iBet uBet web content aggregator. Adding the entire web to your favor.
iBet uBet web content aggregator. Adding the entire web to your favor.



Link to original content: http://tr.wikipedia.org/wiki/Singapur
Singapur - Vikipedi İçeriğe atla

Singapur

Vikipedi, özgür ansiklopedi
Singapur Cumhuriyeti
Slogan
"Majulah Singapura"
"İleriye, Singapur"
BaşkentSingapur[a]
Resmî dil(ler)İngilizce, Malayca, Çince, Tamilce
DemonimSingapurlu
HükûmetÜniter parlamenter cumhuriyet
• Cumhurbaşkanı
Tharman Shanmugaratnam
• Başbakan
Lawrence Wong
• Parlamento Başkanı
Seah Kian Peng
• Başyargıç
Sundaresh Menon
Yasama organıParlamento
Tarihçe 
• Devlet Oluşu
29 Ocak 1819
• Anayasa'nın Kabulü
3 Haziran 1959
• Birleşik Krallık'tan bağımsızlık
31 Ağustos 1963
• Malezya'ya Katılışı
16 Eylül 1963
• Bağımsızlık
9 Ağustos 1965
Yüzölçümü
• Toplam
719,9 km2[1] (176.)
• Su (%)
1,44
Nüfus
• 2019 tahminî
5.703.600[b] (115..)
• Yoğunluk
7.804/km2 (2.)
GSYİH (SAGP)2021 tahminî
• Toplam
600,063 milyar $[3] (38.)
• Kişi başına
102.742 $[3] (2..)
GSYİH (nominal)2021 tahminî
• Toplam
374,394 milyar $[3] (38.)
• Kişi başına
64.103 $[3] (8.)
Gini (2017)Sabit 45.9[4]
orta
İGE (2019)artış 0.938[5]
çok yüksek · 11.
Para birimiSingapur Doları (SGD)
Zaman dilimiUTC+8 (SST)
Tarih formatıgg/aa/yyyy
Trafik akışısol
Telefon kodu+65
İnternet alan adı.sg

Singapur (İngilizce: Singapore, /ˈsɪŋ(g)əpɔːr/  ( dinle)),[c] resmî adıyla Singapur Cumhuriyeti, Güneydoğu Asya'da bir ada ülkesi ve şehir devletidir. Ekvatorun 1 derece (137 km) kuzeyinde, Malay Yarımadası'nın güney ucunda yer alan ülke batıda Malakka Boğazı, güneyde Endonezya'ya bağlı Riau Adaları ve doğuda Güney Çin Denizi ile çevrilidir. Ülke toprakları ana ada olan Singapur adası ile 64 ada ve adacıktan meydana gelir. Biri dışında tüm adacıklar Singapur adasının etrafında yer alır. Arazi ıslahı projeleri sayesinde ülkenin yüzölçümü bağımsızlığını kazandığı günden bu yana %25 artmıştır. Dünyanın en yoğun nüfuslu ikinci ülkesi olan Singapur'un nüfusu 5,7 milyondur. Bu nüfusun yalnızca %61'i (3,4 milyon) Singapur vatandaşıdır. Singapur'un resmî dilleri İngilizce, Malayca, Çince ve Tamilcedir. İngilizce ortak dil olarak kullanılır. Ülkenin çok ırklı yapısı anayasa ile güvence altında alınmıştır ve eğitim, konut ve siyaset alanlarında ulusal politikaları şekillendirmeye devam etmektedir.

Singapur tarihi bin yıl önceye uzanır, ancak modern Singapur 1819'da Stamford Raffles tarafından Britanya İmparatorluğu'na bağlı bir ticaret merkezi olarak kuruldu. 1867'de Doğu Asya sömürgeleri yeniden yapılandırılırken Singapur Boğazlar Yerleşimleri'nin bir parçası olarak doğrudan Britanya'ya bağlandı. II. Dünya Savaşı'nda Japonya tarafından 1942 yılında işgal edildi, ancak Japonya'nın teslim olmasıyla 1945'te müstakil bir taç kolonisi olarak yeniden Britanya hakimiyetine girdi. 1959'da kendini yönetme hakkı kazandı ve 1963'te Malay Federasyonu, Kuzey Borneo ve Saravak ile birlikte Malezya'nın kuruluşuna katıldı. Singapur, federal hükûmet ile arasındaki ideoloji farklılıkları nedeniyle 1965 yılında federasyondan çıkarıldı ve bağımsız bir ülke hâline geldi.

