Marathon
Marathon (phát âm tiếng Việt: ma-ra-tông) là một cuộc đua chạy bộ đường trường với chiều dài chính thức là 42,195 km.[1] Sự kiện này được đặt theo một câu chuyện ngụ ngôn về một chiến binh Hy Lạp tên là Pheidippides, một người đưa thư đã chạy từ nơi diễn ra trận chiến Marathon tới thành Athena. Tính chính xác về lịch sử của nhân vật này vẫn còn gây tranh cãi đặc biệt bởi nó trái ngược với bộ sử "Historiai" của nhà sử học Herodotos thời Hy Lạp cổ đại.
Marathon là sự kiện đầu tiên của Olympic hiện đại năm 1896, nhưng đến tận năm 1921 thì chiều dài của cuộc đua mới được tiêu chuẩn hóa. Hiện nay có hơn 800 vận động viên marathon tranh tài hàng năm trên khắp thế giới, phần lớn người tham dự là những vận động viên nghiệp dư hoặc những người bình thường tham gia với mục đích giải trí. Những cuộc đua marathon lớn hơn có thể có hàng nghìn người tham dự.[2]
Lịch sử
[sửa | sửa mã nguồn]Nguồn gốc
[sửa | sửa mã nguồn]
Cái tên Marathon[a] bắt nguồn từ câu chuyện của huyền thoại Pheidippides, một người đưa thư người Hy Lạp. Câu truyện kể rằng ông trong khi ông đang tham chiến trận Marathon tháng 8 hoặc tháng 9 năm 490 trước Công nguyên,[3] ông đã chứng kiến một con tàu của Ba Tư đổi hướng về phía Athens khi trận chiến gần kết thúc thắng lợi cho quân đội Hy Lạp. Ông hiểu rằng đây là một nỗ lực của Người Ba Tư bại trận định tiến đến thành phố để tuyên bố tin giả về chiến thắng của quân Ba Tư hoặc chỉ đơn giản là một cuộc đột kích của quân Ba Tư,[4] nhằm tuyên bố quyền thế của họ trên đất Hy Lạp. Người ta cho rằng ông đã chạy suốt quãng đường tới Athens mà không dừng lại, vứt bỏ vũ khí và thậm chí cả quần áo để giảm cân nhiều nhất có thể, và xông vào hội đồng, hét to "Νενικήκαμεν" (Nenikékamen, "Chúng ta đã chiến thắng") trước khi gục ngã và qua đời.[5]
Ghi chép về cuộc chạy từ Marathon đến Athens lần đầu tiên xuất hiện trong tác phẩm Vinh quang Athens của Plutarch vào thế kỷ thứ nhất Công nguyên, trong đó trích dẫn from từ tác phẩm bị thất lạc của Heraclides Ponticus, ghi tên người đưa tin chạy về Athens báo tin là Thersipus của Erchius hoặc Eucles.[6] Đây là tài liệu được sử dụng bởi Benjamin Haydon cho bức tranh của ông 
Eucles Announcing the Victory of Marathon, được xuất bản dưới dạng bản khắc vào năm 1836 với hình minh họa đầy chất thơ của Letitia Elizabeth Landon.[7] Nhà văn trào phúng Lucian of Samosata đã đưa ra một trong những lời tường thuật sớm nhất tương tự như phiên bản hiện đại của câu chuyện, nhưng tính xác thực lịch sử của câu chuyện gây tranh cãi dựa trên lối viết châm biếm của nó và người chạy được gọi là Philippides chứ không phải Pheidippides.[8][9][cần chú thích đầy đủ]
Marathon trong Olympic hiện đại
[sửa | sửa mã nguồn]Khi ý tưởng về một Olympic hiện đại trở thành hiện thực cuối thế kỷ 19, những người khởi xướng và tổ chức muốn tìm đến một sự kiện nổi tiếng mang tính vĩ mô và họ đã nhớ đến chiến thắng của người Hy Lạp. Ý tưởng tổ chức Marathon được khởi xướng bởi Michel Bréal, người muốn có một sự kiện tiêu biểu cho thế vận hội Olympic đầu tiên năm 1896 tại Athens. Ý tưởng nhận được sự ủng hộ nhiệt tình của Pierre de Coubertin, nhà sáng lập Olympic hiện đại, cũng như nhiều người Hy Lạp khác. Những người Hy Lạp đã tổ chức cuộc đua có chọn lọc đầu tiên của Marathon và người chiến thắng trong cuộc đua đầu tiên là Charilaos Vasilakos với thành tích 3 giờ 18 phút. Người chiến thắng đầu tiên trong một cuộc đua Marathon tại Olympic là Spyridon Louisa Arellina, một người Hy Lạp làm nghề đưa nước. Ông đã giành chiến thắng với thời gian 2 giờ 58 phút và 50 giây.
