Mercury Projesi

Merkür Projesi
	Geriye dönük olarak geçerli olan logo
Ülke	ABD
Organizasyon	NASA
Amaç	Mürettebatlı yörünge uçuşu
Durum	Tamamlandı
Program geçmişi
Maliyet	277 milyon dolar (1965);
Süre	1958–1963
İlk uçuş	Big Joe 1; 9 Eylül 1959;
İlk mürettebatlı uçuş	Mercury-Redstone 3; 5 Mayıs 1961;
Son uçuş	Mercury-Atlas 9; 15 Mayıs 1963;
Başarılar	11
Başarısızlıklar	3 (MA-1, MA-3 ve MR-1)
Kısmi başarısızlıklar	1 (Big Joe 1)
Fırlatma yeri	Cape Canaveral; Wallops;
Araç bilgisi
Mürettebatlı uzay aracı	Mercury kapsülü
Fırlatma aracı	Atlas LV-3B; Big Joe; Blue Scout II; Little Joe; Mercury-Redstone;

Mercury Projesi, ABD'nin insanlı ilk uzay yolculuğu projesidir. 1959'dan başlanılarak 1963'e değin Dünya yörüngesine insan gönderinceye kadar sürdürülmüştür. İlk planlar ve araştırmalar -NASA kurulana dek- NACA (Ulusal Havacılık Danışma Komitesi) tarafından yürütüldü. Mercury Projesi, adını hızın simgesi olan Roma tanrısı Mercury'den almıştır. Ayrıca Merkür, Samanyolu gökadasındaki Güneş'e en yakın olan gezegen olduğundan yörüngede en hızlı dönen gezegendir. Merkür gezegeniyle ilişkili bir proje olmamasına karşın bu bakımdan Merkür adı uygun görülmüştür. Bu proje 2,38 milyar dolara mal oldu (enflasyona göre düzeltilmiş).^[1]

Fırlatma roketleri

Proje boyunca 3 adet roket kullanılmıştır:

Little Joe - 8 kez kısmen Dünya yörüngeli pilotsuz uçuş, 2 kez maymun götürüldü. Fırlatma kaçış sisteminin denenmesi. Mercury-Redstone - 4 kez kısmen Dünya yörüngeli pilotsuz uçuş, 1 kez şempanze götürüldü; 1 kez de kısmen Dünya yörüngeli pilotlu uçuş. Atlas - 4 kez kısmen Dünya yörüngeli pilotsuz uçuş, 2 kez tam Dünya yörüngeli pilotsuz uçuş, 1 kez şempanze götürüldü; 5 kez de tam Dünya yörüngeli pilotlu uçuş.

Little Joe, fırlatma kaçış sistemini ve yarıda kesme işlemini denemek için kullanıldı. Redstone, kısmen Dünya yörüngeli uçuşlar için; Atlas ise tam Dünya yörüngeli uçuşlar için

kullanıldı. Ekim 1958'in başlarında Jupiter roketleri de kısmen Dünya yörüngeli uçuşlarda kullanılmak için düşünüldüyse de Temmuz 1959'da bütçe sıkıntıları nedeniyle vazgeçildi. Atlas roketinin Mercury kapsülünden ve bu kapsülde taşınması tasarlanan nükleer savaş başlıklarından doğacak ağırlık artışının üstesinden gelebilmesi için daha fazla güçlendirilmeye gereksinimi vardı. Little Joe, Mercury Projesi için tasarlanmış katı yakıtlı bir roketti. Titan roketinin de Mercury Projesi'nin ilerleyen basamaklarında kullanılması düşünülmüştür. Ancak kullanılmayıp Mercury Projesi bitirilmiştir. Bu yüzden Gemini Projesi'nde kullanılmıştır.

Pilotsuz uçuşlar

Programda 20 adet pilotsuz uçuş vardı. Hepsinin uzaya çıkması planlanmamıştı ve zaten görevi tamamlayamayan uçuşlar da olmuştu. Bu uçuşların dördü 5.uçuştan (1959) itibaren başlayarak -insan dışındaki- primatlarla (maymun soyundan gelen canlılar) gerçekleştirildi. Mercury Projesi'nin insan dışında personeli aşağıda sıralanmıştır:

Sam adındaki şebek 4 Aralık 1959'da Little Joe 2'de 85 km yükseğe fırlatıldı.
Miss Sam adlı şebek 21 Ocak 1960'ta Little Joe IB'de 15 km yükseğe fırlatıldı.
Ham adlı şempanze 31 Ocak 1961'de Mercury-Redstone 2'de kısmen Dünya yörüngeli uçuş yaptı.
Enos adlı şempanze 29 Kasım 1961'de Mercury-Atlas 5'te 2 tam Dünya yörüngeli uçuş yaptı.