Çalkantılı geçen kuruluş yıllarının ardından Singapur, doğal kaynaklar ve hinterland bakımından fakir bir ülke olmasına rağmen dünyanın ticaret merkezlerinden biri olmayı başarmıştır. Singapur ile 1960-1990 arasında hızlı bir kalkınma süreci geçirmiş diğer ülkeler Tayvan, Güney Kore ve Hong Kong, Asya Kaplanları olarak adlandırılmıştır. Günümüzde Singapur gelişmiş bir ülkedir, BM İnsani Gelişme Endeksi'nde dokuzuncu sıradadır. Dünyada en yüksek ikinci kişi başına GSYİH (SAGP)'ye sahiptir. Tüm kredi derecelendirme kuruluşlarından AAA notu almış tek Asya ülkesidir. Dünyanın önemli finans ve yük taşımacılığı merkezlerinden biri olan Singapur 2013'ten beri her yıl yaşamak için en pahalı şehir seçilmiştir, ayrıca bir vergi cenneti olarak tanımlanmaktadır. Singapur eğitim, sağlık, yaşam kalitesi, güvenlik gibi sosyal göstergelerde iyi bir performans sergilemektedir. Ülkenin uygulamakta olduğu sosyal konut sistemi sayesinde ev sahipliği oranı %91 civarındadır. Singapur beklenen yaşam süresi, internet bağlantı hızı ve düşük bebek ölüm oranlarında da önde gelen ülkelerdendir.

Singapur, Westminster modeline dayalı tek meclisli parlamenter sistemle yönetilen üniter bir cumhuriyettir. Ülkede her ne kadar özgür seçimler gerçekleşse de hükûmet siyaset ve toplum üzerinde ciddi bir denetime sahiptir. Ülke bağımsızlığından beri kesintisiz olarak Halk Hareketi Partisi tarafından yönetilmiştir. ASEAN'ın beş kurucu üyesinden biri olan Singapur, Asya-Pasifik Ekonomik İşbirliği (APEC) ve Pasifik Ekonomik İşbirliği Konseyi'nin (PECC) sekretaryalarına ev sahipliği yapmaktadır. Ayrıca Birleşmiş Milletler, Dünya Ticaret Örgütü, Doğu Asya Zirvesi, Bağlantısızlar Hareketi ve İngiliz Milletler Topluluğu üyesidir.

Singapur'un tarihi 11. yüzyıla dayanmaktadır. 14. yüzyılda Srivijayan Prens Parameswara'nın egemenliği altındayken adanın önemi arttı. 1613 yılında Açeli akıncıları tarafından yıkılana dek önemli bir liman kenti hâline gelmişti. Stamford Raffles'ın 1819 yılında İngiliz limanı kurmasıyla Singapur'un modern tarihi başladı. İngiliz sömürgesi altında Hindistan-Çin ticaret merkezi ve Güney Asya antrepo ticaret merkezi olmasıyla önem kazandı. Beş yıl içerisinde nüfus 10.000'i geçti ve liman yılda 3.000'i aşkın ticari işleme ev sahipliği yapmaya başladı.[6] 1824'te imzalanan anlaşmayla bölge, Britanya ve Hollanda egemenliği arasında paylaşıldı ve ada, daimi olarak Britanya'nın eline geçti. Süveyş Kanalı'nın 1869'da açılmasıyla Singapur bir zenginleşme ve gelişme dönemine daha girdi.[7] Doğu-Batı ticaretinin giderek artan trafiğini kontrol edebilmek ve yeni buharlı gemilere yakıt aktarabilmek için liman genişletildi ve Çin'den işçiler getirtildi.

