Ingenieus en steeds populairder: hoe criminelen geld witwassen door te krassen

"Corruptiebestrijding is van fundamenteel belang voor het handhaven van de rechtsstaat." Eind 2020 benadrukte Didier Reynders als Europees Commissaris voor Justitie het belang van corruptiebestrijding. Vier jaar later wordt hij zelf genoemd in een fraudeonderzoek.

Volgens het onderzoeksjournalistiek platform Follow The Money en Le Soir zou Reynders al jaren geld witwassen via krasloten van de Nationale Loterij. Naast het kopen van fysieke loten zou hij ook gebruik hebben gemaakt van e-tickets.

Die e-tickets zijn bonnen van maximaal 100 euro die je met cash kan kopen, bijvoorbeeld in de krantenwinkel. De e-tickets kan je vervolgens omzetten in geld op je online speelrekening van de nationale loterij. Met dat geld kan je online deelnemen aan de lotto of krasloten kopen. 

De winsten worden uitgekeerd op de speelrekening, waarna je die winst van daar kan overschrijven naar je eigen rekening. Op die manier is het geld witgewassen. De oorsprong van het geld op je rekening is duidelijk en in de meeste gevallen onverdacht. 

Er zit overigens wel een limiet op: per week kan je maximaal 500 euro op een speelrekening storten bij de Nationale Loterij, zo schrijft de loterij voor.

De techniek verwondert. Met de lotto spelen of krasloten kopen staat vaker gelijk met verlies maken dan met geld winnen. De kans dat je geld verliest door het op die manier wit te wassen, bestaat. Maar als je regelmatig en met veel geld speelt, is het een berekend risico.

Per pakje loten is er een gegarandeerde minimumwinst. Zo zorgt de Nationale Loterij ervoor dat er geen pakjes op de markt komen die geen enkel winnend lot bevatten. 

Sowieso staan bepaalde krasloten erom bekend om een grotere kans te hebben om je inleg terug te krijgen. Dat zijn vaak loten waarbij geen grote jackpot te winnen is. Bij Subito-krasloten van 10 euro win je gemiddeld 73 procent van je inzet terug. Dat berekende wiskundige Rudi Penne vorig jaar voor Het Laatste Nieuws. Die techniek om wit te wassen kost dus wel degelijk geld, maar dat is ook voor andere vormen van witwassen meestal het geval.

Geld witwassen via kansspelen is de laatste jaren aan een opmars bezig. Dat merkt ook de Cel voor Financiële Informatieverwerking (CFI). Bij die overheidsinstelling moeten bijvoorbeeld banken vermoedens van witwassen melden.

Het zou ook de CFI geweest zijn die na een melding de praktijken van Reynders aan het parket meldde. Die melding kwam van de Nationale Loterij, in 2022.

De loterij heeft trouwens maar één zo'n melding gedaan in 5 jaar tijd, zo laat ze weten. Het is die bewuste melding die dus geleid heeft tot het witwasonderzoek naar Didier Reynders.

In recente jaarverslagen waarschuwt de CFI meermaals voor het gebruik van kansspelen bij witwassen. "De kansspelsector wordt in toenemende mate door criminelen gebruikt om hun geld van illegale herkomst wit te wassen", klinkt het. "De kansspelsector vertoont kwetsbaarheden waar zowel op nationaal als op internationaal vlak al meermaals is op gewezen." De CFI heeft daarover ook bij de Kansspelcommissie aan de alarmbel getrokken. 

De techniek waar Reynders van verdacht wordt, ziet de CFI vaak terug bij drugscriminelen. "De contanten uit de illegale verkoop van verdovende middelen worden aangewend om betaalvouchers te kopen. Deze vouchers worden gebruikt voor een rekening bij een online casino. De rekening wordt vervolgens gedebiteerd door overschrijvingen naar de bankrekening van een medeplichtige, ook al werd het geld amper gebruikt om op de site te gokken of te spelen."

Criminelen gokken vaak om het nuttige aan het aangename te koppelen, merkt de CFI. Kansspelen hebben "een bijzondere aantrekkingskracht" omdat ze het plezier van het gokken combineren met de mogelijkheid geld wit te wassen.

Dat de fraude via de Nationale Loterij verloopt, lijkt eerder uitzonderlijk. Criminelen wenden zich vaak tot internationale online gokkantoren of loterijen. 

De CFI ziet ook een andere vorm van witwassen via krasloten steeds vaker opduiken. Daarbij gaan criminelen op zoek naar mensen met een winnend lot. Ze kopen dat lot over tegen een hoger bedrag dan de winst. Ze kopen een winnend lot van 100 euro bijvoorbeeld over voor 120 euro cash, zwart geld. De winnaar heeft op die manier een grotere winst, de koper int vervolgens het witte geld.

In ons land is er weinig veranderd wat betreft controle of regulering sinds de CFI enkele jaren voor het eerst waarschuwde voor het fenomeen.

De Kansspelcommissie, de regulator van de kansspelen in ons land, krijgt al jaren de kritiek in ons land. Er gaan zelfs politieke stemmen op om de commissie te vervangen door een ander orgaan. Vooruit vindt bijvoorbeeld dat de commissie veel te dicht bij de gokbedrijven zelf staat en daarom veel te soepel is in haar controle. 

Op Europees niveau wordt de strijd tegen witwassen verder opgevoerd. Dit jaar nog besliste de Europese Commissie, waar Reynders deel van uitmaakt, om het nieuwe anti-witwas agentschap AMLA op te richten. Dat agentschap moet zorgen voor een betere en gelijkere aanpak van witwassen in Europa. Als alles goed gaat opent het agentschap volgend jaar de deuren in Frankfurt.