Hareket felsefesi
Hareket felsefesi, hareketin varlığı ve doğası hakkındaki soruları keşfetmekle ilgilenen bir felsefe dalıdır.[1]
Süreç felsefesinin bir parçası olan hareket felsefesinin amacı çalışmanın temel soruları, hareketin insanın algıladığı şekliyle var olup olmadığı, hareketin ne olduğu ve eğer varsa, nasıl meydana geldiği, hareketin epistemolojisi ve ontolojisi ile ilgilidir. Hareket felsefesi, doğal sistemlerdeki değişim teorilerinin incelenmesinde ve felsefede uzay ve zaman çalışmalarıyla yakından bağlantılıdır.
Giriş
[değiştir | kaynağı değiştir]Hareket felsefesi, Antik Yunan ve Roma filozofları, Parmenides, Elealı Zeno, Heraklitos ve Demokritos gibi Sokrates öncesi filozoflar için merkezi bir ilgi alanıydı. Bu nedenle bilim felsefesinin gelişmesinde etkili olmuştur.[2]
Erken tarihi
[değiştir | kaynağı değiştir]Yunan fizyolojisi
[değiştir | kaynağı değiştir]Hareket kavramı, değişim fikriyle yakından ilişkilidir ve ilk Yunan filozoflarını fenomenler için natüralist açıklamalara öncülük etmeye yönlendiren şey, değişimi mümkün kılan hakkındaki tartışmalardır.
Herakleitos (d. MÖ: 535) "her şey bir nehir gibi hareket halindedir" demiştir.[3]
Hareket sadece bir algıdır
[değiştir | kaynağı değiştir]Parmenides (d. MÖ: 475) ve takipçileri, hareketin yalnızca algılandığını, ancak gerçekte var olamayacağını savundu. İnsani bakış açısından, evreni incelemenin farkında olunması gereken, bir yanda onun nasıl göründüğü ve diğer yanda gerçekte nasıl olması gerektiği olmak üzere iki yönü olduğunu iddia etti.[4]
Atomizm ve determinizm
[değiştir | kaynağı değiştir]Parmenides'in hareket tanımına cevaben, Democritus (d. MÖ: 460) bölünmez madde parçalarının boşlukta sürekli hareket halinde olduğu atom teorisini açıkladı. Parçalar rahatsız edecek bir şeyin yokluğunda, uzayda eşit olarak düşerler. Bu düşünce okuluna göre madde ve/veya uzay (ve zaman) ayrık ve sonludur.[5] Bu teori için kanıt, 1800'lerin başında John Dalton tarafından bulundu ve bileşiklerin kimyasal ayrışmasının, Dalton'un atom teorisine yol açan tam numaralı ağırlık oranlarını verdiği bulgusunu açıkladı.[6]
Platon ve Aristoteles
[değiştir | kaynağı değiştir]Platon'a göre hareket, hiçbir zaman tam olarak kavranamayan veya tanımlanamayan bir olgudur. Yaşam ve ruhla eş anlamlı olan sonsuz ve sürekli "ruhsal" kendi kendine hareketten kaynaklanır. Bu sürekli hareket, cisimlerin algılanan hareketi olan "iletişim" hareketine neden olur.[7]
Aztek
[değiştir | kaynağı değiştir]Aztek metafiziği, kozmolojik ontolojisinde madde yerine harekete öncelik verdi. Başka bir deyişle, süreç temel, nesneler veya maddeler geçici olarak görülüyordu. Bu nedenle değişim, doğal olarak hareket olarak algılandı ve bu hareket, tüm değişimin meydana geldiği üç forma bölündü. Bunlara olin (sıçrayan, salınan) malinalli (eğirme, büküm, spiral) ve en önemlisi nepantla (dokuma, kesişme, birleştirme, dengeleme) adı verildi.[8]
Orta çağ
[değiştir | kaynağı değiştir]Modern çağ
[değiştir | kaynağı değiştir]Tutarlı bir hareket anlayışına ulaşmak, modern bilimde uzay ve zamanın doğasını anlamada önemli olmuştur. Temel felsefi tartışma, mutlak ve ilişkisel hareket kavramları arasında olmuştur.[9]
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ Philosophy of Motion. Oxford Scholarship Online. 2018. 24 Kasım 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Ağustos 2021.
- ^ "Leibniz's Philosophy of Physics". 14 Temmuz 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Ağustos 2021.
- ^ Burnet, John (1930). Early Greek Philosophy. 4, 5 & 6 Soho Square, London, W.1: A. & C. Black, Ltd. pp. 145–146.
- ^ "Aristotle: Motion and its Place in Nature". 4 Haziran 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Ağustos 2021.
- ^ Russell, Bertrand (1972). A History of Western Philosophy, Simon & Schuster, page 69
- ^ Patterson, G. (2007). "Jean Perrin and the triumph of the atomic doctrine". Endeavour. 31 (2): 50-53. doi:10.1016/j.endeavour.2007.05.003. PMID 17602746.
- ^ The systems of Plato and Aristotle Compared as to their Contributions to Physics 2 Haziran 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Jules Vulemin, part of The University of Western Ontario Series in Philosophy of Science book series (WONS, volume 49)
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 2 Haziran 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Ağustos 2021.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 24 Temmuz 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Ağustos 2021.
 | Felsefe ile ilgili bu madde taslak seviyesindedir. Madde içeriğini genişleterek Vikipedi'ye katkı sağlayabilirsiniz. |