Mehmet Emin Yurdakul
Mehmet Emin Yurdakul | |
|---|---|
 | |
| Doğum | 13 Mayıs 1869 İstanbul, Osmanlı İmparatorluğu |
| Ölüm | 14 Ocak 1944 (74 yaşında) İstanbul, Türkiye |
| Defin yeri | Zincirlikuyu Mezarlığı, İstanbul |
| Eğitim | İstanbul Hukuk Mektebi |
| Meslek | Şair ve Milletvekili |
| Siyasi parti |  İttihat ve Terakki Fırkası.svg){kind=small} Cumhuriyet Halk Fırkası Serbest Cumhuriyet Fırkası |
Mehmet Emin Yurdakul (13 Mayıs 1869, İstanbul - 14 Ocak 1944, İstanbul), Türk şair ve milletvekili. "Türk Şairi", “Millî Şair” olarak anılır.
Türk Millî Edebiyat akımının öncü şairleri arasında yer almıştır. Ulusçu, halkçı görüşleri savunan şiirler yazan Yurdakul, Osmanlı Meclis-i Mebûsan III. Dönem Musul Mebusluğu ile TBMM II. Dönem Karahisar-ı Şarki (Şebinkarahisar), III. Dönem Şebinkarahisar ve IV. Dönem (Ara Seçim), V., VI. Dönem Urfa ve VII. Dönem İstanbul Milletvekilliği ile II. Dönem İrşad Encümeni Reisliği yapmıştır.[1]
Yaşamı
[değiştir | kaynağı değiştir]1869 yılında İstanbul'un, Beşiktaş semtinde doğdu. Babası balıkçılıkla uğraşan Salih Reis, annesi Emine Hatun'dur.
Beşiktaş Askeri Rüştiyesi'nden sonra devam ettiği Mekteb-i Mülkiye’nin İdadi bölümünden ayrıldı, devlet memurluğuna başladı. 1899’da kaydolduğu İstanbul Hukuk Mektebi’ne bir süre devam ettiyse de öğrenimine ABD’de devam etmek için bu okuldan ayrıldı; ancak bu isteğini gerçekleştiremedi ve devlet memurluğuna döndü.[2]
Sadrazam Cevat Paşa’nın tavsiyesiyle[3] Rusumat Evrak Dairesi’nde göreve başlayan Mehmet Emin Bey, 1897-1907 yılları arasında Rüsumat Evrak Müdürlüğü yaptı. İlk şiirini 1897’de Yunan Harbi sırasında Selanik’te Asır Gazetesi’nde yayımladı. “Cenge Giderken” adlı bu şiir ile ünlendi. 1899’da Türkçe Şiirler isimli bir şiir dergisi çıkardı. İstanbul’da Servet-i Fünûn'da, Selanik’te Çocuk Bahçesi dergisinde, İzmir’de Muktebes adlı dergide şiirlerini yayımlamayı sürdürdü.
İttihat ve Terakki Cemiyeti üyesiydi. Şiirleri ile hükümeti eleştirince 1907’de İstanbul’dan uzaklaştırılıp Erzurum’da görevlendirildi; II. Meşrutiyet’in ilanının ardından Trabzon’a gönderildi. II. Abdülhamit’in tahttan indirilmesi ile sonuçlanan 31 Mart Olayı’ndan sonra İstanbul’a çağrıldı; Bahriye Nezareti Müsteşarlığı’na atandı ancak bu görevi istemeyince[2] 1909’da Hicaz, 1910’da Sivas valiliği yaptı. Çalışmasının engellendiği gerekçesiyle 1910 yılında istifa ederek İstanbul’a geri döndü.
Ahmet Ağaoğlu, Dr. Fuat Salih, Ahmet Ferit Beylerle birlikte “Türk kültürü, dili ve sanatının geliştirilmesi amacıyla” kurulan Türk Ocağı adlı örgütün kurucuları arasında yer aldı Örgütün ilk genel başkanı oldu, çıkarılan Türk Yurdu Dergisi’nin sorumluluğunu üstlendi. Ancak henüz dergi çıkmadan İttihat ve Terakki Cemiyeti ile anlaşmazlığa düşünce Erzurum’a vali olarak atandı, 1912’de bu görevde iken emekliye ayrılmak zorunda bırakıldı.[2] İstanbul’a dönüp Türkçülük düşüncesini yaymak üzere yayıncılık yapmaya devam etti.