Cuộc đua Marathon cho nữ giới được giới thiệu tại Olympic mùa hè 1984 tổ chức tại Los Angeles và người chiến thắng là Joan Benoit của Mỹ với thành tích 2 giờ 24 phút 52 giây.[10]
Độ dài chặng đua
[sửa | sửa mã nguồn]Danh sách độ dài chính thức của các cuộc đua Marathon từ năm 1896
Olympics 1908
[sửa | sửa mã nguồn]Ủy ban Olympic quốc tế đã đồng ý vào năm 1907 rằng khoảng cách cho cuộc thi marathon Olympic London 1908 sẽ là khoảng 25 dặm hoặc 40 km. Ban tổ chức quyết định chọn đường chạy 26 dặm từ điểm xuất phát Lâu đài Windsor đến lối vào hoàng gia của Sân vận động Thành phố White, tiếp theo là một vòng (586 thước Anh 2 foot; 536 m) của đường đua, kết thúc trước Hộp Hoàng gia.[11][12] Đường chạy sau đó đã được thay đổi để sử dụng một lối vào khác dẫn đến sân vận động, sau đó là một vòng chạy dài 385 thước Anh về đích tương tự.
Cự ly 42.195 km (26.219 mi) tiêu chuẩn hiện tại cho cự ly marathon đã được Liên đoàn điền kinh nghiệp dư quốc tế (IAAF) quyết định vào tháng 5 năm 1921[13][14][15][16] trực tiếp từ độ dài được sử dụng tại Thế vận hội Mùa hè 1908 ở Luân Đôn.
| Năm | Độ dài chặng đua (kilômét) |
Độ dài chặng đua (dặm) |
|---|---|---|
| 1896 | 40 | 24,85 |
| 1900 | 40,26 | 25,02 |
| 1904 | 40 | 24,85 |
| 1906 | 41,86 | 26,01 |
| 1908 | 42,195 | 26,22 |
| 1912 | 40,2 | 24,98 |
| 1920 | 42,75 | 26,56 |
| từ 1924 | 42,195 | 26,22 |
Những kỷ lục thế giới
[sửa | sửa mã nguồn]25 vận động viên chạy marathon nhanh nhất mọi thời đại
[sửa | sửa mã nguồn]Sau đây là danh sách những kỷ lục trong Top 25 cá nhân từng chạy cự ly marathon. Thời gian tiếp theo của mỗi vận động viên được ghi chú bên dưới bảng. Ngày cập nhật dữ liệu là 11/02/2024.[17][18][19][20]
Nam
[sửa | sửa mã nguồn]| Ath.# | ! Hạng | Thời gian | Vận động viên | Ngày | Địa điểm | Tham khảo | Ct. |
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 1 | 1 | 2:00:35 | Kelvin Kiptum |  Kenya |
8 tháng 10 năm 2023 | Chicago | [21] |
| 2 | 2 | 2:01:09 | Eliud Kipchoge | Kenya |
25 tháng 9 năm 2022 | Berlin | [22] |
| 3 | 2:01:25 | Kiptum #2 | 23 tháng 4 năm 2023 | London | |||
| 4 | 2:01:39 | Kipchoge #2 | 16 tháng 9 năm 2018 | Berlin | |||
| 3 | 5 | 2:01:41 | Kenenisa Bekele |  Ethiopia |
29 September 2019 | Berlin | [23] |
| 4 | 6 | 2:01:48 | Sisay Lemma | Ethiopia |
3 tháng 12 năm 2023 | Valencia | [24] |
| 7 | 2:01:53 | Kiptum #3 | 4 tháng 12 năm 2022 | Valencia | [25] | ||
| 8 | 2:02:37 | Kipchoge #3 | 28 April 2019 | London | [26] | ||
| 9 | 2:02:40 | Kipchoge #4 | 6 March 2022 | Tokyo | [27] | ||
| 10 | 2:02:42 | Kipchoge #5 | 24 September 2023 | Berlin | [28] | ||
| 5 | 11 | 2:02:48 | Birhanu Legese | Ethiopia |
29 tháng 9 năm 2019 | Berlin | [23] |
| 6 | 12 | 2:02:55 | Mosinet Geremew | Ethiopia |
28 April 2019 | London | [26] |
| 7 | 13 | 2:02:57 | Dennis Kipruto Kimetto | Kenya |
28 tháng 9 năm 2014 | Berlin | [29] |
| 8 | 14 | 2:03:00 | Evans Chebet | Kenya |
