Җузеппе Маззини

Җузеппе Маззини итал. Giuseppe Mazzini
Туган телдә исем	Җузеппе Маззини
Туган	22 июнь 1805(1805-06-22) Италия Генуя
Үлгән	10 март 1872(1872-03-10) (66 яшь) Италия Пиза
Үлем сәбәбе	пеливрит
Күмү урыны	Босчетто Ирреголаре[d]
Милләт	италияле
Ватандашлыгы	Италия Италия
Әлма-матер	Җенова университеты[d]
Һөнәре	юрист, инкыйлабчы
Сәяси фирка	Молодая Италия[d]
Ата-ана	Джакомо Мадзини[d] (әти) Мария Драго[d] (әни)
[[commons:Category:Giuseppe Mazzini|Җузеппе Маззини итал. Giuseppe Mazzini]] Викиҗыентыкта

Җузеппе Маззини, итал. Giuseppe Mazzini (1805 елның 22 июне, Италия, Генуя — 1872 елның 10 марты, Италия, Пиза) — Италия сәясәтчесе, юрист, язучы, философ, публицист, Италиянең милли азатлыгы һәм бердәмлеге өчен көрәшүче. 1849 елда Рим республикасының җитәкче триумвираты башлыгы.

Тәрҗемәи хәле

Файл:Lama, Domenico (1823-1890) — Giuseppe Mazzini.jpg

Җ. Маззини Лондонда.
Фотограф Domenico Lama

1805 елның 22 июнендә Италиянең Генуя шәһәрендә җирле университетның анатомия профессоры гаиләсендә туган. Балачактан әдәбиятка тартыла. 1827 елда Генуя университетының юридик факультетын тәмамлый һәм Генуяда, Ливорнода нәшер ителүче газеталарда һәм әдәби-тәнкыйть журналларында хезмәттәшлек итә башлый.

1830 елда карбонарийларның яшерен идән асты оешмасына керә. Кулга алынып, Савона кирмәне төрмәсенә ябыла, соңыннан Франциягә сөрелә.

1831 елның җәендә Марсельдә (Франция) Италиянең бердәмлеге, республика строен булдыру һәм Австро-Венгрия хакимлегеннән бәйсезлеге өчен көрәшне җитәкләячәк «Яшь Италия» оешмасы төзи, шул ук исемдә журнал нәшер итә башлый. Швейцария территориясеннән Италиянең Пьемонт өлкәсенә һөҗүм итүне оештыра. Һөҗүм барып чыкмагач, Җ. Маззинины Франциядән чыгарып җибәрәләр, ул Женевада урнаша. Италия хөкүмәте «Яшь Италия» әгъзаларын җәзага тарта, читтән торып Җ. Маззинины үлем җәзасына хөкем итә.

1834 елда Швейцариядә «Яшь Италия»не «Яшь Европа» исеме астында яңартып кору тырышлыгы барып чыкмый.

1837 елның гыйнварында Лондонга барып урнаша. Анда Италия эшчеләре берлеге төзи.

1848 елда Италиядә инкыйлаб башлангач, Ватанына кайта, Җузеппе Гарибальди гаскәренә кушыла. Рим республикасының триумвираты (Саффи, Армелини белән бергә) башлыгы итеп сайлана. Рим милли җыелышы карары белән шәһәр Франция генералы Удинога бирелгәч, Лондонга китә. Мөһаҗирлектә вакытта акча җыю һәм волонтерлар туплап җибәрү юлы белән Гарибальди хәрәкәтенә ярдәм итә.

Берничә рәт Италия парламентына депутат булып сайлана, ләкин Ватанына кайту өчен 1866 елда игълан ителгән амнистиядән файдаланмый.

1872 елда Луганодан (Швейцария) Альп таулары аша Италиягә кайтканда салкын тиеп авырый, 10 мартта Пиза шәһәрендә вафат була. Генуяда җирләнә.

40 ел буе Италия милли-азатлык хәрәкәтенең сул буржуаз-демократик канаты әйдәманы була.

Иң әһәмиятле хезмәте — «Кешенең вазифалары турында». Аның уенча, Европадагы империяләр — Австро-Венгрия империясе, Россия империясе, Госманлы империясе җимерелергә, ә барлык халыклар тигез хокуклы булып үз тарихи җирләрендә яшәргә тиеш була.

Әдәбият

1. Ф.Н. Баһаутдинов. Музы и право. Казан: ТКН, 2010. ISBN 978-5-298-01883-8

Сылтамалар

• Биографиясе Кругосвет белешмәлегендә