Joodse oorlog
Die Joodse Oorlog, ook genoem die Joodse Opstand, het van 66 tot 70 n.C. in Judea en Galilea gewoed. Joodse rebelle, gelei deur die Selote, het teen die Romeine in opstand gekom. Met die val van Jerusalem en die vernietiging van die tempel (29-30 Augustus 70) het die oorlog tot 'n einde gekom, hoewel dit eers met die verowering van Masada in die jaar 73 was dat die laaste Joodse verset tot 'n einde gekom het.[1][2][3]
Agtergrond
[wysig | wysig bron]Vanaf 6 n.C. het Judea 'n Romeinse provinsie geword wat deur praefecti regeer is. Hulle was verantwoordelik om vrede te hanhaaf en belastinginvordering. Rome het 'n sekere belastingkoers vasgestel wat betaal moes word. Hierdie praefecti het ook die gesag gehad om die hoëpriester aan te stel. Die hoë belastinglas en die aanstelling van die hoëpriester het tot wrewel onder die Jode gelei.
Herodes Agrippa I het goeie bande met keiser Caligula gehad en kon die land herenig (41-44). Na sy dood het Judea weer deel van Sirië geword en is gelei deur die Prokuratores, wat geen reg gehad het om die hoëpriester aan te stel nie.
Oorlog van 66 tot 70
[wysig | wysig bron]Gedurende die daaropvolgende jare was daar konstante wedersydse irritasies en provokasies, maar dit het nie tot 'n volstrekte opstand gelei nie. Maar toe prokurator Gessius Florus in 66 namens keiser Nero 'n groot bedrag uit die tempelskatkis neem, wat bestaan het uit die tiendes wat elke Jood jaarliks vir die instandhouding van die tempeldiens gegee het, het 'n rebellie in Caesarea uitgebreek nadat Grieke die plaaslike sinagoge ontheilig het. Die opstand het na Jerusalem versprei waar die Romeinse garnisoen verslaan is. Die heerser van Sirië het versterkings na Judea gestuur om vrede te herstel, maar hulle is ook verslaan.
Toe het keiser Nero ingegryp en sy gediskrediteerde generaal Vespasianus na Caesarea gestuur met 60 000 legioensoldate (Legio XV Apollinaris, Legio V Macedonica, Legio X Fretensis en Legio XII Fulminata). Vespasianus het deeglik te werk gegaan en teen 68 het hy Galilea en die kusstrook onder beheer gehad. Die oorlewende opstandelinge het hulself in Jerusalem verskans. In 'n kort burgeroorlog is alle Jode wat met die Romeine wou onderhandel vermoor deur die fanatici onder die Jode, die Selote.
Intussen het Nero in 68 gesterf en Vespasianus se soldate het hul generaal tot die nuwe keiser verklaar. Vespasianus het na Rome gegaan om die troon op te eis en die verdere onderdrukking van die verset aan sy seun Titus gelaat.[4][5][6][7][8]
Vernietiging van Jerusalem
[wysig | wysig bron]Titus het dadelik met die beleg van Jerusalem begin. Nadat Joodse verdediging ernstig deur hongersnood verswak is, het die laaste bestorming deur die Romeine op 29-30 Augustus van 70 nC gekom. Dit word steeds deur die Jode op die feesdag Tisj'a be'Aw herdenk. Daar was geen omdraai vir die Jode nie en die hele stad is tot as gereduseer. Alhoewel Titus ongeskonde sy hande op die tempel wou kry, het dit ook in vlamme opgegaan. Na raming is 100 000 verdedigers en inwoners dood.[9]
Diaspora
[wysig | wysig bron]Die oorlewendes is op die slawemarkte van die Midde-Ooste verkoop, met die prys wat gedaal het weens die groot aanbod. Na die vernietiging van die Tempel in 70 het die Joodse diaspora begin. Baie het na Rome gegaan, waar 'n Joodse gemeenskap sedert die tweede eeu v.C. gewoon het. 'n Aantal van hulle het noodgedwonge daar gaan woon, as selfgemaakte dwangarbeiders. Hulle is onder meer gebruik in die bou van die Colosseum. Die Jode moes 'n spesiale belasting in Rome betaal, en waarskynlik het die opbrengs hiervan groot konstruksieprojekte gefinansier. Hulpbronne vir die bou van die Colosseum is verskaf danksy die buit van die oorlog in Judea en die plundering van die tempel in Jerusalem.
