Władysław Odonic Plwacz
Dzięki pobożności przywiązany był gorąco do kościoła poznańskiego.
Kronika wielkopolska
| rodzice ⇒ drzewo genealogiczne |
|---|
| Odon Mieszkowic | Wyszesława, córka Jarosława Ośmiomysła, księcia halickiego |
| życie |
|---|
| ok.1190 - 5 VI 1239 (Poznań) |
| małżeństwa |
|---|
- ⚭ 1218/20 - 1239: Jadwiga
- pochodzenie nieznane; XIII-wieczna Kronika Wielkopolska identyfikuje ją jako siostrę Świętopełka, wielkorządcy Pomorza Gdańskiego, tj. córkę Mściwoja I Spokojnego; istnieje również hipoteza, iż była córką Świętopełka Władysławowica, królewicza czeskiego
|
| potomstwo ⇒ drzewo genealogiczne |
|---|
- Jadwiga (1218/20 - 8 I 1231/34)
- pochodzenie niepewne; prawdopodobnie żona Kazimierza Konradowica; możliwe, że o niej wspomina Nekrolog strzeleński
Przemysł (5 VI 1220/4 VI 1221 - 4 VI 1257)
Bolesław (1224/27 - 6, 13 lub 14 IV 1279)
Salomea (1225/35 - IV 1267/71)
Siemomysł (1228/32 - 1235/36)- istnienie niepewne; syn książęcy o imieniu Zemomuzle pojawia się w źródłach tylko raz - wśród świadków na dokumencie z roku 1235; wymieniony jest po bracie Bolesławie, co wskazuje, iż musiał być od niego młodszy; nie wykluczone jednak, iż jest to zniekształcona forma imienia Przemysł (Premuzle), albo dokument jest falsyfikatem
Eufemia (1230/39 - 15 II po 1281)
|
| panowanie |
|---|
ok.1206-1206: Przemęt
1207-1208: Kalisz
1208-1217: Kalisz, Przemęt
1223-1227, 1228-1229: Nakło, Ujście
1227-1228: Kalisz, Nakło, Poznań, Ujście
1229-1234: Wielkopolska, Nakło, Ujście
1234-1235: Gniezno, Nakło, Poznań, Ujście
1235-1239: Gniezno, Nakło, Poznań, Śrem, Ujście |
1194
-(20 IV) Śmierć ojca
Odona Mieszkowica.
- Księżna-wdowa Wyszesława otrzymuje Przemęt i przejmuje opiekę nad małoletnim Władysławem.
- Mieszko III przejmuje rządy regencyjne w księstwie kaliskim.
1202
-(13 III) Śmierć
Mieszka III.
- Stryj Władysław Laskonogi przejmuje władzę w księstwie kaliskim i opiekę nad małoletnim Władysławem.
ok. 1203/1205
-
Władysław Laskonogi przekazuje ziemię kaliską (dziedzictwo Odonica) na rzecz
Henryka Brodatego, w zamian za ziemię lubuską.
ok. 1206
-Władysław obejmuje rządy w ziemi przemęckiej (za zgodą stryja
Władysława).
1206
-Bunt Odonica przeciwko rządom
Władysława Laskonogiego.
- (jesień) Odonic zostaje wygnany z Wielkopolski i udaje się na dwór Henryka Brodatego.
1207
-(/20 X)
Henryk Brodaty wydziela ziemię kaliską Władysławowi.
1208
-(25 XII) Zjazd z
Władysławem i
Henrykiem Brodatym w Głogowie.
- Władysław odzyskuje ziemię przemęcką.
1209
-Rozpoczęcie akcji chrystianizacyjnej Prus przez Chrystiana i Filipa-Boguchwała.
