Turpentin
| |
| Tanımlayıcılar | |
|---|---|
| ECHA InfoCard | 100.029.407 |
| EC Numarası |
|
PubChem CID
|
|
| UNII | |
CompTox Bilgi Panosu (EPA)
|
|
| Özellikler | |
| Kimyasal formül | C10H16 |
| Molekül kütlesi | 136,23 g mol−1 |
| Görünüm | Viskoz sıvı |
| Koku | Reçinemsi |
| Erime noktası | -55 °C |
| Kaynama noktası | 154 °C |
| Çözünürlük (su içinde) | 20 mg/L |
| Aksi belirtilmediği sürece madde verileri, Standart sıcaklık ve basınç koşullarında belirtilir (25 °C [77 °F], 100 kPa).
| |
| Bilgi kutusu kaynakları | |
Turpentin ya da terebentin, yaşayan ağaçların (genellikle çam ağacı) reçinesinin damıtılmasınıyla elde edilen viskoz sıvıdır. Genellikle çözücü olarak kullanılmakta olup ayrıca organik sentezlerde kullanılmak üzere ana hammadelerden biridir.
Türkçede "Çam terebentin yağı" ismi ile bilinir. Kozalaklı bitkilerden, çam gibi ağaçlarından elde edilen doğal bir yağ şeklindedir. Terebentin ağaçtan kendi kendine akabildiği gibi ağaçların çizilmesiyle de elde edilir. "Terebentin esansı" ve "terebentin yağı" şeklinde iki türü de bulunur.[2]
Turpentin çoğunlukla terpenlerden oluşmaktadır, bu terpenler ise genellikle alfa- ve beta-pinendir daha az rastlanan terpenler ise karen, kamfen, limonen, terpinendir.[3]
Etimoloji
[değiştir | kaynağı değiştir]Turpentin kelimesi, Fransızca ve Latince aracılığıyla, Yunanca τερεβινθίνη (terebinthine) kelimesinden türemiştir. Bu kelime, Yunanca'da "reçine" anlamına gelen kelimenin dişil formuna (τέρεβινθος) uyacak şekilde, bir sıfatın dişil formudur.[4]
Kelime, başlangıçta terebentin ağaçlarının (örneğin, Sakız turpentini, Kıbrıs turpentini ve Pers turpentini) reçineli salgısını ifade ederken, günümüzde ise kozalaklı ağaçların reçinesi, yani ham turpentin (örneğin, Venedik turpentini karaçamın oleorezinidir) veya bunun uçucu yağ kısmı olan, yani turpentin yağı (ruh) anlamında kullanılmaktadır; bu son kullanım bugün çok daha yaygındır.[4]
Tehlikeler
[değiştir | kaynağı değiştir]Organik bir çözücü olarak terebentin buharı, diğer şeylerin yanı sıra, cildi ve gözleri tahriş edebilir, akciğerlere ve solunum sistemine zarar verebilir, solunduğunda merkezi sinir sistemine zarar verebilir ve yutulduğunda böbrek sistemine zarar verebilir.[5]
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ Alman İş Güvenliği ve Sağlığı Enstitüsü'nün GESTIS Madde Veritabanındaki Turpentine kaydı
- ^ "Sadece Saçlara Olan Etkisi Bile Aktara Koşma Sebebi Olur: Çam Terebentin Yağı - Yemek.com". yemek.com. 26 Ağustos 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Ağustos 2022.
- ^ Kent, James A. Riegel's Handbook of Industrial Chemistry (Eighth Edition) Van Nostrand Reinhold Company (1983) 0-442-20164-8 p.569
- ^ a b "Terebentin nedir? Nasıl kullanılır? Ne işe yarar?". Manisa Aktif Haber - Manisa Haber - Son Dakika Haberleri. 13 Ağustos 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Ağustos 2024.
- ^ "CDC - NIOSH Pocket Guide to Chemical Hazards - Turpentine". www.cdc.gov. 8 Aralık 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Ağustos 2024.