Görev	Roket	Çağrı İşareti	Fırlatma Tarihi	Fırlatma Zamanı	Görev Süresi	Açıklamalar
Mercury-Jupiter	Jupiter	-	-	-	-	Temmuz 1959'da iptal edildi. - Kısmen Dünya yörüngeli uçuş için düşünülmüştü.
Little Joe 1	Little Joe	LJ-1	21 Ağustos 1959	-	00gün 00sa 00dk 20sn	Uçuş sırasında fırlatma kaçış sisteminin denenmesi.
Big Joe 1	Atlas 10-D	Big Joe 1	9 Eylül 1959	-	00gün 00sa 13dk	Isı kalkanının ve Atlas ile uzay aracı arasındaki koordinasyonun denenmesi.
Little Joe 6	Little Joe	LJ-6	4 Ekim 1959	-	00gün 00sa 05dk 10sn	Kapsülün aerodinamiğinin ve bütünselliğinin denenmesi.
Little Joe 1A	Little Joe	LJ-1A	4 Kasım 1959	-	00gün 00sa 08dk 11sn	Uçuş sırasında fırlatma kaçış sisteminin denenmesi.
Little Joe 2	Little Joe	LJ-2	4 Aralık 1959	-	00gün 00sa 11dk 06sn	Sam adlı maymunun 85 km'lik yüksekliğe çıkarılması.
Little Joe 1B	Little Joe	LJ-1B	21 Ocak 1960	-	00gün 00sa 08dk 35sn	Miss Sam adlı maymunun 15 km'lik yüksekliğe çıkarılması.
Beach Abort	Fırlatma kaçış sistemi	Beach Abort	9 Mayıs 1960	-	00gün 00sa 01dk 31sn	Platform dışı yarıda kesme işlemi denemesi.
Mercury-Atlas 1	Atlas	MA-1	29 Temmuz 1960	13:13 GMT	00gün 00sa 03dk 18sn	Atlas roketinin ve Mercury uzay aracının birlikte kullanıldığı ilk uçuş.
Little Joe 5	Little Joe	LJ-5	8 Kasım 1960	-	00gün 00sa 02dk 22sn	Üretilmiş Mercury uzay aracının ilk uçuşu.
Mercury-Redstone 1	Redstone	MR-1	21 Kasım 1960	-	00gün 00sa 00dk 02sn	Elektrik arızası nedeniyle 10 cm yükselip platforma geri oturdu.
Mercury-Redstone 1A	Redstone	MR-1A	19 Aralık 1960	-	00gün 00sa 15dk 45sn	Redstone roketinin ve Mercury uzay aracının birlikte kullanıldığı ilk uçuş.
Mercury-Redstone 2	Redstone	MR-2	31 Ocak 1961	16:55 GMT	00gün 00sa 16dk 39sn	Ham adlı şempanzenin taşındığı kısmen Dünya yörüngeli uçuş.
Mercury-Atlas 2	Atlas	MA-2	21 Şubat 1961	14:10 GMT	00gün 00sa 17dk 56sn	Atlas roketiyle Mercury uzay aracının denenmesi.
Little Joe 5A	Little Joe	LJ-5A	18 Mart 1961	-	00gün 00sa 23dk 48sn	Fırlatma kaçış sisteminin bir fırlatmada yaşanabilecek en zor koşullar altında denenmesi.
Mercury-Redstone BD	Redstone	MR-BD	24 Mart 1961	17:30 GMT	00gün 00sa 8dk 23sn	Redstone fırlatma roketi geliştirme - deneme uçuşu.
Mercury-Atlas 3	Atlas	MA-3	25 Nisan 1961	16:15 GMT	00gün 00sa 07dk 19sn	Atlas roketiyle Mercury uzay aracının denenmesi.
Little Joe 5B	Little Joe	AB-1	28 Nisan 1961	-	00gün 00sa 05dk 25sn	Fırlatma kaçış sisteminin bir fırlatmada yaşanabilecek en zor koşullar altında denenmesi.
Mercury-Atlas 4	Atlas	MA-4	13 Eylül 1961	14:09 GMT	00gün 01sa 49dk 20sn	Atlas roketiyle Mercury uzay aracının denenmesi. 1 tam yörünge tamamlandı.
Mercury-Scout 1	Scout	MS-1	1 Kasım 1961	15:32 GMT	00gün 00sa 00dk 44sn	Mercury takip şebekesinin denenmesi.
Mercury-Atlas 5	Atlas	MA-5	29 Kasım 1961	15:08 GMT	00gün 03sa 20dk 59sn	Enos adlı şempanzenin taşınarak iki tam Dünya yörüngeli uçuş yapması.

Pilotlu uçuşlar

Uzaya gitmeyi göze alan ilk Amerikalılar fiziksel gerekliliklere ulaşabilmeleri için deneme uçuşlarına seçilen 110 adet askeri pilottan oluşuyorlardı. Nisan 1959'da bu 110 kişinin yedisi astronot oldu. Bunların altısı da Mercury Projesi'nde görev aldı (Deke Slayton kalp rahatsızlığı nedeniyle görevlendirilmedi). Herkesin kendi uzay aracına ad koyması Alan Shepard'ın Freedom 7'si ile başladı. Herkesin bu adlara "7"yi eklemesi de 7 kişilik ekibi simgeliyordu.