1210
📖
Powiadomił nas kochany syn [Mieszko Laskonogi] książę Śląska, że gdy Bolesław [Krzywousty], niegdyś książę Polski, dał każdemu z synów określoną dzielnicę w Polsce, zarządził zastrzegłszy główny gród Kraków dla najstarszego wiekiem by zawsze ten, który z jego rodu będzie starszy urodzeniem, dzierżył tenże gród, tak że jeśliby najstarszy umarł lub zrzekł się prawa tego, ma wejść w posiadanie tego grodu ten, kto po nim będzie najstarszy z całego rodu. [...]
Dlatego wam bracia, polecamy tym pismem apostolskim, byście przeprowadzili przy pomocy klątwy apostolskiej bez możności apelacji ścisłe przestrzeganie zarządzenia dotyczącego senioratu [...] - fragment bulli Innocentego III z 9 czerwca 1210 roku-Starania
Mieszka Laskonogiego w Rzymie o odnowienie senioratu.
- (9 VI) Papież Innocenty III wydaje bullę nakazującą przestrzeganie zasady senioratu (tzw. bulla Significavit nobis).
-(29 VII) Synod i zjazd książąt piastowskich w Borzykowej.
- Przywilej borzykowski dla Kościoła polskiego.
- (21 IV 1211) Papież Innocenty III zatwierdza postanowienia przywileju.
1211
-Odonic oddaje się pod opiekę Stolicy Apostolskiej.
- (13 V) Bulla protekcyjna papieża Innocentego III.
1215
-Synod w Wolborzu.
- Przywilej wolborski dla Kościoła polskiego.
- (29 XII) Papież Innocenty III zatwierdza postanowienia przywileju.
- Władysław podejmuje śluby krucjatowe (?), zobowiązując się do udziału w wyprawie krzyżowej do Ziemi Świętej.
1216
-Utworzenie przez Chrystiana biskupstwa pruskiego podległego bezpośrednio papiestwu.
-(XI/XII) Zawarcie układu pokojowego z
Władysławem Laskonogim, regulującego wzajemne spory terytorialne.
1217
📖
Przychylni twoim słusznym wymaganiom, przyjmujemy pod opiekę naszą i Św. Piotra twoją osobę, kraj, ziemie i ludzi, posiadłości i inne dobra, które słusznie obecnie posiadasz, albo w przyszłości słusznie będziesz mógł pozyskać. - fragment bulli protekcyjnej papieża Honoriusza III z 9 lutego 1217 roku-(9 II) Papież Honoriusz III potwierdza układ pokojowy z
Władysławem Laskonogim, zleca arcybiskupowi gnieźnieńskiemu pieczę na jego przestrzeganiem i bierze pod opiekę Odonica i jego terytoria.
-(22 II) Papież Honoriusz III upomina Odonica w sprawie zwrotu Kalisza
Henrykowi Brodatemu.
📖
Zatem roku pańskiego 1217 Władysław [Laskonogi] zajął Kalisz, a [Władysław] syn Odona uciekł na Węgry.- Rocznik kapituły gnieźnieńskiej-Wyprawa
Władysława Laskonogiego na księstwo kaliskie.
- Władysław Odonic traci Kalisz i ucieka na Węgry.
1217-1218
-Prawdopodobny udział w wyprawie krzyżowej króla węgierskiego Andrzeja II do Ziemi Świętej.
1218/1220
-Małżeństwo z Jadwigą, córką Świętopełka Władysławowica, królewicza czeskiego albo
Mściwoja I Spokojnego, wielkorządcy Pomorza Gdańskiego (?).
1223
📖
[Odonic] wróciwszy po kilku latach, w Roku Pańskim 1223, w sam dzień Św. Dionizego i jego towarzyszy, chyłkiem wszedł do grodu Ujście, ponieważ Świętopełk, wielkorządca Pomorza, udzielił mu pomocy. - Kronika wielkopolska
---
Zatem roku pańskiego 1223 syn Odona wkroczył do Ujścia w sam dzień św. Dionizego. - Rocznik kapituły gnieźnieńskiej-(9 X) Odonic (przy pomocy
Świętopełka, wielkorządcy Pomorza Gdańskiego) zdobywa Ujście.
-(30 XI) Pokój z
Władysławem Laskonogim w Kcyni.
