iBet uBet web content aggregator. Adding the entire web to your favor.
iBet uBet web content aggregator. Adding the entire web to your favor.



Link to original content: http://tr.wikipedia.org/wiki/Aspirin
Aspirin - Vikipedi İçeriğe atla

Aspirin

Vikipedi, özgür ansiklopedi
Asetilsalisilik asit
Klinik verisi
Telaffuz/əˌsiːtəlˌsælɪˈsɪlɪk/
Ticari adlarBayer Aspirin, Coraspin, Ecopirin ve diğerleri
Diğer adlar
  • 2-asetoksibenzoik asit
  • o-asetilsalisilik asit
  • asetilsalisilik asit
  • asetil salisilat
  • Molly
AHFS/Drugs.comMonografi
MedlinePlusa682878
Lisans veri
Gebelik
kategorisi
Uygulama
yolu		Oral, rektal
İlaç sınıfıNSAİİ
ATC kodu
Hukuki durum
Hukuki durum
Farmakokinetik veri
Biyoyararlanım%80-100[5]
Protein bağlanma%80-90[6]
MetabolizmaKaraciğer (CYP2C19 ve muhtemelen CYP3A), bir kısmı da bağırsak duvarında salisilata hidrolize olur.[6]
Eliminasyon yarı ömrüDoza bağlı; düşük dozlar için 2-3 saat (100 mg veya daha az), daha yüksek dozlar için 15-30 saat.[6]
Boşaltımİdrar (%80-100), ter, tükürük, dışkı[5]
Tanımlayıcılar
  • 2-asetiloksibenzoik asit[7]
CAS Numarası
PubChem CID
IUPHAR/BPS
DrugBank
ChemSpider
UNII
KEGG
ChEBI
ChEMBL
PDB ligand
CompTox Bilgi Paneli (EPA)
ECHA Bilgi Kartı100.000.059 Bunu Vikiveri'de düzenleyin
Kimyasal ve fiziksel veriler
FormülC9H8O4
Mol kütlesi180,159 g·mol−1
3D model (JSmol)
Yoğunluk1,4 g/cm3
Erime noktası135 °C (275 °F) [8]
Kaynama noktası140 °C (284 °F) (ayrışır)
Suda çözünürlük3 g/L
  • O=C(C)Oc1ccccc1C(=O)O
  • InChI=1S/C9H8O4/c1-6(10)13-8-5-3-2-4-7(8)9(11)12/h2-5H,1H3,(H,11,12)
     
  • Key:BSYNRYMUTXBXSQ-UHFFFAOYSA-N 

Asetilsalisilik asit (ASA) olarak da bilinen aspirin, ağrı, ateş ve/veya inflamasyonu azaltmak için ve antitrombotik olarak kullanılan nonsteroid antiinflamatuar bir ilaçtır (NSAID).[9] Aspirinin tedavi etmek için kullanıldığı spesifik inflamatuar durumlar arasında Kawasaki hastalığı, perikardit ve romatizmal ateş yer alır.[9]

Aspirin ayrıca yüksek risk altındaki kişilerde kalp krizi, iskemik inme ve kan pıhtılaşmasını önlemeye yardımcı olmak için uzun süreli olarak kullanılır.[9] Ağrı veya ateş için, etkiler tipik olarak 30 dakika içinde başlar.[9] Aspirin diğer NSAİİ'lere benzer şekilde çalışır, ancak trombositlerin normal işleyişini de baskılar.[9]

Yaygın bir advers etki mide rahatsızlığıdır.[9] Daha önemli yan etkiler arasında mide ülseri, mide kanaması ve astımın kötüleşmesi yer alır.[9] Kanama riski yaşlı, alkol kullanan, diğer NSAİİ'leri alan veya diğer kan sulandırıcı ilaçları kullanan kişilerde daha yüksektir.[9] Aspirin hamileliğin son döneminde tavsiye edilmez.[9] Reye sendromu riski nedeniyle enfeksiyonu olan çocuklarda genellikle önerilmez.[9] Yüksek dozlar kulak çınlamasına neden olabilir.[9]

Söğüt ağacının (Salix cinsi) kabuğunda bulunan aspirinin bir öncüsü, sağlık üzerindeki etkileri nedeniyle en az 2.400 yıldır kullanılmaktadır.[10][11] 1853 yılında kimyager Charles Frédéric Gerhardt, ilk kez asetilsalisilik asit üretmek için sodyum salisilat ilacını asetil klorür ile işledi.[12] Sonraki 50 yıl boyunca, diğer kimyagerler kimyasal yapıyı oluşturdular ve daha verimli üretim yöntemleri geliştirdiler.[12]:69–75