6 December 2020 | Valencia | [30] |
| Gabriel Geay |  Tanzania |
4 December 2022 | Valencia | [25] | |||
| 16 | 2:03:03 | Bekele #2 | 25 September 2016 | Berlin | [31] | ||
| 10 | 17 | 2:03:04 | Lawrence Cherono | Kenya |
6 tháng 12 năm 2020 | Valencia | [30] |
| 18 | 2:03:05 | Kipchoge #6 | 24 April 2016 | London | |||
| 11 | 19 | 2:03:11 | Alexander Mutiso | Kenya |
3 tháng 12 năm 2023 | Valencia | [24] |
| 12 | 20 | 2:03:13 | Emmanuel Kipchirchir Mutai | Kenya |
28 September 2014 | Berlin | [29] |
| Wilson Kipsang Kiprotich | Kenya |
25 September 2016 | Berlin | [31] | |||
| Amos Kipruto | Kenya |
6 March 2022 | Tokyo | [27] | |||
| Vincent Kipkemoi | Kenya |
24 September 2023 | Berlin | [28] | |||
| 16 | 24 | 2:03:16 | Mule Wasihun | Ethiopia |
28 tháng 4 năm 2019 | London | [26] |
| 24 | 2:03:16 | Legese #2 | 6 December 2020 | Valencia | [30] | ||
| 17 | 2:03:24 | Tadese Takele | Ethiopia |
24 tháng 9 năm 2023 | Berlin | [28] | |
| 18 | 2:03:34 | Getaneh Molla | Ethiopia |
25 tháng 1 năm 2019 | Dubai | [32] | |
| 19 | 2:03:36 | Bashir Abdi |  Bỉ |
24 October 2021 | Rotterdam | [33] | |
| 20 | 2:03:38 | Patrick Makau Musyoki | Kenya |
25 tháng 9 năm 2011 | Berlin | [34] | |
| 21 | 2:03:39 | Tamirat Tola | Ethiopia |
17 tháng 10 năm 2021 | Amsterdam | [35] | |
| 22 | 2:03:40 | Herpasa Negasa | Ethiopia |
25 tháng 1 năm 2019 | Dubai | [32] | |
| 23 | 2:03:46 | Guye Adola | Ethiopia |
24 tháng 9 năm 2017 | Berlin | [36] | |
| 24 | 2:03:48 | Dawit Wolde | Ethiopia |
3 tháng 12 năm 2023 | Valencia | [24] | |
| 25 | 2:03:50 | Timothy Kiplagat | Kenya |
16 tháng 4 năm 2023 | Rotterdam | [37] |
Ghi chú
- Eliud Kipchoge (Kenya) đã chạy với thời gian 1:59:40,2 tại Thử thách Ineos 1:59 ở Viên vào ngày 12 tháng 10 năm 2019. Sự kiện này được tổ chức mà không có đối thủ cạnh tranh nào khác và với sự hỗ trợ cung cấp gel và nước theo yêu cầu, và những người dẫn tốc thay phiên nhau. Do đó, nỗ lực không đủ điều kiện để phê chuẩn chính thức.[38] Tốc độ này nhanh hơn so với lần chạy được hỗ trợ trước đây của anh ấy là 2:00:25 tại Nike Breaking2 ở Monza ngày 6 tháng 5 năm 2017, cũng không được công nhận chính thức.[39]
- Geoffrey Mutai (Kenya) đã chạy với thời gian 2:03:02 tại Boston Marathon vào ngày 18 tháng 4 năm 2011, chạy trên đường chạy có hỗ trợ (trong trường hợp của Boston, đường chạy xuống dốc theo từng điểm, vượt quá tiêu chuẩn) và do đó không đủ điều kiện cho các mục đích kỷ lục theo quy tắc 260.28 của IAAF
- Moses Mosop (Kenya) đã chạy với thời gian 2:03:06 tại Boston Marathon vào ngày 18 tháng 4 năm 2011, chạy trên đường chạy có hỗ trợ và do đó không đủ điều kiện cho mục đích lập kỷ lục theo quy tắc 260,28 của IAAF
Dưới đây là danh sách tất cả các thời gian khác bằng hoặc nhanh hơn 2:03:51:
- Eliud Kipchoge cũng chạy hết 2:01:39 (2018), 2:02:37 (2019), 2:02:40 (2022), 2:03:05 (2016), 2:03:3 (2017).
