Children Underground (2001)

Een film waar je stil van wordt.

De kilte, de wezenloosheid die de kinderogen uitstalen

zijn huiveringwekkender dan de gruwelijkste horrorfilm.

"Childeren Underground"laat een verpletterende indruk achter. Zelden is wanhoop en armoede zo dichtbij gebracht.

4*

Vreselijk dat die kinderen zo moeten leven natuurlijk, maar ook bizar hoe die ouders van dat ene kind er eigenlijk niet veel om leken te geven dat hun kind daar in Bucharest bij de metro zwerft(die indruk kreeg ik tenminste). Ook dat kale meisje, die zich als jongen gedraagt om zo niet misbruikt te worden...wat een ding was dat, ik zou er bijna bang van worden.

De documentaire zelf stelt weinig voor vind ik. Het is natuurlijk zeer interessant om die kinderen zo te zien leven, maar het camerawerk stelt niks voor, ook al is het lastig om mooie shots te krijgen daar onder de grond met vechtende en snuivende kinderen. Ook een echt verhaal zit er niet in. Af en toe wil een instantie de kinderen dan wel helpen en ze krijgen een keertje nieuwe kleding of een middagje school, maar dat is het. De documentaire duurt voor mij te lang om boeiend te blijven. Was het zo'n 60 minuten geweest, dan had Children Underground ongetwijfeld een hoger cijfer gekregen.

Te zien op youtube voor de geinteresseerden. Heftig, heel heftig. Natuurlijk al 12 jaar oud maar zulk soort dingen zijn vandaag de dag niet minder actueel.

Een documentaire die je niet snel vergeet. Zeer aangrijpend!

Het camerawerk stelt misschien wel weinig voor, en qua lay-out is het ook wat simpel (zwarte achtergrond, witte tekst), maar in een documentaire als deze maakt dit natuurlijk bar weinig uit. Hoop niet dat je het alleen daarom 2 sterren geeft, vind ik wel erg weinig. Het is namelijk een zeer sterke docu, juist doordat het echt om de kinderen draait en er zo te zien geen aandacht gegeven is aan speciale montage. Heftig, erg heftig. Wat een intense ellende.

4,5*

Children Underground lijkt hetzelfde lot beschoren als de vijf zwerfkinderen waar het om gaat: bijna niemand heeft er aandacht voor. En dat is jammer, want dit is een documentaire die inslaat als een bom. De kracht schuilt ‘m vooral in de uiterst ongepolijste blik op het leven van de Roemeense jongeren. Het harde bestaan in een metrostation komt in al z’n ruwheid aan bod. Vechtpartijen, drugsgebruik, automutilatie; niets blijft buiten beeld.

Na de val van het Communisme ging het niet bepaald van een leien dakje voor Roemenië. De dictatuur van Ceaușescu mocht dan wel voorbij zijn, met de inwoners ging het barslecht. Zo ook met de kinderen, waarvan er eind jaren ‘90 20.000 op straat leefden. Children Underground volgt vijf van deze kinderen. In een notendop: Cristina (16) leidt een grote groep in en rondom een groot metrostation in Boekarest. Ze presenteert zich als jongen, wat haar betere overlevingskansen geeft. Macarena (15) is een wees en verslaafd aan verf; het merendeel van de tijd staart ze wezenloos uit haar ogen. Ana (10) is samen met haar broertje Marian (7) het ouderlijk huis ontvlucht. Tot slot is daar Mihai (10), de meest gezonde van het stel, sociaal en leergierig. Deze kinderen worden gedurende een jaar gevolgd. Wat we van ze meekrijgen is de bikkelharde realiteit, de groepsdynamiek, de verstoorde relatie tot hun (zéér dubieuze) ouders en hun toekomstbeeld. Stuk voor stuk zijn het indrukwekkende portretten.

Regisseur Belzberg treedt in de huid van fly-on-the-wall, met als resultaat spijkerharde cinéma vérité. Er is absoluut geen inmenging. Zo zien we bijvoorbeeld hoe Ana vol in haar gezicht wordt getrapt, hoe Mihai zijn armen aan gort snijdt, en hoe Macarena in een continue verf-high verkeert. Dit kan zorgen voor ethische vragen zoals, “mevrouw Belzberg, kon je daar op dat moment geen stokje voor steken? Het is toch vreselijk wat die kinderen overkomt?” Een begrijpelijk sentiment. Ze had iets kunnen doen. Maar al snel ligt de volgende tegenwerping op de loer: als ze ‘het verhaal’ op die manier had gestuurd, in hoeverre was het dan nog waarheidsgetrouw? Ze had Cristina en co. ook kunnen dumpen in de McDonalds, cheeseburger in hun mond, milkshakes erbij en een ijsje toe. Nu laat ze het leven echter zien zoals het zich ontvouwt. En terecht. Zo krijgen we ook geen prekerige boodschap voor onze kiezen, of slinkse trucjes om emoties op te wekken. Deze hopeloze plek spreekt voor zichzelf.

Ik weet niet zo goed hoe ik deze docu moet beoordelen. Natuurlijk is het heel ernstig dat deze kinderen op straat leven, af en toe komt er iemand voor bij die ze helpt, maar structurele hulp is er niet. Waar ik me wel aan stoorde was dat deze docu de indruk wil geven dat het de vrijwillige keus van het kind is. Dat een kind van 10 vrijwillig de keus maakt om op het station verf te snuiven ver van zijn familie, dat gaat er bij mij niet in. Deze kinderen ontpoppen zich als vechtersbaasjes en ruziemakers, maar wat wil je anders. Zo zijn er wel een aantal minpunten te noemen, echter grijpt dit zo aan dat het bijna niet laag te beoordelen is.

Regisseur Edet Belzberg volgt het leven van een aantal kinderen dat overleeft door middel van bedelen, illegale handel en diefstal en de nacht doorbrengt in het metrostation bij Piata Victoriei in Boekarest. Deze zeer directe documentaire toont hoe ze ruziën over drugs (de kinderen snuiven verf) en over slaapplaatsen, waarbij ruzies vaak escaleren in vechtpartijen. Een enkele keer grijpt een winkelier of een voorbijganger in, maar de indruk ontstaat dat deze kinderen in de ogen van de meeste bewoners onderdeel uit maken van het straatbeeld. Belzberg besteedt ook aandacht aan enkele instanties die proberen de kinderen van de straat te halen, maar die veelal stuiten op onwil om te stoppen met drugs of het simpele, schokkende feit dat een aantal van de kinderen het leven op straat simpelweg verkiest boven het leven bij hun ouders, het zij vanwege armoede, het zij vanwege een onhoudbare thuissituatie.

Het beeld is grotendeels deprimerend, zeker wanneer twee van de kinderen hun moeder en stiefvader bezoeken en die van hun 11-jarige dochter eisen dat zij beslist of ze thuis blijft of terug gaat naar Boekarest. Maar de innerlijke kracht waarover de meeste van deze kinderen blijken te beschikken, geeft een sprankje hoop dat er voor deze kinderen toch wat licht gloort aan de horizon. Een integer, fascinerend en in mijn ogen universeel beeld over dakloze kinderen dat terecht voor een Oscar werd genomineerd.