Aspirin, çoğu alanda tescilli veya jenerik ilaç olarak tıbbi reçete olmadan temin edilebilir.[9] Her yıl tahminen 40.000 ton (50 ila 120 milyar hap) tüketilen aspirin,[netleştirme gerekli] küresel olarak en yaygın kullanılan ilaçlardan biridir[10][13] ve DSÖ'nün Temel İlaçlar Listesi'nde yer almaktadır.[14] 2020 yılında, 17 milyondan fazla reçete ile Amerika Birleşik Devletleri'nde en sık reçete edilen 36. ilaç olmuştur.[15][16]

Marka ve jenerik isim

[değiştir | kaynağı değiştir]

1897 yılında Bayer şirketindeki bilim insanları, yaygın salisilat ilaçları için daha az tahriş edici bir yedek ilaç olarak asetilsalisilik asit üzerinde çalışmaya başladılar.[12]:69–75[17] 1899 yılına gelindiğinde Bayer bu ilaca "Aspirin" adını verdi ve tüm dünyaya sattı.[18]

Aspirinin popülaritesi 20. yüzyılın ilk yarısında artmış, bu da birçok marka ve formülasyon arasında rekabete yol açmıştır.[19] Aspirin kelimesi Bayer'in marka ismiydi; ancak ticari marka üzerindeki hakları kaybedildi veya birçok ülkede satıldı.[19] Bu isim nihayetinde a(setil) + spir Spiraea ön ekinin bir karışımıdır - asetilsalisilik asidin Bayer'de orijinal olarak türetildiği meadowsweet bitki cinsi - + -in, yaygın kimyasal son ek.

Kimyasal özellikler

[değiştir | kaynağı değiştir]

Aspirin, amonyum asetat veya alkali metallerin asetatları, karbonatları, sitratları veya hidroksitlerinin çözeltilerinde hızla ayrışır. Kuru havada stabildir, ancak nemle temas ettiğinde yavaş yavaş asetik ve salisilik asitlere hidrolize olur. Alkalilerle çözeltide hidroliz hızla ilerler ve oluşan berrak çözeltiler tamamen asetat ve salisilattan oluşabilir.[20]

Un değirmenleri gibi, aspirin tabletleri üreten fabrikalar da bina içinde havaya karışan toz miktarını kontrol etmelidir, çünkü toz-hava karışımı patlayıcı olabilir. Ulusal Mesleki Güvenlik ve Sağlık Enstitüsü (NIOSH), Amerika Birleşik Devletleri'nde 5 mg/m3 (zaman ağırlıklı ortalama) tavsiye edilen bir maruz kalma sınırı belirlemiştir.[21] 1989 yılında Mesleki Güvenlik ve Sağlık İdaresi (OSHA) aspirin için yasal olarak izin verilen maruz kalma sınırını 5 mg/m3 olarak belirlemiş, ancak bu sınır 1993 yılında AFL-CIO v. OSHA kararı ile iptal edilmiştir.[22]

Sentez

[değiştir | kaynağı değiştir]

Aspirin sentezi bir esterleşme reaksiyonu olarak sınıflandırılır. Salisilik asite, bir asit türevi olan asetik anhidrit ile muamele edilir ve salisilik asidin hidroksil grubunu bir ester grubuna (R-OH → R-OCOCH3) dönüştüren kimyasal bir reaksiyona neden olur. Bu işlem aspirin ve bu reaksiyonun bir yan ürünü olarak kabul edilen asetik asidi verir. Az miktarda sülfürik asit (ve bazen fosforik asit) neredeyse her zaman katalizör olarak kullanılır. Bu yöntem lisans eğitim laboratuvarlarında yaygın olarak gösterilmektedir.[23]

Aspirin sentezi

Asetik asit ve salisilik asit arasındaki reaksiyon da aspirin oluşturabilir ancak bu esterleşme reaksiyonu tersinirdir ve suyun varlığı aspirinin hidrolizine yol açabilir. Bu nedenle, susuz bir reaktif tercih edilir.[24]

Reaksiyon mekanizması

Salisilik asidin asetilasyonu, mekanizma

Yüksek konsantrasyonlarda aspirin içeren formülasyonlar genellikle sirke gibi kokar[25] çünkü aspirin nemli koşullarda hidroliz yoluyla ayrışarak salisilik ve asetik asit açığa çıkarabilir.[26]

Fiziksel özellikler

[değiştir | kaynağı değiştir]

Salisilik asidin bir asetil türevi olan aspirin, 136 °C'de eriyen[8] ve 140 °C civarında bozunan[27] beyaz, kristal, zayıf asidik bir maddedir. Asit ayrışma sabiti (pKa) 25 °C'de 3,5'tir.[28]

Polimorfizm

[değiştir | kaynağı değiştir]
Ana madde: Polimorfizm (malzeme bilimi)

Polimorfizm veya bir maddenin birden fazla kristal yapı oluşturma yeteneği, farmasötik bileşenlerin geliştirilmesinde önemlidir. Birçok ilaç sadece tek bir kristal form veya polimorf için ruhsat onayı almaktadır.