1225
-(VII/16 VIII)
Władysław Laskonogi traci ziemię lubuską na rzecz Ludwika turyńskiego.
- Odonic zajmuje część ziemi lubuskiej (tereny na północ od dolnej Warty i Odry).
1226
📖
Książę Wielkopolski, syn Ottona Władysław, z pomocą synów Jana [Zaremby], Albrechta i Wawrzyńca pustoszy i grabi klasztor w Mogilnie. - Kronika Jana Długosza-Najazd na ziemię mogileńską
Władysława Laskonogiego.
- Spustoszenie klasztoru w Mogilnie.
1227
-Odonic najeżdża ziemię kaliską.
- Spustoszenie spichlerzy Władysława w Niedźwiedziu.
📖
Zatem roku pańskiego 1227 książę Władysław Wielki, syn Mieszka w dzień Rozdzielenia Apostołów został pobity pod Ujściem, a wojewoda [jego] wraz z wieloma innymi został zabity. - Rocznik kapituły gnieźnieńskiej
---
[...] Władysław Stary zebrawszy całą potęgę i siłę swego ludu otoczył wałem gród Ujście. Władysław Odowic w sam dzień Rozesłania Apostołów nagle wyskoczywszy z grodu na jego placówki zupełnie pokonał wojsko swego stryja, a także wojewodę jego z licznymi dostojnikami oraz niezliczonym ludem powalił i zabił. Tak to Władysław Stary zaprzestał oblegać gród i zawstydzony odstąpił od niego. - Kronika wielkopolska-(VII) Oblężenie Ujścia przez wojska
Władysława.
- (15 VII) Wojska Władysława (dowodzone przez wojewodę Dobrogosta) zostają rozbite pod Ujściem.
📖
Władysław Odowic po niedługiej przerwie odważnie ściga go i wbrew swemu stryjowi odzyskuje Poznań, Kalisz i inne grody swego państwa. - Kronika wielkopolska-Władysław Odonic odbija ziemię poznańską i kaliską z rąk stryja
Władysława Laskonogiego.
📖
[...] Świętopełk zaniedbywał [okazywania] mu [Leszkowi] wiernej uległości i składania danin w należnym czasie. Leszko rozważywszy to i naradziwszy się z Henrykiem Brodatym, księciem Śląska, postanowił zwołać wielkorządców innych ziem swoich dla pokonania wspomnianego wielkorządcy Świętopełka i nakazał, aby w pewnym dniu zeszli się w Gąsawie, opodal Żnina - była to posiadłość ziemska klasztoru w Trzemesznie - dla omówienia z nim spraw dotyczących pomyślności państwa; chciał też odzyskać gród Nakło, który podlegał władzy księcia Władysława Odowica. Świętopełk przybywszy tam ośmielił się wypowiedzieć wojnę panu swemu, księciu Leszkowi. Gdy książę Leszko uchylił się od tej wojny uciekając do wsi Marcinkowo, zdrajca Świętopełk podle zamordował go podczas ucieczki. Potem Świętopełk, najpodlejszy zdrajca, przywłaszczył sobie księstwo na Pomorzu. - Kronika wielkopolska-(XI) Wiec książęcy w Gąsawie.- (23/24 XI) Leszek Biały zostaje zamordowany.
- Zanik formalnych pozostałości pryncypatu.
1228
📖
[...] Władysław Stary spotkawszy się ze swoim bratankiem Władysławem Odowicem, stoczył z nim walną bitwę. W tym starciu Władysław Stary odniósłszy zwycięstwo wziął do niewoli swego bratanka, księcia Władysława Odowica. - Kronika wielkopolska-(IV) Odonic zostaje pojmany przez
Władysława Laskonogiego.
-(lato) Władysław Odonic ucieka z niewoli.
-Zawarcie przymierza z
Konradem mazowieckim.
1229
-(lato) Najazd
Konrada (wraz z Danielem i Wasylkiem, książętami włodzimierskimi) na Wielkopolskę.