19. yüzyılın sonlarında Malay Yarımadası'nda kurulmuş olan kauçuk ve kalay madenleri geliştirilir. Maden ürünleri Singapur'dan Çinli tüccarlar aracılığıyla endüstri ülkelerine ihraç edilir. Bu yeni gelişme Çin'den yeni bir göçmen dalgasını daha getirir. Malaya Federasyonu'nun 1895'te kurulmasıyla Singapur, Malezya'dan ayrılmasıyla günümüz bağımsız Singapur'unun temelleri atılmış oldu.

II. Dünya Savaşı sırasında 1942-1945 yılları arasında İngilizlerin her türlü koruma ve yardımdan yoksun bıraktığı Singapur, Japon İmparatorluğu tarafından işgal edildi. Adı Syonan-to (昭南島 Shōnan-tō, Japoncada "Güney adasının ışığı" anlamında) olarak değiştirilen Singapur, Japonya'nın Büyük Doğu Asya Ortak Refahı Alanı'na dâhil edildi.[8] Savaş sona erdiğinde Singapur, kendi öz yönetimini alana kadar İngiliz kontrolü altına girdi. 1946'da Singapur, Malezya'dan bağımsız bir Britanya Kraliyet Kolonisi oldu. 1948'de ise demokrasi yönünde ilk adım sayılabilecek Yasama Konseyi'nin 22 üyesinden dokuzu için ilk seçimler yapıldı. Konseyin geri kalanı da adaylarla tamamlansa da en yüksek otorite hâlâ Britanya'dan atanan valide bulunmaktaydı.

Kolonilerin bağımsızlıklarına kavuştukları bu dönemde Britanya, 1963'te küçük sömürgelerin kendi başlarına varlıklarını sürdüremeyeceklerini öne sürerek Singapur'u Malaya, Sabah (Kuzey Borneo) ve Saravak ile beraber Malezya Federasyonu'na katılması, fiilen atılmış bir geri adım olarak algılandı. Ancak sosyal huzursuzluk ve iktidardaki Singapur Halk Hareketi Partisi ve Malezya İttifak Partisi arasındaki anlaşmazlıkları Malezya ile Singapur'un ayrılığı sonuçlandı. Başbakan Lee Kuan Yew, Singapur'u federasyondan çıkararak 9 Ağustos 1965 tarihinde tam bağımsız bir cumhuriyet statüsüne kavuşturdu.

31 yıl başbakan olarak görev yapan ve Singapur'un bağımsızlığını kazanmasından sonraki 25 yılın deneyimini yaşayan Lee Kuan Yew, 1990'da görevden çekilerek yerini Goh Chok Tong'a bıraktı.

Singapur haritası

Singapur, Endonezya ve Malezya toprakları arasına sıkışmış küçücük bir ada devletidir. Kuzey ve batıdan Johore Boğazı ve doğu ve güneyden Singapur Boğazı ile kapalı dikdörtgen şeklinde bir ülke olan Singapur’un kendine ait 40 kadar adacıkla birlikte yüzölçümü yaklaşık olarak 719,9 km2 [1] civarındadır. Singapur, Malay Yarımadasına 1200 m uzunlukta olan bir demir ve karayolu ile irtibatlıdır. Singapur Adasının uzunluğu, yaklaşık 43 km ve eni ise 22,5 km’dir. Ülke ekvatorun yaklaşık 130 km kadar kuzeyinde bulunmaktadır. Malezya batı kıyısı ile Sumatra Adası arasındaki bir su yolu olan Malacco Boğazı'nın hemen ağzında yer alır.

Singapur arazisi kıyı bölgelerde alçak ve orta bölgelerde az yüksektir. Bu yükseklik tatlı bir meyil halindedir. Ülkenin en yüksek noktası yaklaşık 177 metrelik Timah Dağı'dır. Adada sadece Singapur Nehri bulunmaktadır. Nehir 3 km boyunca akar. Adada herhangi bir göl bulunmamaktadır.