- Kelvin Kiptum cũng chạy hết 2:01:53 (2022).
- Kenenisa Bekele cũng chạy hết 2:03:03 (2016).
- Birhanu Legese cũng chạy hết 2:03:16 (2020)[30].
- Wilson Kipsang Kiprotich cũng chạy hết 2:03:23 (2013), 2:03:42 (2011).
- Amos Kipruto chạy hết 2:03:30 (2020).
- Tamirat Tola cũng chạy hết 2:03:40 (2022)
- Dennis Kimetto chạy 2:03:45 hết (2013).
- Bashir Abdi cũng chạy hết 2:03:47 (2023).
Nữ
[sửa | sửa mã nguồn]| style="width: 50%;text-align: left; vertical-align: top; " |
| Hạng | Thời gian | Vận động viên | Ngày | Địa điểm | Tham khảo |
|---|---|---|---|---|---|
| 1 | 2:14:04 | Brigid Kosgei (KEN)
|
2019.10.13 | Chicago | [40] |
| 2 | 2:14:18 | Ruth Chepng'etich (KEN)
|
2022.10.09 | Chicago | [41] |
| 3 | 2:14:58 | Amane Beriso (ETH)
|
2022.12.04 | Valencia | [42] |
| 4 | 2:15:25 |  Paula Radcliffe (GBR)
|
2003.04.13 | London | [43] |
| 5 | 2:15:37 | Tigist Assefa (ETH)
|
2022.09.25 | Berlin | [44][45] |
| 6 | 2:16:28 | Rosemary Wanjiru (KEN)
|
2023.03.05 | Tokyo | [46] |
| 7 | 2:16:49 | Letesenbet Gidey (ETH)
|
2022.12.04 | Valencia | [47] |
| 8 | 2:16:56 | Tsehay Gemechu (ETH)
|
2023.03.05 | Tokyo | [46] |
| 9 | 2:17:01 Wo | Mary Jepkosgei Keitany (KEN)
|
2017.04.23 | London | [48] |
| 10 | 2:17:16 | Peres Jepchirchir (KEN)
|
2020.12.06 | Valencia | [30] |
| 11 | 2:17:20 | Almaz Ayana (ETH)
|
2022.10.16 | Amsterdam | [49] |
| 12 | 2:17:23 Wo | Yalemzerf Yehualaw (ETH)
|
2022.04.24 | Hamburg | [50] |
| 13 | 2:17:29 | Sheila Chepkirui (KEN)
|
2022.12.04 | Valencia | [47] |
| 14 | 2:17:36 | Tedu Teshome (ETH)
|
2022.12.04 | Valencia | [47] |
| 15 | 2:17:41 | Worknesh Degefa (ETH)
|
2019.01.25 | Dubai | [32] |
| 16 | 2:17:43 | Joyciline Jepkosgei (KEN)
|
2021.09.30 | London | [51] |
| 17 | 2:17:45 |  Lonah Chemtai Salpeter (ISR)
|
2020.03.01 | Tokyo | [52] |
| 18 | 2:17:56 Wo | Tirunesh Dibaba (ETH)
|
2017.04.23 | London | [48] |
| 19 | 2:17:57 | Angela Tanui (KEN)
|
2021.10.17 | Amsterdam | [35][53] |
| 20 | 2:17:58 | Degitu Azmeraw (ETH)
|
2021.09.30 | London | [51] |
| Ashete Bekere (ETH)
|
2022.03.06 | Tokyo | [27] | ||
| 22 | 2:18:03 | Tigist Abayechew (ETH)
|
2022.09.25 | Berlin | [45] |
| 23 | 2:18:04 |  Joan Chelimo Melly (ROU)
|
2022.04.17 | Seoul | [54] |
| 24 | 2:18:05 | Genzebe Dibaba (ETH)
|
2022.10.16 | Amsterdam | [49] |
| 25 | 2:18:11 | Gladys Cherono (KEN)
|
2018.09.16 | Berlin | [55] |
| 2:18:11 Wo | Gotytom Gebreslase (ETH)
|
2022.07.18 | Eugene | [56] | |
| 2:18:11 | Fancy Chemutai (KEN)
|
2022.12.04 | Valencia | [47] |
Ghi chú Dưới đây là danh sách tất cả các kỷ lục mọi thời đại bằng hoặc nhanh hơn 2:18:11:
- Brigid Kosgei cũng chạy hết 2:16:02 (2022).