Aspirinin kanıtlanmış tek bir polimorfu Form I vardı, ancak 1960'lardan beri başka bir polimorfun varlığı tartışılıyordu ve 1981 tarihli bir rapor, aspirin anhidrit varlığında kristalize edildiğinde, aspirinin difraktogramının zayıf ek zirvelere sahip olduğunu bildirdi. O zamanlar bu durum sadece safsızlık olarak görülse de, geçmişe bakıldığında Form II aspirin olduğu anlaşılmaktadır.[29]

Form II 2005 yılında rapor edilmiş,[30][31] aspirin ve levetirasetamın sıcak asetonitrilden birlikte kristalleştirilmesi girişiminden sonra bulunmuştur.

Form I'de aspirin molekül çiftleri, asetil grupları ile (asidik) metil protonu ve karbonil hidrojen bağları aracılığıyla sentrosimetrik dimerler oluşturur. Form II'de, her aspirin molekülü aynı hidrojen bağlarını oluşturur, ancak bir yerine iki komşu molekülle. Karboksilik asit gruplarının oluşturduğu hidrojen bağları açısından her iki polimorf da aynı dimer yapılarını oluşturur. Aspirin polimorfları aynı 2 boyutlu kesitler içerir ve bu nedenle daha kesin olarak politipler olarak tanımlanır.[32]

Saf Form II aspirin, partinin %15 ağırlıkta aspirin anhidrat ile tohumlanmasıyla hazırlanabilir.[29]

Etki mekanizması

[değiştir | kaynağı değiştir]
Ana madde: Aspirinin etki mekanizması

Mekanizmanın keşfi

[değiştir | kaynağı değiştir]

1971 yılında, o zamanlar Londra'daki Kraliyet Cerrahlar Kolejinde çalışan İngiliz farmakolog John Robert Vane, aspirinin prostaglandin ve tromboksan üretimini baskıladığını gösterdi.[33][34] Bu keşfi sayesinde Sune Bergström ve Bengt Ingemar Samuelsson ile birlikte 1982 Nobel Fizyoloji veya Tıp Ödülü'ne layık görüldü.[35]

Prostaglandinler ve tromboksanlar

[değiştir | kaynağı değiştir]

Aspirinin prostaglandin ve tromboksan üretimini baskılama yeteneği, prostaglandin ve tromboksan sentezi için gerekli olan siklooksijenaz (COX; resmi adıyla prostaglandin-endoperoksit sentaz, PTGS) enzimini geri dönüşümsüz olarak inaktive etmesinden kaynaklanmaktadır. Aspirin, PTGS enziminin aktif bölgesindeki bir serin kalıntısına bir asetil grubunun kovalent olarak bağlandığı bir asetilleyici ajan olarak işlev görür (intihar inhibisyonu). Bu, aspirini geri dönüşümlü inhibitörler olan diğer NSAİİ'lerden (diklofenak ve ibuprofen gibi) farklı kılar.

Düşük doz aspirin kullanımı trombositlerde tromboksan A2 oluşumunu geri dönüşümsüz olarak bloke ederek etkilenen trombositin ömrü boyunca (8-9 gün) trombosit agregasyonu üzerinde inhibe edici bir etki yaratır. Bu antitrombotik özellik aspirini kalp krizi, kararsız anjina, iskemik inme veya geçici iskemik atak geçiren kişilerde kalp krizi insidansını azaltmak için yararlı hale getirir.[36]

Günde 40 mg aspirin, akut olarak provoke edilen maksimum tromboksan A2 salınımının büyük bir kısmını inhibe edebilir, prostaglandin I2 sentezi çok az etkilenir; ancak daha fazla inhibisyon elde etmek için daha yüksek aspirin dozları gerekir.[37]

