Эрбий

Эрбий
Масса	167,259 ± 0,003 м.а.б.
... хөрмәтенә аталган	Иттербү[d]
Материал төре	monazite mineral group[d], monazite sands[d], xenotime mineral group[d] һәм euxenite mineral group[d]
Ачучы яки уйлап табучы	Карл Густав Мосандер[d]
Ачыш датасы	1843
Илиминт симвылы	Er
Химик фурмула	Er
SMILES фурмуласы	[Er]
Атым саны	68
Иликтер кирелеге	1
Ионный радиус	0,89 ангстрем һәм 1 ангстрем
Эрбий Викиҗыентыкта

Эрбий (лат. Erbium, Er) — Менделеевның периодик таблицасының 6 период элементы. Тәртип номеры - 68.

Лантаноидларга һәм сирәк җир элементларына (иттрий төркөмчәсе) карый.

Символы

Эрбий элементының символы — Er (Эрбий тип укыла).

Тарих

Эрбийны 1843 елда швед химигы Карл Густав Мосандер Иттербю авылы янында табылган гадолинит минералыннан аерып ала.

Ул Y₂O₃ концентратында кушылмалар таба һәм аларны өч фракциягә бүлә: иттрий, алсу terbia (ул хәзерге заманда эрбий элементы дип атала) һәм төссез erbia (монысы тербий элементы булган).

Эрбий белән тербийны күпмедер вакыт бутап та йөртәләр. Тербийны эрбий дип 1860 елдан соң үзгәртәләр, эрбийны исә тербий дип 1877 елдан соң атый башлыйлар.

Исеменең килеп чыгышы

Эрбий элементы атамасын рәттән өч (эрбий, иттербий, иттрий) белән бергә — Стокгольм архипелагына кергән Ресарё утравында урнашкан Иттербю авылы хөрмәтенә исем алган.

Табигатьтә

Монацит ком

Эрбийның кларкы Җир кабыгында (Тэйлор буенча) — 3,3 г/т, океан суларындә нисбәте — 2,4×10⁻⁶. Бу концентрацияләр эрбийны Җир кабыгында химик элементлар арасында таралу буенча 45-енче урында билгеләү өчен җитәрлек (ягъни, ул кургашка караганда күбрәк таралган).

Ятмалары

Эрбий лантаноидлар составына керә, алар исә бик сирәк очрый. Лантаноидлар АКШ, Казакъстан, РәсәйУкраина, Австралия, Бразилия, Һиндстан, Скандинавиядә очрый.

Чыгарып алу

Эрбий (III) хлориды алсу кояш нурлары астында алсу булып күренә

Металлик эрбийны эрбий хлориды эретмәсе ErCl3 (ErF3) электролизы ярдәмендә, шулай ук бу тозларны кальцийтермик тергезү юлы белән алалар.

Әдәбият

• Эрбий // Брокгауз һәм Ефрон энциклопедик сүзлеге: 86 томда (82 том һәм 4 өстәмә). Санкт-Петербург: 1890—1907.

• Handbook of the Physics and Chemistry of Rare Earths / Ed.: Karl A. Gschneidner, Jr.; LeRoy Eyring. — Vol. 11. — Elsevier Science Publishers B.V., 1988.анг--> — 594 p. — ISBN 9780444870803.

Сылтамалар

• Эрбий на Webelements
• Эрбий в Популярной библиотеке химических элементов 2007 елның 30 сентябрь көнендә архивланган.

Чыганаклар

• Atomic Weights of the Elements 2001, Pure Appl. Chem. 75(8), 1107—1122, 2003. Retrieved June 30, 2005. Atomic weights of elements with atomic numbers from 1-109 taken from this source.(ингл.)
• IUPAC Standard Atomic Weights Revised 2008 елның 5 март көнендә архивланган. (2005).(ингл.)