Peekaboo Gökadası
| Peekaboo Gökadası[1][2] | |
|---|---|
 Hubble Uzay Teleskobu tarafından elde edilen Peekaboo Gökadası'nın fotoğrafı | |
| Gözlem verisi (Dönem J2000) | |
| Takımyıldız | Suyılanı[3] |
| Sağ açıklık (α) | 11sa 31d 34,6s[2] |
| Dik açıklık (δ) | -31° 40′ 28″[2] |
| Galaksi sınıfı | Düzensiz mavi kompakt cüce gökada |
| Boyut | 1.200 ly (370 pc)[2] |
| Görünür boyut (V) | 11 yay-saniye[2] |
| Özellikler | |
| Kırmızıya kayma (z) | 0,002385[4] |
| Mesafe | 22,2 ± 2,3 Mly (6,8 ± 0,7 Mpc)[1][5] |
| Katalog belirtmeleri | |
HIPASS J1131-31 • PGC 5060432 | |
 Wikimedia Commons'ta ilgili ortam | |
Peekaboo Gökadası (resmi olarak HIPASS J1131-31 ve PGC 5060432 olarak bilinir), Suyılanı takımyıldızında yaklaşık olarak 22 Mly (6,8 Mpc) uzaklıkta bulunan düzensiz, mavi kompakt cüce gökadadır.[3] Gökada, yaklaşık 1.200 ışık yılı (0,00037 Mpc) genişliğiyle nispeten küçüktür.[2] Peekaboo Gökadası, metallik bakımından bilinen en fakir ("aşırı derece metal fakiri" (XMP)), kimyasal olarak en az zengin ve görünüşü itibarıyla ilkel gökadalardan biri olarak kabul edilir.[1][2][6][7][8][9][10][11]
Peekaboo Gökadası'nın keşfi, görece olarak hızlı hareket eden bir ön plan yıldızı olan TYC 7215-199-1'in geçtiğimiz 50 ila 100 yıl içinde yana kayarak, örtülü gökadayı görünür hale getirmesiyle gerçekleşti. Gökadanın "Peekaboo" (ce-e) takma adı bu durumdan kaynaklanır.[12]
Hubble Uzay Teleskobu kullanılarak yapılan detaylı çalışmalar Kasım 2022'de yayınlandı.[6][9] Gökbilimciler, gökadanın içindeki yaklaşık 60 bireysel yıldızı yakından incelemeyi başardılar. Bu yıldızların tümü görece olarak genç görünen, birkaç milyar yıl yaşında veya daha genç olan yıldızlardı.[8] Avustralya'daki CSIRO'da gökbilimci olan, gökadayı 2001 yılında keşfeden[2][8][10] ve yapılan son araştırmanın ortak yazarı Bärbel Koribalski'nin sözleriyle: "Başta bu küçük gökadanın ne kadar özel olduğunu fark etmemiştik... Şimdi Hubble Uzay Teleskobu, Güney Afrika Büyük Teleskobu (SALT) ve diğer kaynaklardan elde edilen verilerle, Peekaboo Gökadası'nın bugüne kadar tespit edilen metal bakımından en fakir gökadalardan biri olduğunu biliyoruz."[7]
Mevcut düşünceye göre, evrenin oluşumunun ilk aşamalarında yaklaşık 13,8 milyar yıl önce genellikle hidrojen ve helyumdan oluşan ilk yıldızlar ortaya çıktı. Daha sonra bu çok erken yıldızlar hidrojen ve helyumu, demire kadar daha ağır elementlere dönüştürdüler. Demir ötesi ağır elementler daha sonraki şiddetli süpernova patlamalarının bir sonucu olarak üretildi ve bu ağır elementler yeni yıldızlar oluşturmak üzere evrenin her tarafına dağıldı.[10] Nispeten yakın ve metallik bakımından son derece fakir olan Peekaboo Gökadası'nın keşfi, gökbilimcilerin erken yıldızların ve gökadaların oluşumunu daha iyi anlamalarına yardımcı olabilir.
Ayrıca bakınız
[değiştir | kaynağı değiştir]Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ a b c Karachentsev, J.D.; ve diğerleri. (12 Kasım 2022). "Peekaboo: the extremely metal poor dwarf galaxy HIPASS J1131-31". Monthly Notices of the Royal Astronomical Society. 518 (4). ss. 5893–5903. arXiv:2212.03478 $2. doi:10.1093/mnras/stac3284. 29 Aralık 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Aralık 2022.
- ^ a b c d e f g h Karachentsev, I.D. (7 Aralık 2022). "Peekaboo: the extremely metal poor dwarf galaxy HIPASS J1131–31". Monthly Notices of the Royal Astronomical Society. 518 (4). ss. 5893–5903. arXiv:2212.03478v1 $2. doi:10.1093/mnras/stac3284.
- ^ a b Lea, Robert (7 Aralık 2022). "Peekaboo! Strange tiny galaxy provides a glimpse into the universe's early history - The local 'metal-poor' dwarf galaxy was hidden in the glare of a foreground star earning the nickname Peekaboo". Space.com. 5 Nisan 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Aralık 2022.
- ^ "NED results for object PGC 5060432". NASA/IPAC EXTRAGALACTIC DATABASE. Erişim tarihi: 7 Eylül 2023.
- ^ Staff (6 Aralık 2022). ""Peekaboo" Dwarf Galaxy HIPASS J1131–31". Hubble Uzay Teleskobu. 12 Şubat 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Aralık 2022.
- ^ a b Villard, Ray (6 Aralık 2022). "Peekaboo! A Tiny, Hidden Galaxy Provides A Peek Into The Past - Tucked Away In A Local Pocket Of Dark Matter, A Late-Blooming Dwarf Galaxy Looks Like iI Belongs In The Early Universe". NASA. 6 Mart 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Aralık 2022.
- ^ a b Parks, Jake (16 Aralık 2022). "Hubble spots a nearby galaxy that looks like it belongs in the early universe - The extremely metal-poor galaxy, nicknamed Peekaboo, relatively recently emerged from behind a fast-moving star". Astronomy. 6 Mart 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Aralık 2022.
- ^ a b c Gough, Evan (7 Aralık 2022). "A Star was Blocking a Galaxy, but Now it's Moved Enough That Astronomers can Finally Examine What it Was Hiding". Universe Today. 7 Şubat 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Aralık 2022.
- ^ a b Nowakowski, Tomasz (15 Aralık 2022). "'Peekabo' dwarf galaxy is extremely metal-poor, study find". Phys.org. 28 Aralık 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Aralık 2022.
- ^ a b c Starr, Michelle (9 Aralık 2022). "'Peekaboo' Galaxy Emerges From Hiding, And It's A Time Capsule of The Universe". ScienceAlert. 18 Aralık 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Aralık 2022.
- ^ Staff (11 Ocak 2023). "The Most Extraordinary Example Yet – Tiny, Hidden Galaxy Provides a Portal Into the Distant Past". SciTechDaily. 14 Ocak 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Ocak 2023.
- ^ Rayner, Rachel (7 Aralık 2022). "Peekaboo! Hidden galaxy provides a peek into the past - Tucked away in a local pocket of dark matter, a late-blooming dwarf galaxy looks like it belongs in the Early Universe". CSIRO. 2 Şubat 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Aralık 2022.
Dış bağlantılar
[değiştir | kaynağı değiştir]- Peekaboo Gökadası (video; 2:51) (NASA Space News; 12 Aralık 2022)