Vücutta üretilen lokal hormonlar olan prostaglandinler, ağrı bilgisinin beyne iletilmesi, hipotalamik termostatın modülasyonu ve inflamasyon dahil olmak üzere çeşitli etkilere sahiptir. Tromboksanlar, kan pıhtıları oluşturan trombositlerin toplanmasından sorumludur. Kalp krizlerine öncelikle kan pıhtıları neden olur ve düşük doz aspirin ikinci bir akut miyokard enfarktüsünü önlemek için etkili bir tıbbi müdahale olarak görülür.[38]

COX-1 ve COX-2 inhibisyonu

[değiştir | kaynağı değiştir]

COX-1 ve COX-2 olmak üzere en az iki farklı siklooksijenaz tipi aspirin tarafından etkilenir. Aspirin COX-1'i geri dönüşümsüz olarak inhibe eder ve COX-2'nin enzimatik aktivitesini değiştirir. COX-2 normalde çoğu proinflamatuar olan prostanoidler üretir. Aspirinle modifiye edilmiş PTGS2 (prostaglandin-endoperoksit sentaz 2) ise çoğu antiinflamatuvar olan lipoksinler üretir.[39] Yeni NSAID ilaçlar, COX-2 inhibitörleri (coxibs), gastrointestinal yan etki insidansını azaltmak amacıyla sadece PTGS2'yi inhibe etmek için geliştirilmiştir.[13]

PTGS2 inhibitörlerinin kalp krizi ve inme riskini artırdığına dair kanıtlar ortaya çıktıktan sonra rofekoksib (Vioxx) gibi birkaç COX-2 inhibitörü piyasadan çekilmiştir.[40][41] Vücuttaki mikrovaskülatürü kaplayan endotel hücrelerinin PTGS2'yi ifade ettiği ve PTGS2'nin seçici olarak inhibe edilmesiyle, trombositlerdeki PTGS1 etkilenmediği için prostaglandin üretiminin (özellikle PGI2; prostasiklin) tromboksan seviyelerine göre aşağı doğru düzenlendiği öne sürülmektedir. Böylece, PGI2'nin koruyucu antikoagülatif etkisi ortadan kalkarak trombüs ve buna bağlı kalp krizi ve diğer dolaşım sorunları riski artar. Trombositlerin DNA'sı olmadığından, aspirin enzimi geri dönüşümsüz olarak inhibe ettikten sonra yeni PTGS sentezleyemezler, bu da geri dönüşümlü inhibitörlerle karşılaştırıldığında önemli bir farktır.

Ayrıca aspirin, COX-2'nin prostaglandinler gibi pro-inflamatuar ürünler oluşturma yeteneğini inhibe ederken, bu enzimin aktivitesini prostaglandin oluşturan bir siklooksijenazdan lipoksijenaz benzeri bir enzime dönüştürür: Aspirinle tedavi edilen COX-2, çeşitli çoklu doymamış yağ asitlerini hidroperoksi ürünlerine metabolize eder ve daha sonra aspirinle tetiklenen lipoksinler, aspirinle tetiklenen resolvinler ve aspirinle tetiklenen maresinler gibi özel proresolüsyon aracılarına metabolize olur. Bu aracılar güçlü antiinflamatuar aktiviteye sahiptir. COX-2'nin siklooksijenazdan lipoksijenaz aktivitesine aspirinle tetiklenen bu geçişinin ve bunun sonucunda özelleşmiş proresolüsyon aracılarının oluşumunun aspirinin anti-enflamatuar etkilerine katkıda bulunduğu öne sürülmektedir.[42][43][44]

Ek mekanizmalar

[değiştir | kaynağı değiştir]

Aspirinin en az üç ek etki moduna sahip olduğu gösterilmiştir. Proton taşıyıcı olarak iç membran boşluğundan mitokondriyal matrikse geri difüze olarak kıkırdaklı (ve hepatik) mitokondrilerde oksidatif fosforilasyonu ayırır ve burada protonları serbest bırakmak için bir kez daha iyonize olur.[45] Aspirin protonları tamponlar ve taşır. Yüksek dozlarda verildiğinde, aspirinin daha düşük dozlarda görülen ateş düşürücü etkisinin aksine, elektron taşıma zincirinden salınan ısı nedeniyle aslında ateşe neden olabilir. Buna ek olarak, aspirin vücutta NO radikallerinin oluşumunu indükler ve bu radikallerin farelerde inflamasyonu azaltmada bağımsız bir mekanizmaya sahip olduğu gösterilmiştir. Bu azalmış lökosit yapışması, enfeksiyona karşı bağışıklık tepkisinde önemli bir adımdır; ancak aspirinin enfeksiyonla savaşmaya yardımcı olduğunu gösteren kanıtlar yetersizdir.[46] Daha yeni veriler de salisilik asit ve türevlerinin NF-κB üzerinden sinyalleşmeyi modüle ettiğini göstermektedir.[47] Bir transkripsiyon faktörü kompleksi olan NF-κB, inflamasyon da dahil olmak üzere birçok biyolojik süreçte merkezi bir rol oynamaktadır.[48][49][50]