Singapur, tropikal iklime sahiptir. Sıcaklık ve nem miktarı yüksektir. Yağışlar çok fazladır. Mevsimlere göre nem, ısı ve yağış değişikliği çok azdır. Ekvatorun hemen kuzeyinde yer aldığı ve arazisinin alçak olması sebebiyle hava sıcaklığı, özellikle yaz aylarında çok fazla artmaktadır. Genellikle Ekim-Mayıs ayları arasında yağışlar şiddetlenir. Ekvator'un 135 km kuzeyinde genel olarak 4 mevsim hava güneşlidir. Bununla birlikte Kasım ayından Ocak ayına dek süren kuzeydoğu musonları boyunca çok fazla sağanak görülür. Ülkede neredeyse hiç kar yağmaz.[kaynak belirtilmeli]


 Singapur iklimi 
Aylar Oca Şub Mar Nis May Haz Tem Ağu Eyl Eki Kas Ara Yıl
En yüksek sıcaklık (°C) 35,2 35,2 36,0 35,8 35,4 35,0 34,0 34,2 34,4 34,6 34,2 33,8 36,0
Ortalama en yüksek sıcaklık (°C) 30,4 31,7 32,0 32,3 32,2 32,0 31,3 31,4 31,4 31,7 31,1 30,2 31,5
Ortalama sıcaklık (°C) 26,5 27,1 27,5 28,0 28,3 28,3 27,9 27,9 27,6 27,6 27,0 26,4 27,5
Ortalama en düşük sıcaklık (°C) 23,9 24,3 24,6 25,0 25,4 25,4 25,0 25,0 24,8 24,7 24,3 24,0 24,7
En düşük sıcaklık (°C) 19,4 19,7 20,2 20,7 21,2 20,8 19,7 20,2 20,7 20,6 21,1 20,6 19,4
Ortalama yağış (mm) 234,6 112,8 170,3 154,8 171,2 130,7 154,4 148,9 156,5 154,6 258,5 318,6 2.165,9
Kaynak: National Environment Agency[9]


Doğal kaynaklar

[değiştir | kaynağı değiştir]

Etrafı Hint Okyanusu'nun suları ile çevrili bu küçük ada devletinin bir zamanlar toprakları tamamen tropikal ormanlarla kaplıydı. Bugün bunların %85'i yok olmuştur. Bu durum hayvan popülasyonlarını da olumsuz etkilemiştir. Doğal kaynakları sınırlı olan ada, dışa bağımlıdır. Singapur'un Hint Okyanusu ile Güney Çin Denizi arasındaki stratejik konumu, hem küçük çapta hem de büyük petrol rafineri merkezlerinde birine ev sahipliği yapmaktadır.

Nüfus ve sosyal yaşam

[değiştir | kaynağı değiştir]

2014 yılı Haziran ayı sonu verilerine göre Singapur’un nüfusu 5.469.724 kişidir. Bunun yaklaşık olarak 3.870.739'u Singapur'un yerleşik nüfusunu oluşturur. Aynı tarih itibarıyla 1.598.795 Singapur vatandaşı ülke dışında ikamet etmektedir. 719,1 km[1] yüzölçümüne sahip olan ülkede nüfus yoğunluğu yüksek olup, kilometrekareye yaklaşık 7.615 kişi düşer. Yıllık nüfus artış oranı yaklaşık %1,3'tür. Nüfusun çoğu genç ve şehirlidir. Yalnızca %25'lik bir kısmı köylerde ve kırsal bölgede yaşar.

Singapur, diğer Asya ülkelerine nazaran okuma-yazma oranı yüksek olan bir ülkedir. Nüfusun hemen hemen %95,4'ü okur-yazardır. Genç nüfusun %65'i okula devam etmektedir. Birçok sanat okulu ile teknik ve özel okul mevcuttur. Ülkede 5 tane üniversite vardır: National University of Singapore, Nanyang Technological University, SIM University, Singapore Management University

Singapurluların sağlık, sosyal ve kültür hayatları oldukça iyidir. Ülkede 17 modern hastane vardır. İnsan ömrü ortalaması 80 yaşın üzerindedir.