-Władzę w Wielkopolsce przejmuje Władysław Odonic.
1231
-(23 III) Zjazd z
Konradem mazowieckim w Zgierzu.
📖
[...] książę Władysław Stary przybywszy z Raciborza otoczył gród Gniezno. Lecz zatrzymawszy się jakiś czas nad zdobywaniem go i nie mogąc dokonać tego, smutny odstąpił. - Kronika wielkopolska-(wiosna) Wyprawa
Władysława Laskonogiego i
Henryka Brodatego na Wielkopolskę.
- (IV) Udana obrona oblężonego Gniezna.
1232
📖
[Władysław] przyznał temu kościołowi [poznańskiemu] książęce przywileje zwalniając wszystkie posiadłości wspomnianego kościoła, które dotąd były własnością biskupa i kapituły poznańskiej i te, które w przyszłości mogłaby ona nabyć prawnym sposobem, oraz mieszkańców tychże od wszelkich ciężarów i służebności. - Kronika wielkopolska-Wielki przywilej immunitetowy dla biskupstwa poznańskiego.
1233
📖
Ale książę Mazowsza Konrad bolejąc ciężko, że bratanek wyrywa się spod jego opieki i że pozbawia go dochodów, do których przywykł, zaprasza tak księżnę Grzymisławę, jak i bratanka Bolesława Wstydliwego na przyjacielską rozmowę, jakoby dla omówienia spraw publicznych swoich księstw. Więzi ich i sprowadziwszy na Mazowsze zamyka najpierw w swoim warownym zamku w Czersku, wyrzucając zarówno matce, jak synowi, że zbyt szybko i za wcześnie dążyli do przejęcia władzy książęcej. Następnie przenosi ich do zamku w Sieciechowie, położonego nad Wisłą w diecezji krakowskiej, i oddaje pod ścisłą straż. Zabiera bratankowi cały skarbiec i bardzo wytrwale dąży do zagarnięcia jego księstw i do pozbawienia go życia. Toteż zamyka go w Czersku pod ścisłą strażą i poleca zagarnąć jego księstwo. Tymczasem książę gnieźnieński Władysław na prośbę i za radą wojewody krakowskiego Marka nakłania księcia Konrada, żeby traktował bratanka łagodnie i nie przedsiębrał żadnych knowań na życie jego lub jego bliskich. Ten, jako człowiek łatwo ulegający radom, odsyła ich do klasztoru w Sieciechowie, by ich tam trzymano pod ścisłą strażą, dopóki się nie namyśli, jak zakończyć tę sprawę. - Kronika Jana Długosza-(zima/wiosna) Władysław wstawia się u
Konrada mazowieckiego za pojmanym przez niego bratankiem
Bolesławem i bratową Grzymisławą.
📖
Zatem 1233 rycerze [wielko]polscy chcieli zabić pana swego Władysława, syna Odona, sprowadzając księcia Henryka [Brodatego] wraz z synem [Henrykiem Pobożnym] do [Wielko]polski. - Rocznik kapituły gnieźnieńskiej-Bunt rycerstwa przeciwnego nadmiernemu uprzywilejowaniu kościoła poznańskiego.
1234
📖
[Henryk] za zgodą i wezwaniem Wielkopolan wkroczył na ziemię poznańską, kaliską, pyzdrską, średzką i do grodu Biechowa, a grody Bnin i Śrem odbudował i należycie umocnił, nie szczędząc wydatków i ludzi. - Kronika wielkopolska-(lato) Wyprawa
Henryka Brodatego na Wielkopolskę.
- (22 IX) Odonic zrzeka się ziemi kaliskiej, ziemi rudzkiej, Śremu i Santoka na rzecz Henryka Brodatego.
ok. 1234
-Lokacja Śródki
k. Poznania na prawie niemieckim.
1234/1235
-(zima) Zjazd w Nakle ze
Świętopełkiem gdańskim.
