Gastrik lavaj
Gastrik lavaj, halk arasında bilinen adıyla mide yıkama, mide içeriğinin boşaltıldığı işlemin adıdır. Kayıtlara geçen en eski kullanımı 19. yüzyılda olup, günümüzde mideden zehirli maddelerin boşaltılmasında yaygın olarak kullanılan tekniklerden biri haline gelmiştir.[1] Sıklıkla zehirli madde yutulmasında ya da etanol gibi uyuşturucu maddelerin doz aşımında kullanılır. Ayrıca cerrahi işlemler öncesinde sindirim kanalının temizlenerek ameliyata hazır hale getirilmesi için kullanılabilir.
Toksikoloji dışında, gastrik lavaj (veya nazogastrik lavaj) üst gastrointestinal sistem kanamalarının miktarını görmek için kullanılabilir.[2] Hematemezin değerlendirilmesinde kullanılabilir. Ayrıca hipertermik hastaları soğutmak için kullanılabilir.[3]
Teknik
[değiştir | kaynağı değiştir]Gastrik lavaj için ağız veya burundan mideye bir tüp ilerletilerek art arda düşük hacimlerde sıvı verilir ve geri alınır. Tüpün midede olduğunu doğrulamak için aspire edilen mide içeriğinden ufak bir örnek alınarak pH'ı ölçülebilir veya röntgen çekilerek tüpün yerleşimi görülebilir. Böylece tüpün akciğerde olmadığından emin olunur.
Yetişkinlerde, küçük miktarlarda ılık su veya salin verilir ve sifon prensibiyle geri alınır. Çocuklarda salin kullanılır çünkü su ile lavaj yapıldığımda hiponatremi gelişme riski yetişkinlerden daha yüksektir. Lavaj yapıldığında kusma ihtimali olduğu için bir aspirasyon cihazı hazır tutulur ki kusma gerçekleşirse mide içeriğinin akciğerlere kaçmasına müdahale mümkün olsun. Lavaj işlemine, geri alınan sıvıda hiç mide içeriği görülmeyene kadar devam edilir.
Eğer hastanın bilinci kapalıysa ya da havayolunu koruyamıyorsa lavaj işlemi öncesi entübe edilmelidir. Hasta işlem sırasında uyutulmalıdır çünkü şok ve hiponatremi gelişme riski yüksektir.
Endikasyonlar
[değiştir | kaynağı değiştir]Günümüzde zehirlenme tedavisinde gastrik lavaj çok sık kullanılmaz. Bazı otörler, rutin olarak kullanılmaması gerektiğini hatta mümkünse kaçınılmasını önermiştir.[4] Lavaj yalnızca hayatı tehdit edebilecek durumlarda ve temizlenmek istenen madde yutulduktan sonra ilk 60 dakika içinde yapılabiliyorsa bir tedavi seçeneği olarak düşünülmelidir.[5] Ayrıca lavaj, yenidoğanlarda duodenal atrezi tedavisinin ilk adımlarındandır. Bu durumda midenin bittiği yerde ince bağırsak girişi kapalıdır, dolayısıyla midede sıvı ve yiyecek birikir. Acil durumlarda vücut sıcaklığı 40 °C değerinin üstüne çıktığında buzlu salin ile gastrik lavaj yapılarak agresif bir şekilde soğutma yapmaya çalışılabilir.
Kontraendikasyonlar
[değiştir | kaynağı değiştir]Hastaların havayolu korunamıyorsa ya da gastrointestinal kanama veya delinme riski varsa lavaj kontraendikedir. Korozif maddelere veya hidrokarbonlara bağlı zehirlenmelerde ya da etkili bir panzehiri olan maddelere bağlı zehirlenmelerde rölatif kontraendikasyon mevcuttur. Ayrıca alüminyum fosfit zehirlenmelerinde de kontraendikedir.[6]
Komplikasyonlar
[değiştir | kaynağı değiştir]Lavaja bağlı çok sayıda komplikasyon bildirilmiş olmakla beraber, ciddi komplikasyonlar nadir görülmektedir. En büyük risk aspirasyon pnömonisidir ve hidrokarbonlara bağlı olgularda daha sık karşılaşılabilir. Diğer komplikasyonlar arasında laringospazm, hipoksi, bradikardi, epistaksis, hiponatremi, hipokloremi, su zehirlenmesi ya da mideye mekanik travma vardır.
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ "Latest British Extracts". Sydney Gazette and New South Wales Advertiser. 17 Şubat 1825. 17 Nisan 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ Gary R. Fleisher; Stephen Ludwig; Benjamin K. Silverman (2002). Synopsis of pediatric emergency medicine. Lippincott Williams & Wilkins. ss. 409-. ISBN 978-0-7817-3274-1. 12 Ocak 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Ağustos 2010.
- ^ Laura W Kates; Erik D Schraga (12 Aralık 2008). "Cooling Techniques for Hyperthermia: Treatment & Medication". eMedicine. Omaha, Nebraska, USA: Medscape. s. 2. 29 Mayıs 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2010.
- ^ Vale, JA; Kulig, K; American Academy of Clinical Toxicology; European Association of Poisons Centres and Clinical Toxicologists (2004). "Position paper: gastric lavage". J Toxicol Clin Toxicol. 42 (7): 933-943. doi:10.1081/CLT-200045006. PMID 15641639.
- ^ "BestBets: Method of gut decontamination". 14 Şubat 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ Principle of FMT-Rajesh Bardale