Dil, din ve etnik gruplar

[değiştir | kaynağı değiştir]
2020'te Singapur'un dini yapısı[10][11][12]
Din Yüzde
Budizm
  
%31.1
Dinsiz
  
%20
Hristiyanlık
  
%18.9
İslam
  
%15.6
Taoizm ve halk dinleri
  
%8.8
Hinduizm
  
%5.0
Diğer
  
%0.6

Nüfusun %74'ünü Çin asıllılar, %13'ünü Malaylar ve %9’unu Hintler, gerisini de diğer azınlıklar oluşturur. Nüfusun çoğunluğunu teşkil eden Çinliler, beş ana grupta toplanırlar ve beş büyük lehçeyi kullanırlar: Hokkien, Kantonca, Teochew, Hainanca ve Hakkaca. Bunlar genellikle Konfüçyüsçü, Budist veya Taoisttir.

Evde en çok kullanılan dil[13]
Dil Yüzde
İngilizce
  
%48.3
Mandarin
  
%29.9
Malayca
  
%9.2
Diğer Çin Dilleri
  
%8.7
Tamilce
  
%2.5
Diğer
  
%1.4

Malaylar ise ikinci büyük grup olup, Malay dilini konuşurlar ve tamamına yakını Müslümandır. Nüfusun %7'lik bir bölümünü meydana getiren Hintlerin ve Pakistanlıların büyük bir kısmı Müslüman, az bir kısmı ise Hindudur. Genellikle Tamil lisanını kullanırlar. Bir miktarda da Avrupalı ve Avrasyalı nüfus vardır. Din bakımından halkın %31,1'i Budist, %18,9'u Hristiyan, %15.6'sı Müslüman, %8.8'i Taoist, %5'i Hindu ve geri kalan %0,6'sı diğer dinleri oluşturur. Bir dine ait olmayan kişiler ise toplumun %20'sini oluşturmaktadır.

Din ve dil farklılıklarının büyük boyutlara ulaşması üzerine Singapur hükûmeti, Malay dilini millî dil îlan etti. Diğer Mandarin (Çin lehçelerinden bir kısmı), Tamil ve İngilizceyi de resmî dil olarak kabul etti.

Singapur Cumhuriyeti parlamenter demokrasi sistemine dayanır. Yasama gücü tek meclisli Millet Meclisinin elindedir. Meclis, 94 üyeli olup, üyeler beş senede bir seçilir.

Singapur Parlamentosu, 3 Ocak 1991 tarihinde yaptığı bir Anayasa değişikliği ile cumhurbaşkanını halkın seçmesini öngören bir yasayı kabul etmiş ve Singapur Cumhuriyeti'ni temsili sistemden ayırarak, veto yetkisine sahip olan bir Başkanlık sistemine geçişi sağlamıştır. Ancak, yetkileri kısıtlı olan cumhurbaşkanının, bütçeyi ve kamu kuruluşlarına yapılan atamaları veto yetkisi bulunmakta, ayrıca, kendi iç güvenlik yasası ve dinsel uyum alanındaki yasalar çerçevesinde hükûmetin uygulamalarını ve yolsuzlukla ilgili konularda yürüttüğü soruşturmaları inceleyebilmektedir. Singapur Anayasası'na göre, Cumhurbaşkanı, adayların Anayasada belirtilen şartları haiz olup olmadığını inceleyen ve buna göre karar veren üç kişilik bir Cumhurbaşkanı Seçim Komisyonu tarafından belirlenmektedir. Cumhurbaşkanı, belirlenen adaylar arasından 6 yıl için halk tarafından seçilmektedir.

Singapur Anayasa sisteminde, hükûmetin parlamentodan güvenoyu alma zorunluluğu yoktur. Bu nedenle başbakanın parlamentoya hükûmet programı sunması gibi bir gelenek de bulunmamaktadır. Buna karşılık, cumhurbaşkanı, parlamentoyu açış konuşmasında, gelecek çalışma döneminde hükûmetin izlemesi gereken sosyal ve ekonomik politikaları belirtmekte, bundan sonraki dört oturumda ise, parlamenterler, Cumhurbaşkanı'nın bu konuşması üzerine görüşlerini açıklamaktadırlar. Bir anlamda hükûmet programı cumhurbaşkanı tarafından parlamentoya okunmuş olmaktadır.