Die laaste plekke van verset, insluitend die vesting Masada aan die Dooie See, geleë op 'n hoë rots, is in 73 ingeneem. Die Jode in Masada het massa-selfmoord gepleeg voordat die Romeine binnegeval het.
Keiser Domitianus, Titus se broer en opvolger, het later 'n triomfboog in Rome laat oprig, waarskynlik in die jaar 81, ter ere van die onderdrukking van die rebellie. Hierdie Boog van Titus wys steeds hoe verowerde tempelskatte, soos die sewe-arm kandelaar, in triomf deur Rome gedra is.
'n Belangrike bron van inligting van die Joodse oorlog is die Romeins-Joodse historikus Flavius Josephus, wat onder meer 'n boek oor die Joodse Oorlog geskryf het.
Geen melding van hierdie geskiedkundige gebeurtenis word gemaak in die Christelike geskrifte wat later in die Nuwe Testament opgeneem sou word nie.
Verwysings
[wysig | wysig bron]- ↑ Cohen, Shaye. "Roman Domination: The Jewish Revolt and the Destruction of the Second Temple" in Ancient Israel: From Abraham to the Roman Destruction of the Temple, ed. Hershel Shanks (Prentice Hall, Biblical Archeology Society), 286.
- ↑ Cohen, Shaye. "Roman Domination: The Jewish Revolt and the Destruction of the Second Temple" in Ancient Israel: From Abraham to the Roman Destruction of the Temple, ed. Hershel Shanks (Prentice Hall, Biblical Archeology Society), 273
- ↑ H.H. Ben-Sasson, A History of the Jewish People, pp. 247–248: "Consequently, the province of Judea may be regarded as a satellite of Syria, though, in view of the measure of independence left to its governor in domestic affairs, it would be wrong to say that in the Julio-Claudian era Judea was legally part of the province of Syria."
- ↑ Cohen, Shaye. "Roman Domination: The Jewish Revolt and the Destruction of the Second Temple" in Ancient Israel: From Abraham to the Roman Destruction of the Temple, ed. Hershel Shanks (Prentice Hall, Biblical Archeology Society), 269.
- ↑ Cohen, Shaye. "Roman Domination: The Jewish Revolt and the Destruction of the Second Temple" in Ancient Israel: From Abraham to the Roman Destruction of the Temple, ed. Hershel Shanks (Prentice Hall, Biblical Archeology Society), 273
- ↑ H.H. Ben-Sasson, A History of the Jewish People, pp. 247–248: "Consequently, the province of Judea may be regarded as a satellite of Syria, though, in view of the measure of independence left to its governor in domestic affairs, it would be wrong to say that in the Julio-Claudian era Judea was legally part of the province of Syria."
- ↑ Philo of Alexandria, Flaccus III.8, IV.21.
- ↑ Philo of Alexandria, Flaccus V.26–28.
- ↑ Philo of Alexandria, On the Embassy to Gaius XXX.201.
Bronnelys
[wysig | wysig bron]- Berlin, Andrea, and J. Andrew Overman, eds. 2002. The First Jewish Revolt: Archaeology, History, and Ideology. New York: Routledge.
- Goodman, Martin. 1987. The Ruling Class of Judaea: The Origins of the Jewish Revolt against Rome A.D. 66–70. New York: Cambridge University Press.
- Popović, Mladen. 2011. The Jewish Revolt Against Rome: Interdisciplinary Perspectives. Leiden: Brill.
- Price, Jonathan J. 1992. Jerusalem under Siege: The Collapse of the Jewish State, 66–70 AD. Brill's Series in Jewish Studies 3. Leiden, The Netherlands: Brill.
- Rajak, Tessa. 1983. Josephus: The Historian and His Society. London: Duckworth.
- Reeder, Caryn A. 2015. "Gender, War, and Josephus." Journal for the Study of Judaism 46, no. 1: 65–85.