Aspirin vücutta kolayca salisilik aside parçalanır ve bu da antiinflamatuar, antipiretik ve analjezik etkilere sahiptir. 2012 yılında, salisilik asidin AMP ile aktive olan protein kinazı aktive ettiği bulunmuş ve bu da hem salisilik asit hem de aspirinin bazı etkilerinin olası bir açıklaması olarak öne sürülmüştür.[51][52] Aspirin molekülünün asetil kısmının kendi hedefleri vardır. Hücresel proteinlerin asetilasyonu, protein fonksiyonunun post-translasyonel düzeyde düzenlenmesinde iyi bilinen bir olgudur. Aspirin, COX izoenzimlerine ek olarak diğer bazı hedefleri de asetile edebilmektedir.[53][54] Bu asetilasyon reaksiyonları aspirinin şimdiye kadar açıklanamayan birçok etkisini açıklayabilir.[55]

Formülasyonlar

[değiştir | kaynağı değiştir]

Aspirin, etki bakımından bazı farklılıklar gösteren birçok formülasyonda üretilmektedir. Özellikle, aspirin gastrointestinal kanamaya neden olabilir ve zararlı kanamayı azaltırken aspirinin faydalarını sağlayan formülasyonlar aranmaktadır. Formülasyonlar kombine edilebilir (örneğin, tamponlanmış + C vitamini).

  • Tipik olarak yaklaşık 75–100 mg ve 300–320 mg hemen salınımlı aspirin (IR-ASA) içeren tabletler.
  • Dağılabilir tabletler.
  • Enterik kaplı tabletler.
  • Aspirin ile birçok tamponlayıcı maddeden birini içeren tamponlanmış formülasyonlar.
  • Aspirinin C vitamini ile formülasyonları (ASA-VitC)
  • Bir fosfolipit-aspirin kompleks sıvı formülasyonu, PL-ASA. 2023 itibarıyla fosfolipid kaplama, daha az gastrointestinal hasara neden olup olmadığını belirlemek için denenmekteydi.[56]

Farmakokinetik

[değiştir | kaynağı değiştir]

Asetilsalisilik asit zayıf bir asittir ve oral uygulamadan sonra midede çok az bir kısmı iyonize olur. Asetilsalisilik asit midenin asidik koşullarında hücre zarından hızla emilir. İnce bağırsağın artan pH'ı ve daha geniş yüzey alanı, aspirinin burada daha yavaş emilmesine neden olur, çünkü daha fazlası iyonize olur. Konkresyon oluşumu nedeniyle, aspirin aşırı doz sırasında çok daha yavaş emilir ve plazma konsantrasyonları alımdan sonra 24 saate kadar yükselmeye devam edebilir.[57][58][59]

Kandaki salisilatın yaklaşık %50-80'i insan serum albüminine bağlanırken, geri kalanı aktif, iyonize halde kalır; protein bağlanması konsantrasyona bağlıdır. Bağlanma bölgelerinin doygunluğu daha fazla serbest salisilata ve artan toksisiteye yol açar. Dağılım hacmi 0,1-0,2 L/kg'dır. Asidoz, salisilatların doku penetrasyonunu arttırdığı için dağılım hacmini arttırır.[59]

Salisilik asidin terapötik dozlarının %80 kadarı karaciğerde metabolize edilir. Glisin ile konjugasyon salisilürik asidi ve glukuronik asit ile iki farklı glukuronid esteri oluşturur. Asetil grubu bozulmamış konjugat, açil glukuronid olarak adlandırılır; deasetillenmiş konjugat ise fenolik glukuroniddir. Bu metabolik yolların yalnızca sınırlı bir kapasitesi vardır. Az miktarda salisilik asit de gentisik aside hidroksillenir. Büyük salisilat dozlarında, metabolik yollar doymuş hale geldiğinden ve renal atılım giderek daha önemli hale geldiğinden, kinetik birinci dereceden sıfır dereceye geçer.[59]