Singapur ekonomisinin büyük bir kısmı ticarete dayanır. Ayrıca ulaştırma, bankacılık, sigortacılık, haberleşme, tamirat ve depolama gibi hizmetlerden de önemli ölçüde gelir elde edilmektedir. Singapur ekonomisinin dayandığı diğer önemli gelir kaynağı endüstridir. Son zamanlarda mevcut işçi gücünün %52’sine yakın bir bölümü, endüstri alanında istihdam edilmiştir. İşçi gücünün %33'lük bir bölümü ticaret ve hizmetlerdeyken, tarım alanında %2 gibi küçük bir işçi grubu kalmıştır. Singapur'un önde gelen endüstri dalları; gemi yapımcılığı, petrol rafinerileri, elektronik aletler, tekstil, gıda ve kereste endüstrisidir. Turizm ülke için önemli bir gelir kaynağıdır. Balıkçılık da, özellikle son zamanlarda ülke ekonomisine önemli ölçüde gelir sağlamaktadır. Ayrıca Singapur, üst üste dördüncü kez iş seyahati yapanlar için en pahalı şehir olma özelliğini sürdürmektedir.[14]

Singapur'un panoramik görünümü

Hayat boyu öğrenme kapsamında düzenlenen en büyük eğitim ve gençlik festivallerinden biri olan Asya Çocuk Festivali burada düzenlenmektedir.

  1. ^ Singapur şehir devletidir.
  2. ^ Sadece 3.471.900 kişi vatandaştır.[2]
  3. ^ İngilizce: Singapore; Malayca: Singapura; Tamilce: சிங்கப்பூர் romanize: Ciṅkappūr; Çince: 新加坡 romanize: Xīnjiāpō
  1. ^ a b c "Population & Land Area (Mid-Year Estimates)". Statistics Singapore. Haziran 2014. 14 Kasım 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Eylül 2014. 
  2. ^ "Population and Population Structure". Singstat. Department of Statistics Singapore. 12 Mayıs 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Ağustos 2018. 
  3. ^ a b c d "World Economic Outlook Database, October 2019". IMF.org. International Monetary Fund. 21 Haziran 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Haziran 2020. 
  4. ^ "DISTRIBUTION OF FAMILY INCOME – GINI INDEX". Central Intelligence Agency. 30 Kasım 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Ocak 2019. 
  5. ^ Human Development Report 2020 The Next Frontier: Human Development and the Anthropocene (PDF). United Nations Development Programme. 15 Aralık 2020. ss. 343-346. ISBN 978-92-1-126442-5. 15 Aralık 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 16 Aralık 2020. 
  6. ^ "Founding of Modern Singapore". Ministry of Information, Communications and the Arts. 8 Mayıs 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Nisan 2011. 
  7. ^ George P. Landow. "Singapore Harbor from Its Founding to the Present: A Brief Chronology". 5 Mayıs 2005 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Temmuz 2006. 
  8. ^ Blackburn, Kevin. "The Collective Memory of the Sook Ching Massacre and the Creation of the Civilian War Memorial of Singapore". Journal of the Malaysian Branch of the Royal Asiatic Society 73, 2 Aralık 2000, 71–90.
  9. ^ "Weather Statistics". National Environment Agency (Singapore). 31 Ekim 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Mart 2018. 
  10. ^ Kaynak hatası: Geçersiz <ref> etiketi; 2020Religion isimli refler için metin sağlanmadı (Bkz: Kaynak gösterme)
  11. ^ "Census of Population 2020: Religion" (PDF). Department of Statistics Singapore. 16 Haziran 2021. 22 Ekim 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 25 Haziran 2021. 
  12. ^ "Singapore". CIA World Factbook. 20 Mart 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Haziran 2021. 
  13. ^ https://www.singstat.gov.sg/-/media/files/publications/cop2020/sr1/cop2020sr1.pdf 11 Haziran 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. [yalın URL]
  14. ^ "Singapur, iş seyahati yapanlar için en pahalı şehir oldu". 28 Mart 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Mart 2017.