- (XII 1234) Wielki przywilej immunitetowy dla arcybiskupstwa gnieźnieńskiego.
- Odstąpienie księciu pomorskiemu części północnej Wielkopolski (terenów między rzekami Brdą i Płytwicą), w ramach wynagrodzenia (?) za pomoc udzielaną w walkach z Władysławem Laskonogim.
1235
-(23 I/26 II) Udział w wyprawie krzyżowej do Prus.
- Zwycięstwo w bitwie nad Dzierzgonią.
-(26 VI) Papież Grzegorz IX zatwierdza układ pokojowy.
📖
[...] Wielkopolanie potajemnie wkroczywszy do grodu śremskiego zabili go [Dypolda]. - Kronika wielkopolska
---
Rycerz wielkopolski Borzywoj, poróżniony od dawna z biskupem poznańskim Pawłem o granice wsi i inne krzywdy, wyrządzone katedrze poznańskiej, gdy dla zawarcia ugody w spornych sprawach za pośrednictwem wspólnych przyjaciół przybył do miasta Śremu, po daniu ze swej strony i otrzymaniu [nawzajem] zapewnienia bezpieczeństwa - więzi podstępnie Pawła, biskupa poznańskiego, nie spodziewającego się niczego takiego. Ale wymieniony Paweł uszedłszy z więzienia rzuca na niego klątwę. Cały Kościół uznał wspomnianego Borzywoja za wyklętego i ogłoszono to publicznie we wszystkich świątyniach. Kiedy z zawziętym uporem znosząc klątwę, ociągał się z daniem zadośćuczynienia znieważonemu przez siebie podstępnie biskupowi, ujęty w Śremiu i zabity, zapłacił za swoje zuchwalstwo. Książę bowiem Wielkopolski Władysław zdobywszy zamek Śrem, podpalił go i zarówno Borzywoja, jak i jego pomocnika Sędziwoja śmiercią ukarał. [...]
[Odonic] między innymi zajął, wdarłszy się nocą po przekupieniu straży, zamek Śrem, który dzierżył Borzywoj, syn margrabiego Moraw Dypolda, a siostrzeniec Henryka, i stawiających mu opór margrabiego Borzywoja i rycerza Sędziwoja zabił, gdy inni wpadłszy w popłoch rozpierzchli się. - Kronika Jana Długosza-Odzyskanie Śremu z rąk książąt śląskich (wskutek zdrady części załogi).
- Śmierć Dypolda III Borzywoja, siostrzeńca Henryka.
📖
[Henryk] urządza ponownie wyprawę przeciw księciu Wielkopolski Władysławowi, synowi Ottona, i mocnym oblężeniem opasuje zamek gnieźnieński [...] Tymczasem, kiedy na próżno stracono wiele czasu na obleganie wymienionego zamku, a sam zamek ubezpieczony silną załogą żołnierzy [...] wydawał się nie do zdobycia, nowe jeszcze nieszczęście spotkało Henryka Brodatego, albowiem trzy wielkie machiny, które uchodziły za silniejsze, od gwałtownego i ciągłego wyrzucania pocisków połamały się i uległy zniszczeniu. [...] Toteż książę Henryk Brodaty zwątpiwszy w poddanie się i zdobycie [zamku] zaniechał oblężenia, a doznawszy wielu strat, powrócił na Śląsk. - Kronika Jana Długosza-Odparcie najazdu
Henryka Brodatego i
Henryka Pobożnego na Gniezno.
1237
-(wiosna) Wojna z
Henrykiem Brodatym i
Henrykiem Pobożnym.
- Zdobycie grodu Pobzin.
- Utrata kasztelanii lądzkiej i Giecza.
-(3 VII) Wielki przywilej immunitetowy dla biskupstwa poznańskiego.
1238
-Zawarcie ugody z
Henrykiem Pobożnym.
przed 1239
-(/25 IV 1239) Lokacja Gniezna na prawie niemieckim.
1239
-(5 VI) Śmierć Władysława Odonica Plwacza w Poznaniu.