- Ruth Chepngetich cũng chạy hết 2:17:08 (2019), 2:17:18 Wo (2022), 2:18:08 Wo (2023).
- Paula Radcliffe cũng chạy hết 2:17:18 (2002), 2:17:42 (2005).
- Yalemzerf Yehualaw cũng chạy hết 2:17:26 Wo (2022).
- Rosemary Wanjiru cũng chạy hết 2:18:00 (2022).[45]
- Joyciline Jepkosgei cũng chạy hết 2:18:07 Wo (2022).
|}
Cước chú
[sửa | sửa mã nguồn]- ^ Trong tiếng Hy Lạp hiện đại sự kiện thể thao được gọi là Marathonios Dromos (Μαραθώνιος Δρόμος) hay đơn giản là Marathonios.
Tham khảo
[sửa | sửa mã nguồn]- ^ “Vì sao cự ly chạy full marathons luôn là 42,195km?”. 75marathons. "75marathons.com". 2021. Truy cập ngày 16 tháng 3 năm 2021.
- ^ the Marathon race directory Lưu trữ 2010-03-24 tại Wayback Machine. Marathon-world.com (1 December 2006). Truy cập 19 April 2011.
- ^ “Astronomers Unravel Marathon Mystery”. Sky & Telescope. 19 tháng 7 năm 2004. Lưu trữ bản gốc ngày 11 tháng 2 năm 2017. Truy cập ngày 21 tháng 3 năm 2017.
- ^ “Retreats — Athens”. Jeffgalloway.com. Bản gốc lưu trữ ngày 1 tháng 6 năm 2009. Truy cập ngày 22 tháng 8 năm 2009.
- ^ “Ancient Olympics FAQ 10”. Perseus.tufts.edu. Truy cập ngày 22 tháng 8 năm 2009.
- ^ Moralia 347C
- ^ Landon, Letitia Elizabeth (1837). Fisher's Drawing Room Scrap Book. Fisher, Son, and Jackson. tr. 60.
- ^ “The Myth of Pheidippides and the Marathon”. findingdulcinea.com. 4 tháng 11 năm 2011. Lưu trữ bản gốc ngày 6 tháng 11 năm 2018. Truy cập ngày 7 tháng 5 năm 2019.
- ^ A slip of the tongue in Salutation, Chapter 3
- ^ “Olympic Champion Joan Benoit Samuelson To Be Guest of Honor at Manchester Marathon — Registration Closed”. Cool Running. Bản gốc lưu trữ ngày 11 tháng 1 năm 2012. Truy cập ngày 22 tháng 8 năm 2009.
- ^ Wilcock, Bob (tháng 3 năm 2008). “The 1908 Olympic Marathon”. Journal of Olympic History. 16 (1).
- ^ “History of the Athens Marathon”. Bản gốc lưu trữ ngày 15 tháng 8 năm 2012. Truy cập ngày 23 tháng 7 năm 2012.
- ^ "Marathon: How it works" Lưu trữ 11 tháng 3 2013 tại Wayback Machine, IAAF website
- ^ “The Marathon journey to reach 42.195km”. european-athletics.org. 25 tháng 4 năm 2008. Bản gốc lưu trữ ngày 24 tháng 9 năm 2008. Truy cập ngày 23 tháng 7 năm 2009.
- ^ Martin, David E.; Roger W. H. Gynn (tháng 5 năm 2000). The Olympic Marathon. Human Kinetics Publishers. tr. 113. ISBN 978-0-88011-969-6.
- ^ “IAAF Competition Rules 2008” (PDF). IAAF. tr. 195. Bản gốc (PDF) lưu trữ ngày 25 tháng 3 năm 2009. Truy cập ngày 20 tháng 4 năm 2009.
