Dubbele ontkenning

'n Dubbele ontkenning is 'n sinskonstruksie wat twee vorme van ontkenning bevat. In Afrikaans en in ander tale soos Frans en in Slawiese tale is die dubbele ontkenning verpligtend en meestal die enigste korrekte vorm.

Afrikaans

Die algemene ontkenningswoord in Afrikaans is "nie", wat met die Duitse "nicht" of die Nederlandse "niet" vergelyk kan word. Neem die volgende voorbeeld:

ek verstaan nie (ich verstehe nicht, ik versta niet)

As die ontkenning nie die laaste woord van die sin is nie, moet 'n tweede "eind-nie" aan die einde van die sin geplaas word:

ek verstaan nie alles nie (ich verstehe nicht alles "nicht").

Die tweede nie is 'n partikel, met ander woorde 'n woord wat geen eie betekenis het nie, maar wat saam met 'n ander woord of woorde optree om 'n sekere grammatikale konstruksie te vorm. Hierdie tweede nie word nader omskryf as 'n ontkenningspartikel. Die eerste nie is 'n bywoord, of dan wel die ontkenningsbywoord. Soos VivA se Taalonderrigportaal dit stel: "Die eerste nie maak die sin ontkennend, die tweede nie maak die sin grammatikaal."

Voorbeelde

Voorbeelde van dubbele ontkenning in Afrikaans:

"nie... nie":

• Ek sal dit nie doen nie.
• Ek verstaan nie alles nie.
• Dis nie so moeilik om Afrikaans te leer nie.
• Ek het nie geweet dat hy sou kom nie.
• Ek het geweet dat hy nie sou kom nie.
• Hy sal nie kom nie, want hy is siek.

Ander voorbeelde met: niemand, niks, geen, nêrens, nooit, geensins, g'n en nimmer:

• Daar is geen nuus nie.
• Dit het ek nog nêrens gesien nie.
• Hy het nooit sy broer vergewe nie.
• Niemand wou dit doen nie.
• Dit sal nooit gebeur nie.
• Ons het g'n motors op die pad gesien nie.
• Niemand sien niks nie.
• Die dubbele ontkenning in Afrikaans is nóg van Maleisiese nóg van Franse oorsprong, maar is reeds in die Nederlandse dialekte waarvan Afrikaans gestam het teenwoordig.

Nederlands

As 'n dubbele ontkenning in Standaard Nederlands gebruik word dan versterk die tweede ontkenning meestal die betekenis van die sin met eerste ontkenning. As voorbeeld:

Ik heb nooit geen dorst.

beteken

Ik heb echt nooit dorst.

Tog is daar nog 'n tweede moontlikheid. Met die juiste intonasie kan die sin hierbo ook geïnterpreteer word as:

Ik heb altijd dorst.

In de Antwerpse Noorderkempen is ’n aantal plekke waar die tweeledige negasie die gebruiklike vorm is, byvoorbeeld in Kalmthout en Wildert.

Ik heb dat nie gedaan nie.

Dat heb ik niet gezien nie.

Engels

In Engels word die dubbele ontkenning gebruik om die ontkenning te beklemtoon:

I shot the sheriff, but I didn't shoot no deputy (Ek het die balju geskiet, maar ek het geen adjunk geskiet nie.) (Bob Marley)

I don't need no parachute (Ek het geen valskerm nodig nie) (Cheryl Cole)

We don't need no water (Ons benodig geen water nie) (Bloodhound Gang)

I can't get no sleep (Ek kan nie slaap nie) (Faithless)

I can't get no satisfaction (Ek kan geen bevrediging kry nie) (Rolling Stones)

This ain't nothing but a summer jam (Dit is niks anders as 'n somerkonfyt nie) (The Underdog Project)

A little party never killed nobody ('n Partytjie het nog niemand doodgemaak nie) (Fergie, Q-Tip & GoonRock)

We don’t need no education (Ons het geen opvoeding nodig nie, maar ook Ons het die nieopvoeding nie nodig nie) (Pink Floyd)

Frans

Die ontkenning in Frans bestaan uit twee woorde, wat die gekonjugeerde werkwoordvorm begelei:

Je ne vais nulle part. – Ek gaan nêrens heen nie..

'n Beroemde voorbeeld is Édith Piaf se trefer Non, je ne regrette rien – Nee, ek berou niks nie.

Na werkwoorde of die uitdrukking van vrees/angs kan in die bysin na que 'n ne volg. Hierdie ne is egter geen ontkenning nie. Indien die hoofsin ontken word, is daar nooit 'n ne in die que-sin nie. Die gebruik van hierdie ne is opsioneel.

Latyn

In Latyn is 'n dubbele ontkenning basies 'n sterker bevestiging.

scire = weet

nescire = nie weet nie.

non nescire = (baie) goed weet

Russies

In Russies is die dubbele ontkenning die gewonne ontkenning en dus verpligtend:

Я никуда не иду (Ja nikoeda ne idoe) – Ek gaan nêrens heen nie

Serwies

In Serwies is die dubbele ontkenning grammaties korrek.

Sloweens

In Sloweens is – soos in baie ander Slawiese tale – die dubbele ontkenning korrek, maar dit kan soms ook onduidelikhede veroorsaak, word iets positiefs of iets negatiefs gesê:

Ne poznam nikogar. – Ek ken niemand nie.

Sorbies

In Sorbies word die dubbele ontkenning gebruik om 'n uitdrukking te ontken:

Ja ničo njewěm. – Ek weet niks nie.

Spaans

Die Spaanse (sintaktiese) ontkenning bestaan uit twee woorde (bywoorde), wat voor en na die vervoegde werkwoordvorm of indien 'n deelwoord gebruik word, voor die vervoegde werkwoordvorm en na die deelwoord staan.

No he visto nada. – Ek het niks gesien nie.

Italiaans

In Italiaans is die dubbele ontkenning meestal verpligtend:

Non ho visto niente/nulla – Ek het niks gesien nie.