Mercury'nin eskiden ordunun test pilotluğunu yapan başlıca 7 astronotu Merkür 7'lisi olarak da bilinir. 9 Nisan 1959'da NASA seçilen astronotları duyurmuştur.

Malcolm Scott Carpenter, USN (1925- 2013)
Leroy Gordon "Gordo" Cooper, Jr., USAF (1927-2004)
John Herschel Glenn. Jr., USMC (1921-) Dünya yörüngesindeki ilk Amerikalı.
Virgil Ivan "Gus" Grissom, USAF (1926-1967)
Walter Marty Schirra, Jr., USN (1923-)
Alan Bartlett Shepard, Jr., USN (1923-1998) Uzaydaki ilk Amerikalı.
Donald Kent "Deke" Slayton, USAF (1924-1993) Düzensiz nabzı nedeniyle 1962'de uçuştan men edildi, 1972'de yeniden görev verildi ve 1975'te Apollo - Soyuz Test Projesi'nde uçuş görevi aldı.

Görev	Çağrı İşareti	Roket	Kısaca Belirtilişi	Pilot	Fırlatma Tarihi	Fırlatma Zamanı	Görev Süresi	Açıklamalar
Mercury-Redstone 3	Freedom 7	Redstone	MR-3	Shepard	5 Mayıs 1961	14:34 GMT	00gün 00sa 15dk 28sn	Kısmen Dünya yörüngeli uçuş yapan ilk Amerikalı.
Mercury-Redstone 4	Liberty Bell 7	Redstone	MR-4	Grissom	21 Temmuz 1961	12:20 GMT	00gün 00sa 15dk 37sn	Kısmen Dünya yörüngeli ikinci uçuş. Kapsül, kapak birden infilak edince kurtarılamadan battı.
Mercury-Atlas 6	Friendship 7	Atlas	MA-6	Glenn	20 Şubat 1962	14:47 GMT	00gün 04sa 55dk 23sn	Dünya yörüngesindeki ilk Amerikalı. Kapsülün fren roketleri geri dönüş boyunca ısı kalkanı üzerindeki kuşkular nedeniyle çalıştı.
Mercury-Atlas 7	Aurora 7	Atlas	MA-7	Carpenter	24 Mayıs 1962	12:45 GMT	00gün 04sa 56dk 15sn	3 tam yörünge. 402 km'lik hedef şaşmasıyla geri döndü. Pilot Carpenter Deke Slayton'un yerine geçti.
Mercury-Atlas 8	Sigma 7	Atlas	MA-8	Schirra	3 Ekim 1962	12:15 GMT	00gün 09sa 13dk 11sn	Mühendislik testleri uygulandı. 6 tam yörünge.
Mercury-Atlas 9	Faith 7	Atlas	MA-9	Cooper	15 Mayıs 1963	13:04 GMT	01gün 10sa 19dk 49sn	Bir günden fazla uzayda kalan ilk Amerikalı. Uzaya ve yörüngeye yalnız başına giden son Amerikalı. 22 tam yörünge.
Mercury-Atlas 10	Freedom 7-II	Atlas	MA-10	Shepard	-	-	-	Ekim 1963'te 3 günlük görev yapması tasarlanmıştı. 13 Haziran 1963'te iptal edildi.

Mercury uçuş armaları

Çeşitli Mercury görevlerinin uçuş armaları mevcut gibi görünmektedir. Aslında bu armalar Mercury Projesi bittikten çok sonra kişisel girişimciler tarafından tasarlanmıştır. Gerçek birer uçuş arması Gemini Projesi'deki görevler için üretilince Mercury Projesi için de genel bir talep baş gösterdi. Bu talebi de işte bu girişimciler karşılamıştır. Mercury astronotlarının taşıdığı arma yalnızca NASA'nın logosu ve adlarının yazdığı etiketti. Bununla birlikte insanlı Mercury uzay araçlarının her biri birer uçuş armasıyla süslenmişti. Bunlar Mercury'nin gerçek uçuş armalarıdır.

Çeşitli bilgiler

Mercury astronotları çalışmalarının bir bölümünü Hampton, Virginia'daki NASA Langley Araştırma Merkezi'nde uçuş operatörü William K. Douglas ve Keith G. Lindell (COL, USAF) ile yaptı. Mercury Projesi'nin anısına Hampton kentindeki kimi köprülere Mercury astronotlarının ve kimi bulvar ve yollara Mercury adı konulmuştur.

Kaynakça

^ ^a ^b Lafleur, Claude (8 Mart 2010). "Costs of US piloted programs". The Space Review. 8 Haziran 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Şubat 2012.

[lafleur20100308-1] Lafleur, Claude (8 Mart 2010). "Costs of US piloted programs". The Space Review. 8 Haziran 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Şubat 2012.

[1]