- ^ “Marathon - men - senior - outdoor”. www.worldathletics.org. Truy cập 24 tháng 4 năm 2022.
- ^ “Marathon - women - senior - outdoor”. www.worldathletics.org. Truy cập 24 tháng 4 năm 2021.
- ^ “All-time men's best marathon”. alltime-athletics.com. 12 tháng 10 năm 2021. Truy cập ngày 24 tháng 4 năm 2022.
- ^ “All-time women's best marathon”. alltime-athletics.com. 12 tháng 10 năm 2021. Truy cập ngày 24 tháng 4 năm 2022.
- ^ “Kiptum smashes world marathon record with 2:00:35, Hassan runs 2:13:44 in Chicago | REPORT | World Athletics”. worldathletics.org. Truy cập ngày 8 tháng 10 năm 2023.
- ^ “Kenya's Kipchoge shatters marathon world record in Berlin”. Reuters. 25 tháng 9 năm 2022. Truy cập ngày 25 tháng 9 năm 2022.
- ^ a b Bob Ramsak (29 tháng 9 năm 2019). “Bekele clocks 2:01:41 in Berlin, second fastest marathon ever”. IAAF. Truy cập ngày 3 tháng 10 năm 2019.
- ^ a b c Emeterio Valiente (3 tháng 12 năm 2023). “Lemma breaks course record, Degefa dominates in Valencia”. World Athletics. Truy cập ngày 3 tháng 12 năm 2023.
- ^ a b Emeterio Valiente (4 tháng 12 năm 2022). “Kiptum and Beriso break course records in Valencia”. World Athletics. Truy cập ngày 5 tháng 12 năm 2022.
- ^ a b c Simon Hart (28 tháng 4 năm 2019). “Kipchoge cracks course record in London with second-fastest time in history”. IAAF. Lưu trữ bản gốc ngày 3 tháng 5 năm 2019. Truy cập ngày 3 tháng 5 năm 2019.
- ^ a b c Jess Whittington (6 tháng 3 năm 2022). “Kipchoge and Kosgei race to Japanese all-comers' records in Tokyo”. World Athletics. Truy cập ngày 8 tháng 3 năm 2022.
- ^ a b c Lỗi chú thích: Thẻ
<ref>sai; không có nội dung trong thẻ ref có tên2023.berlin - ^ a b “Kimetto breaks marathon world record in Berlin with 2:02:57”. World Athletics. 28 tháng 9 năm 2014. Bản gốc lưu trữ ngày 27 tháng 10 năm 2020. Truy cập ngày 27 tháng 8 năm 2021.
- ^ a b c d e “Maratón Valencia Trinidad Alfonso EDP”. World Athletics. 6 tháng 12 năm 2020. Lưu trữ bản gốc ngày 4 tháng 6 năm 2021. Truy cập ngày 28 tháng 8 năm 2021.Quản lý CS1: bot: trạng thái URL ban đầu không rõ (liên kết)
- ^ a b Cathal Dennehy (25 tháng 9 năm 2016). “Bekele gets back to his brilliant best at Berlin Marathon”. IAAF. Lưu trữ bản gốc ngày 26 tháng 9 năm 2016. Truy cập ngày 25 tháng 9 năm 2016.
- ^ a b c “Debutant Molla and Chepngetich smash course records in Dubai”. IAAF. 25 tháng 1 năm 2019. Lưu trữ bản gốc ngày 25 tháng 1 năm 2019. Truy cập ngày 25 tháng 1 năm 2019.
- ^ “Rotterdam Marathon 2021 Race Results”. Watch Athletics. Truy cập ngày 24 tháng 10 năm 2021.
- ^ “World records ratified” (Thông cáo báo chí). World Athletics. 20 tháng 12 năm 2011. Lưu trữ bản gốc ngày 28 tháng 8 năm 2021. Truy cập ngày 28 tháng 8 năm 2021.Quản lý CS1: bot: trạng thái URL ban đầu không rõ (liên kết)
- ^ a b Jon Mulkeen (17 tháng 10 năm 2021). “Tanui and Tola smash Dutch all-comers' records in Amsterdam”. World Athletics. Truy cập ngày 24 tháng 10 năm 2021.
- ^ Jon Mulkeen (24 tháng 9 năm 2017). “Kipchoge holds off surprise package Adola to regain Berlin Marathon title”. IAAF. Lưu trữ bản gốc ngày 24 tháng 9 năm 2017. Truy cập ngày 25 tháng 9 năm 2017.