Salisilatlar esas olarak böbrekler tarafından salisilürik asit (%75), serbest salisilik asit (%10), salisilik fenol (%10) ve açil glukuronidler (%5), gentisik asit (<%1) ve 2,3-dihidroksibenzoik asit olarak atılır.[60] Küçük dozlarda (bir yetişkinde 250 mg'dan az) alındığında, tüm yollar birinci dereceden kinetikle ilerler ve eliminasyon yarı ömrü yaklaşık 2.0 saat ila 4.5 saat arasındadır.[61][62] Daha yüksek dozlarda salisilat alındığında (4 g'dan fazla), yarı ömür çok daha uzun olur (15 saat ila 30 saat),[63] çünkü salisilürik asit ve salisil fenolik glukuronid oluşumuyla ilgili biyotransformasyon yolları doymuş hale gelir.[64] Metabolik yollar doygun hale geldikçe salisilik asidin renal atılımı giderek daha önemli hale gelir, çünkü idrar pH'sındaki değişikliklere son derece duyarlıdır. İdrar pH'ı 5'ten 8'e yükseltildiğinde renal klirensde 10 ila 20 kat artış meydana gelir. İdrar alkalinizasyonunun kullanımı, salisilat eliminasyonunun bu özel yönünden faydalanır.[65] Terapötik dozlarda kısa süreli aspirin kullanımının, hasta glomerülonefrit veya siroz hastası olduğunda geri dönüşümlü akut böbrek hasarını hızlandırabileceği bulunmuştur.[66] Kronik böbrek hastalığı olan bazı hastalar ve konjestif kalp yetmezliği olan bazı çocuklar için aspirin kontrendikedir.[66]

Tarihçe

[değiştir | kaynağı değiştir]
Ana madde: Aspirinin tarihçesi
1923 reklamı

Söğüt ve diğer salisilat bakımından zengin bitkilerden yapılan ilaçlar, antik Sümer'den gelen kil tabletlerde ve antik Mısır'dan gelen Ebers Papirüsü'nde görülmektedir.[12]:8–13[19] Hipokrat, MÖ 400 civarında ateşi düşürmek için salisilik çay kullanımına atıfta bulunmuştur ve söğüt kabuğu preparatları, Klasik Antik Çağ'da ve Orta Çağ'da Batı tıbbının farmakopesinin bir parçasıydı.[19] Söğüt kabuğu ekstresi, on sekizinci yüzyılın ortalarında ateş, ağrı ve iltihaplanma üzerindeki spesifik etkileriyle tanınmaya başlamıştır.[67] On dokuzuncu yüzyıla gelindiğinde, eczacılar söğüt özünün aktif bileşeni olan salisilik asit ile ilgili çeşitli kimyasalları deniyor ve reçete ediyorlardı.[12]:46–55

Eski paket. "Almanya'dan ihracat yasaktır"

1853 yılında kimyager Charles Frédéric Gerhardt sodyum salisilatı asetil klorür ile işleyerek ilk kez asetilsalisilik asidi üretti.[12]:46–48 19. yüzyılın ikinci yarısında diğer akademik kimyagerler bileşiğin kimyasal yapısını belirledi ve daha etkili sentez yöntemleri geliştirdi. 1897'de, ilaç ve boya firması Bayer'deki bilim insanları, asetilsalisilik asidi standart yaygın salisilat ilaçlarının yerine daha az tahriş edici bir alternatif olarak araştırmaya başladılar ve sentezlemek için yeni bir yol belirlediler. [12]:69–75 1899 yılına gelindiğinde Bayer bu ilaca "Aspirin" adını vermiş ve dünya çapında satmaya başlamıştı.[18]:27  Aspirin kelimesi ilacın jenerik isminden ziyade Bayer'in marka ismiydi; ancak Bayer'in ticari marka üzerindeki hakları birçok ülkede kaybedildi veya satıldı. Aspirin'in popülaritesi 20. yüzyılın ilk yarısında artmış ve aspirin markalarının ve ürünlerinin çoğalmasıyla şiddetli bir rekabete yol açmıştır.[19]

Aspirinin popülaritesi 1956'da asetaminofen/parasetamol ve 1962'de ibuprofenin geliştirilmesinden sonra azalmıştır. 1960'larda ve 1970'lerde John Vane ve diğerleri aspirinin etkilerinin temel mekanizmasını keşfederken,[12]:226–231 1960'lardan 1980'lere kadar yapılan klinik deneyler ve diğer çalışmalar aspirinin pıhtılaşma hastalıkları riskini azaltan bir pıhtılaşma önleyici ajan olarak etkinliğini ortaya koymuştur.[12] :247–257 Kalp krizlerini önlemek için düşük doz aspirin kullanımına ilişkin 1970'lerde ve 1980'lerde yayınlanan ilk büyük çalışmalar, klinik araştırma etiği, insan denekli araştırma kılavuzları ve ABD federal yasalarında reform yapılmasına yardımcı olmuştur ve genellikle sadece erkekleri içeren, ancak insanların kadınlar için geçerli olmayan genel sonuçlar çıkardığı klinik çalışmalara örnek olarak gösterilmektedir.[68][69][70]