1913’te Osmanlı Meclis-i Mebusanı’nda Musul milletvekili oldu. Türk Ocakları’nın 1918 tarihli kongresinde Hamdullah Suphi ve Ziya Gökalp gibi isimlerle birlikte örgütün “Hars ve İlim Heyeti” üyeliğine seçildi. 1919 seçimlerine katılan Millî Türk Fırkası'nın kurucuları arasında yer aldı.
İstanbul'un işgalinden sonra Mayıs 1919'da Sultanahmet Meydanı'nda düzenlenen mitingde sarf ettiği şu sözleri ünlüdür:
- "Demir ve ateş; kardeşler ben bunlarla hiçbir vatan ve ırkın öldüğünü işitmedim. Şerefli bir tarih ve medeniyete, sağlam bir fazilet ve ahlâka, zengin bir şiir ve edebiyata, dinî ve millî ananelere, ırkî ve vatanî hatıralara mâlik olan bir milletin mahvolduğunu tarih göstermiyor..."
1921'de Millî Mücadele'ye katılmak için Anadolu'ya geçti. Antalya, Adana, İzmir yörelerinde dolaşarak halkın ve ordunun manevi gücünü arttırıcı konuşmalar yaptı. TBMM'de önce Şebinkarahisar, sonra da Urfa ve İstanbul milletvekili olarak beş dönem görev yaptı. Milletvekilliğini ölümüne kadar sürdürdü.
Şiir yazmaya Servet-i Fünûn'da başlayan Yurdakul bütün şiirlerinde sade bir dil ve hece ölçüsü kullandı; konularını toplum dertlerinden, sosyal-epik hayat sahnelerinden aldı; uyarıcı-öğretici şiirler yazdı. "Türk Şairi", "Millî Şair" diye anılır. 14 Ocak 1944 tarihinde İstanbul'da öldü. Zincirlikuyu Mezarlığı'na defnedildi.
Eserleri
[değiştir | kaynağı değiştir]- Türkçe şiirler, 1899
- Türk Sazı, 1914
- Ey Türk Uyan, 1914
- Tan Sesleri, 1915
- Zafer Yolunda, 1918
- Aydın Kızları, 1919
- Dante'ye, 1920
- Mustafa Kemal, 1928
- Ankara, 1939
- Cenge Giderken 1886
- Fazilet ve Asalet (1890)
- Ordunun Destanı (The Legend of the Army, 1915)
- Dicle Önünde (In Front of Tigris, 1916)
- İsyan ve Dua (The Uprising and the Prayers, 1918)
- Turan'a Doğru (Towards Turan, 1918)
- Türk'ün Hukuku (The Law of Turk, 1919)
- Kral Corc'a (To King George, 1928)
Ayrıca bakınız
[değiştir | kaynağı değiştir]Dış bağlantılar
[değiştir | kaynağı değiştir]- Şiir.gen.tr - Mehmet Emin Yurdakul 25 Aralık 2005 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- Antoloji.com - Mehmet Emin Yurdakul
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ "TBMM Albümü". tbmm.gov.tr. 29 Ekim 2012. 11 Nisan 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Temmuz 2013.
- ^ a b c "Kültür Bakanlığı Web Sitesi, Mehmet Emin Yurdakul Sayfası". 3 Şubat 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Ocak 2011.
- ^ "Doyasıya Yazışmalık Sitesi Mehmet Emin Yurdakul Sayfası". 11 Mayıs 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Ocak 2011.
- 1869 doğumlular
- 1944 yılında ölenler
- İstanbul ili doğumlu yazarlar
- Türkçüler
- İttihat ve Terakki üyeleri
- Serbest Cumhuriyet Fırkası mensubu siyasetçiler
- İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesinde öğrenim görenler
- 1914-1918 Osmanlı Meclis-i Mebusanı Musul üyeleri
- TBMM 2. dönem Şebinkarahisar milletvekilleri
- TBMM 3. dönem Şebinkarahisar milletvekilleri
- TBMM 4. dönem Şanlıurfa milletvekilleri
- TBMM 5. dönem Şanlıurfa milletvekilleri
- TBMM 6. dönem Şanlıurfa milletvekilleri
- TBMM 7. dönem İstanbul milletvekilleri
- Zincirlikuyu Mezarlığı'na defnedilenler
- 20. yüzyıl Türk şairleri