Demiurg

William Blake: The Ancient of Days (1794)

Die demiurg is die godheid wat in sommige geloofstelsels as die skepper van die stoflike heelal beskou word. Die woord is afgelei van die Griekse δημιουργός (dēmiourgós, Latyns demiurgus). Dit beteken in klassieke Grieks "ambagsman" (letterlik "werker in die diens van die volk", afgelei van δήμιος [dēmios] en dêmos "die volk" + ἔργον [ergon] "werker"). Die demiurg is vir die eerste keer omtrent 360 v.C. in Plato se werke as 'n goddelike wese beskryf, maar die term het later in die Gnostisisme na die bose skeppergod van die stoflike wêreld begin verwys.

Plato gebruik die term om na die welwillende skeppergod te verwys wat hy in sy werk Timaeus as die skepper van die wette of die hemel of as die skepper van die wêreld beskou het. Die Neoplatinis Plotinus het die demiurg as nous (die goddelike gees of intellek) geïdentifiseer, die eerste uitstraling van die "ene god". Neoplatoniste het die demiurg ook as Zeus verpersoonlik.

In die Gnostiese geloofstelsel word die stoflike heelal as sleg beskou, en die demiurg is die bose skepper van die fisiese wêreld. Alternatiewe Gnostiese name vir die demiurg sluit Yaldabaoth, Yao of Iao, Ialdabaoth en ander variante in.

Die Gnostici het die demiurg met die Hebreeuse god Jahweh geïdentifiseer, terwyl hy in die Mandeïsme as Ptahil bekend staan.