Been

Hierdie artikel behandel die anatomiese verskynsel in organismes. Vir die gelyknamige ledemaat, sien been (ledemaat).

Die bene in 'n mens se voet.

Been bestaan uit 'n harde grondstof waarin veral die soute kalsiumkarbonaat en kalsiumfosfaat voorkom. Onder die mikroskoop vertoon been 'n definitiewe en kenmerkende patroon van weefselrangskikking. In die lengte van die been loop 'n groot aantal klein kanale, Havers se kanale. Hulle is met mekaar verbind en besit onder andere 'n aar, 'n slagaar, 'n senuwee en 'n limfvaat.

Rondom Havers se kanale kom die beenweefsel in konsentriese lae of lamelle voor. In die lamelle is daar 'n menigte vloeistofgevulde holtes, die lakunes. In elke lakune word 'n beensel aangetref. Die lakunes (holtes) is deur middel van fyn kanale (kanalikuli) met mekaar en ook met Havers se kanale in verbinding. Só 'n groep konsentriese lae met hul fyn kanale wat 'n Havers se kanaal omring, word Havers se stelsel genoem.

Twee soorte been kan onderskei word, naamlik harde been (kompakte been) en sponsbeen. Die skag van 'n langbeen bestaan uit harde been en die koppe uit sponsbeen. Aan die buitekant word been begrens deur 'n veselagtige membraan, die periosteum.

Bronne

• Senior Biologie, Du Toit, Van Rensburg, Du Toit, Botha, Van der Merwe, Volschenk, Van der Westhuyzen, De Kock, Niebuhr. Nasionale Opvoedkundige Uitgewery Beperk, 1989.

Eksterne skakels

• Wikimedia Commons het meer media in die kategorie Been.
• Wikiwoordeboek het 'n inskrywing vir been.