Aspirin satışları 20. yüzyılın son on yıllarında önemli ölçüde canlanmış ve 21. yüzyılda kalp krizi ve felç için önleyici bir tedavi olarak yaygın kullanımıyla güçlü kalmaya devam etmiştir.[12]:267–269

Marka

[değiştir | kaynağı değiştir]
Bir mağaza rafında fiyat etiketlerinin üzerinde dört kutu ilaç. Soldaki iki kutu sarı renkte ve kalın siyah puntolarla "Aspirin" yazıyor; üst kutuda İngilizce, alt kutuda ise Fransızca açıklayıcı metinler yer alıyor. Sağdaki iki kutu biraz daha küçük ve beyaz renkte olup köşelerinde kırmızı bir daire içinde "Life" kelimesi yer almaktadır. Üstte Fransızca ve altta İngilizce metin ilacı "asetilsalisilik asit tabletleri" olarak tanımlamaktadır.
Kanada ve diğer birçok ülkede "Aspirin" ticari bir marka olarak kalmaktadır, bu nedenle jenerik aspirin "ASA" (asetilsalisilik asit) olarak satılmaktadır.
Başka bir eczane rafında fiyat etiketlerinin üzerinde dört plastik ilaç şişesi. Soldaki iki şişe sarı renkte ve üzerinde siyah puntolarla "Bayer" yazıyor; küçük puntoların üzerinde ise ürün "hakiki aspirin" olarak tanımlanıyor. Solda, sarı etiketlerinde Rite Aid eczane zinciri logosu bulunan ve ürünü "ağrı kesici aspirin" olarak tanımlayan iki şeffaf plastik şişe var.
ABD'de "aspirin" jenerik bir isimdir.

Bayer, kendi ürününün adını doğru kullanmadığı ve yıllarca fikrî mülkiyet haklarını savunmadan "Aspirin"in diğer üreticiler tarafından kullanılmasına izin verdiği için 1918 ve 1921 yılları arasında yapılan eylemlerde "Aspirin"in Amerika Birleşik Devletleri ve diğer bazı ülkelerdeki ticari markasını kaybetti.[71] Bugün aspirin birçok ülkede jenerik bir ticari markadır.[72][73] Aspirin, büyük "A" ile, Bayer'in Almanya, Kanada, Meksika ve diğer 80'den fazla ülkede, tüm pazarlarda asetilsalisilik asit için tescilli ticari markası olmaya devam etmektedir, ancak her biri için farklı ambalaj ve fiziksel özellikler kullanmaktadır.[74][75]

Uyumluluk durumu

[değiştir | kaynağı değiştir]

Tıbbi kullanım

[değiştir | kaynağı değiştir]

Aspirin ateş, ağrı, romatizmal ateş ve romatoid artrit, perikardit ve Kawasaki hastalığı gibi inflamatuar durumlar dahil olmak üzere bir dizi durumun tedavisinde kullanılır.[9] Düşük doz aspirinin, yüksek risk altında olan veya kardiyovasküler hastalığı olan kişilerde kalp krizinden ölüm riskini veya inme riskini azalttığı, ancak sağlıklı olan yaşlı kişilerde azaltmadığı da gösterilmiştir.[78][79][80][81][82] Aspirinin kolorektal kanseri önlemede etkili olduğuna dair kanıtlar vardır, ancak bu etkinin mekanizmaları belirsizdir.[83]

Amerika Birleşik Devletleri'nde, önümüzdeki 10 yıl içinde kardiyovasküler hastalık geliştirme riski %10 veya daha fazla olan ve kanama riski yüksek olmayan 40 ila 59 yaş arasındaki kişilerde kardiyovasküler hastalığın birincil olarak önlenmesi için, bireyselleştirilmiş bir değerlendirmeye dayalı olarak düşük doz aspirinin seçici olarak başlatılması makul görülmüştür.[84]

Ağrı

[değiştir | kaynağı değiştir]

Aspirin akut ağrılar için etkili bir analjeziktir, ancak aspirinin gastrointestinal kanamaya neden olma olasılığı daha yüksek olduğu için genellikle ibuprofenden daha düşük kabul edilir.[85] Aspirin genellikle kas krampları, şişkinlik, mide şişkinliği veya akut cilt tahrişinin neden olduğu ağrılar için etkisizdir.[86] Diğer NSAİİ'lerde olduğu gibi, aspirin ve kafein kombinasyonları tek başına aspirinden biraz daha fazla ağrı kesici sağlar.[87]

