, Michael B. (red.), Greek Mysteries: the archaeology and ritual of ancient Greek secret cults (Londen, Routledge, 2003).
- Frazer, James G. (1957), The Golden Bough: A Study in Magic and Religion, London: Macmillan
- Kirk, Geoffrey S. (1970), Myth: Its Meaning and Function in Ancient and Other Cultures, Cambridge: Cambridge UP
- Meyer, W. M. (1987), The Ancient Mysteries: A Sourcebook. Sacred Texts of the Mystery Religions of the Ancient Mediterranean World, San Francisco
- Willoughby, H. R. (1929), Pagan Regeneration: Study of Mystery Initiations in the Graeco-Roman World, Chicago
Eksterne skakels
[wysig | wysig bron]
Wikimedia Commons het meer media in die kategorie Misteriegodsdiens.
Hierdie artikel is vertaal uit die Engelse Wikipedia
