Somme (riviere)
Dat artikel goat over de riviere de Somme. Vo 't Frans departement, kykt noa Somme (departement).
De Somme (Zomme in't Middelnederlands, in't verouderd Vlams somstekêe Zoom enoemd) es 'n riviere in't nôord'n van Vrankryk in de regio Hauts-de-France, mêer bepoald in Picardië.
De Somme eit oar bronne by de gemêente Fonsomme (wa komt van't Latynsche fons somma, wa ôok letterlyk "bronne van de Somme" wilt zeggn) ip'n ôogte van 86 mèiters in't departement Aisne. Ze strôomt vo't grôotste gedêelte westwoarts deur 't departement Somme woaran ze eur noame gegeevn eit. Achter 245 kilomèiters moundt ze uut in de boai van de Somme in't Iengels Kanoal.
Stee'n olangsn de riviere zyn Saint-Quentin, Ham, Péronne, Corbie, Amiens, Abbekerke, Le Crotoy en Saint-Valery-sur-Somme. Oar estuoarium-moundienge ligt tusschn die twêe lastgenoemde plekkn. De belangrykste zyriviern van de Somme zyn d'n Avre, d'n Ancre en de Selle.
Geschiedenisse
[bewerkn | brontekst bewerken]D'oude Gallische noame van de riviere wos "Samara", wa "de kalme" wilt zeggn. Istorisch wos de Somme vrêe belangryk bist de middelêeuwn mè da ze bezien wierd lyk de nateurlyke schreeve tusschn 't Fransche en Vloandern. 't Gebied o de nôordkantn van de Somme eit mêer van zien mè de Vlamsche geschiedenisse en trekt van gewentn en cultuur wa mêer ip Vloandern, iet wa je kunt zien in de noamn van teffrente stee'n en dorptjes (oloewel da ze die dikkels in d'n lôop van d'n tyd verfranst èin), de mêer Vlamsche architekture en ôok in de noam'n van d'ôorsprounkelyke beweuners.
Sommekanoal
[bewerkn | brontekst bewerken]De Somme gaf ôok oar noame an't Sommekanoal, de voart tusschn Saint-Simon en de moundienge van de Somme by Saint-Valery-sur-Somme die gedêeltelyk parallel lôopt mè de riviere. 't Kanoal wierd gegroavn ip besluut van keunienk Lodewyk XVI in 1785, mo 't wos mo grêed in 1827 en wierd ing'uldigd deur keunienk Koarel X. 't Es 156 kilomèiters lank en 25 sluuzn oovrbruggn 't ôogteverschil van 66 mèiters. In d'n uudign tyd wierd 't Sommekanoal nie mêe gebruukt vo de commerciële voart en gebruukn ollene mo plezierbôotjes 't kanoal. 't Stik tusschn Saint-Simon en Offoy es ounderand serieus verzand gerakt en nie mêe bevoarboar.
Slag an de Somme
[bewerkn | brontekst bewerken]De Somme es buutn 't Fransche surtout gekend van d'n Slag an de Somme uut d'n Êestn Weireldoorloge. Tusschn d'n êestn juli en 18 november 1916 probeerdigd'n de Fransche en d'Iengelsche by de plekkn Péronne en Albert deur de lynn'n van de Duutsche te breekn, mor achtr moandn batterienge en mêer of e miljoen dôo wos d'uutkomste van den slag onbeslist en bleef de situoasje lyk ofda ze wos.
|
Ofbeeldiengn die ier by passn ku je vien in de categorie Somme River van Wikimedia Commons. |