- ^ “Abdi regains Rotterdam Marathon title”. World Athletics. 16 tháng 4 năm 2023. Truy cập ngày 21 tháng 4 năm 2023.
- ^ Bob Ramsak (12 tháng 10 năm 2019). “Kipchoge Breaks 2-Hour Barrier in Vienna”. IAAF. Truy cập ngày 13 tháng 10 năm 2019.
- ^ Jon Mulkeen (6 tháng 5 năm 2017). “Kipchoge a 'happy man' in Monza”. IAAF. Lưu trữ bản gốc ngày 6 tháng 5 năm 2017. Truy cập ngày 6 tháng 5 năm 2017.
- ^ Jon Mulkeen (13 tháng 10 năm 2019). “Kosgei smashes marathon world record in Chicago”. IAAF. Truy cập ngày 17 tháng 10 năm 2019.
- ^ “Chepngetich dominates in Chicago with second-fastest marathon in history”. World Athletics. 9 tháng 10 năm 2022. Truy cập ngày 9 tháng 10 năm 2022.
- ^ Valiente, Emeterio (4 tháng 12 năm 2022). “Kiptum and Beriso break course records in Valencia”. World Athletics. Truy cập ngày 4 tháng 12 năm 2022.
- ^ “Radcliffe runs 2:15:25 in London!”. World Athletics. 13 tháng 4 năm 2003. Lưu trữ bản gốc ngày 28 tháng 8 năm 2021. Truy cập ngày 28 tháng 8 năm 2021.Quản lý CS1: bot: trạng thái URL ban đầu không rõ (liên kết)
- ^ “Tigist Assefa 2022 Berlin Marathon Results”. mikatiming.com. 25 tháng 9 năm 2022. Truy cập ngày 26 tháng 9 năm 2022.
- ^ a b c “Kipchoge breaks world record in Berlin with 2:01:09”. World Athletics. 25 tháng 9 năm 2022. Truy cập ngày 26 tháng 9 năm 2022.
- ^ a b “Wanjiru and Gelmisa triumph in Tokyo Marathon”. World Athletics. 5 tháng 3 năm 2023. Truy cập ngày 12 tháng 3 năm 2023.
- ^ a b c d Lỗi chú thích: Thẻ
<ref>sai; không có nội dung trong thẻ ref có tênworldathletics.org - ^ a b “Keitany breaks women's-only world record at London Marathon”. World Athletics. 23 tháng 4 năm 2017. Lưu trữ bản gốc ngày 28 tháng 8 năm 2021. Truy cập ngày 28 tháng 8 năm 2021.Quản lý CS1: bot: trạng thái URL ban đầu không rõ (liên kết)
- ^ a b “Ayana runs fastest ever women's marathon debut with 2:17:20 in Amsterdam”. World Athletics. Truy cập ngày 16 tháng 10 năm 2022.
- ^ “Yehualaw runs 2:17:23 in Hamburg for fastest ever women's marathon debut”. World Athletics. 24 tháng 4 năm 2022. Truy cập ngày 30 tháng 4 năm 2022.
- ^ a b Simon Hart (3 tháng 10 năm 2021). “Jepkosgei and Lemma reign supreme in London”. World Athletics. Truy cập ngày 18 tháng 10 năm 2021.
- ^ Ken Nakamura (1 tháng 3 năm 2020). “Legese retains Tokyo Marathon crown while Salpeter smashes course record”. IAAF. Truy cập ngày 25 tháng 3 năm 2020.
- ^ “Amsterdam Marathon 2021 Race Results”. MyLaps. Truy cập ngày 24 tháng 10 năm 2021.
- ^ “Melly and Geremew run course records for Seoul Marathon success”. World Athletics. 17 tháng 4 năm 2022. Truy cập ngày 20 tháng 4 năm 2022.
- ^ “Kipchoge breaks marathon world record in Berlin with stunning 2:01:39”. IAAF. 16 tháng 9 năm 2018. Lưu trữ bản gốc ngày 18 tháng 2 năm 2019. Truy cập ngày 20 tháng 9 năm 2018.
- ^ “Women's Marathon Final Race Analysis” (PDF). World Athletics. 18 tháng 7 năm 2022. Truy cập ngày 19 tháng 7 năm 2022.
