Altitùdene

Destribusion de łe altitùdeni so ła superfise terestre

L'altitùdene ła ze ła distansa vertegałe de un ojeto dal liveło del mare, o sia ła so altesa sora liveło del mare (s.l.m.) o altesa asołuta, una de łe trè coordenae zeogràfeghe terestri insieme a ła latitùdene e a ła lonzitùdene.

El tèrmeno zenèrego altesa o altura, anbedó co l'isteso signifegare, el se refarise invese a l'altesa rełativa, o sia ła distansa de un ojeto da un liveło de referimento arbitràrio o sia ła diferensa intrà łe altitùdeni de do difarenti posti, par ezénpio intrà ła sima de na montagna e el fondovałe o intrà un aeromòbiłe e el teren sotostante.

Descrision

Sendo 'na łonghesa, l'altitùdene ła vien de sòłito mezurada in in metri (sistema internasionałe); inte i Stati Unii d'Amèrica e inte el Regno Unio invese ła vien mezurada in pie (sistema anglosàsone).

Superfisi izo-altitùdenałi łe coinside co łe superfisi izo-zeopotensiałi senpre che no ghe sìpia variasion locałi de ła gravità terestre. La presion atmosfèrega e ła densità de l'ària łe se sbasa sirca esponensialmente co l'aumentar de l'altitùdene. L'altitùdene ła se mezura comunemente traverso l'altìmetro o par via de mezure zeodèteghe de treangołasion trigonomètrega par mèdio de teodołiti o livełi. Convensionalmente come altitùdene de un sentro abità comunałe se tołe de refarimento el post andove el ze ponesto el Munisìpio del comun considarà.

Ipsografia

L'ipsografia el ze el stùdio de łe altitùdeni. L'altitùdene mèdia de łe tere emerzeste ła ze intrà i 500 e i 600 m cusita repartia intrà i continenti:

Eoropa	340 m
Àzia	870 m
Àfrica	340 m
Amèrica meridionałe	600 m
Amèrica setentrionałe	600 m
Oseània	360 m
Antàrtide (altitùdene całota de jaso)	2 000 m

Le pì grande altitùdeni terestri łe ze raprezentae da łe montagne, ła cuała Sima pì ełevada, l'Everest ła riva a sirca 8.850 metri sora el liveło del mare, prategamente racuanto poco in confronto del rajo terestre (6.378,14 km): se se raprezentase el globo terestre co na sfera de un metro de rajo de fati se garia da raprezentar l'Everest co pena un relievo de un miłìmetro, ponesto che in proporsion el ze sirca 1/720 del rajo terestre.

Aeronàutega

In aeronàutega el tèrmeno altitùdene o cuota el vien doparà par dirghe a ła distansa vertegale in confronto al liveło mèdio del mare, col tèrmeno altesa o altura se se refarise a ła distansa vertegałe in confronto a un ponto in ła tera, e co ełevasion se ghe dize a ła distansa vertegale de un ponto so ła superfise terestre dal liveło mèdio del mare. L'altitùdene ła vien zeneralmente mezurada in pie, ma in racuanti paezi i vien doparai anca i metri.

Voze corełae

• Altimetria
• Coordenae zeogràfeghe
• Latitùdene
• Lonzitùdene
• Desliveło
• Prominensa topogràfega
• Izołamento topogràfego
• Pendensa topogràfega
• Zeòide
• Normalnull

Altri projeti

Altri progetti

• Wikimedia Commons

• Wikimedia Commons el detien imàjini o altri file so altitùdene

Linganbi foresti

• (EN) altitudeEnçiclopedia Britannica, Encyclopædia Britannica, Inc.

• True Altitude
• http://elevationmap.net Archivià il 4 de setenbre 2015 in Internet Archive.

• Altitude pressure calculator, Apex (altitude physiology expeditions). entrada l'8 de agosto 2006.

• The Race to the Stratosphere, U.S. Centennial of Flight Commission. entrada il 29 de marso del 2012 (archivià dal URL orizenałe il 29 de marso 2012).