Aspirinin efervesans formülasyonları ağrıyı tablet aspirinden daha hızlı dindirir,[88] bu da onları migren tedavisi için yararlı kılar.[89] Topikal aspirin bazı nöropatik ağrı türlerinin tedavisinde etkili olabilir.[90]

Aspirin, tek başına veya kombine bir formülasyonda, belirli baş ağrısı türlerini etkili bir şekilde tedavi eder, ancak diğerleri için etkinliği şüpheli olabilir. İkincil baş ağrıları, yani başka bir bozukluk veya travmadan kaynaklananlar, bir tıbbi sağlayıcı tarafından tedavi edilmelidir. Birincil baş ağrıları arasında, Uluslararası Baş Ağrısı Bozuklukları Sınıflandırması gerilim tipi baş ağrısı (en yaygın olanı), migren ve küme baş ağrısı arasında ayrım yapmaktadır. Aspirin veya reçetesiz satılan diğer analjeziklerin gerilim tipi baş ağrılarının tedavisinde etkili olduğu yaygın olarak kabul edilmektedir.[91]

Aspirin, özellikle aspirin/parasetamol/kafein kombinasyonunun bir bileşeni olarak, migren tedavisinde ilk basamak tedavi olarak kabul edilir ve düşük doz sumatriptan ile karşılaştırılabilir. Migreni ilk başladığı anda durdurmada en etkilidir.[92]

Ateş

[değiştir | kaynağı değiştir]

Aspirinin ağrıyı kontrol etme kabiliyeti gibi ateşi kontrol etme kabiliyeti de COX'un geri dönüşümsüz inhibisyonu yoluyla prostaglandin sistemi üzerindeki etkisinden kaynaklanmaktadır.[93] Aspirinin yetişkinlerde ateş düşürücü olarak kullanımı iyi bilinmesine rağmen, Amerikan Aile Hekimleri Akademisi, Amerikan Pediatri Akademisi ve Gıda ve İlaç İdaresi dahil olmak üzere birçok tıbbi topluluk ve düzenleyici kurum, viral veya bakteriyel enfeksiyon atakları sırasında çocuklarda aspirin veya diğer salisilatların kullanımıyla ilişkili nadir ancak genellikle ölümcül bir hastalık olan Reye sendromu riski nedeniyle çocuklarda ateş tedavisi için aspirin kullanılmamasını şiddetle tavsiye etmektedir.[94][95][96] Çocuklarda Reye sendromu riski nedeniyle 1986 yılında ABD Gıda ve İlaç Dairesi (FDA) aspirin içeren tüm ilaçların üzerinde çocuklarda ve gençlerde kullanılmamasını tavsiye eden etiketlerin bulunmasını zorunlu kılmıştır.[97]

İnflamasyon

[değiştir | kaynağı değiştir]

Aspirin, hem akut hem de uzun süreli iltihaplanmalarda[98] ve romatoid artrit gibi iltihaplı hastalıkların tedavisinde antiinflamatuar bir ajan olarak kullanılır.[9]

Kalp krizi ve felç

[değiştir | kaynağı değiştir]

Aspirin, kalp krizi geçirenlerin tedavisinin önemli bir parçasıdır.[99] Genellikle 70 yaşın üzerindekiler de dahil olmak üzere başka sağlık sorunu olmayan kişiler tarafından rutin kullanım için önerilmez.[100]

Lancet'ta yayınlanan 2009 Antitrombotik Denemeciler İşbirliği, ikincil korumada düşük doz aspirinin etkinliğini ve güvenliğini değerlendirmiştir. Daha önce iskemik inme veya akut miyokard enfarktüsü geçirmiş olanlarda, günlük düşük doz aspirin ciddi kardiyovasküler olaylarda (ölümcül olmayan miyokard enfarktüsü, ölümcül olmayan inme veya vasküler ölüm) %19 oranında göreceli risk azalması ile ilişkilendirilmiştir. Bu, gastrointestinal kanamada %0,19 mutlak risk artışı pahasına gerçekleşmiştir; ancak bu durumda faydalar tehlike riskinden daha ağır basmaktadır.[kaynak belirtilmeli]

Önceki çalışmalardan elde edilen veriler, aspirinin kiloya dayalı dozajının kardiyovasküler sonuçların birincil olarak önlenmesinde daha fazla fayda sağladığını göstermiştir.[101] Bununla birlikte, daha yeni çalışmalar, incelenen popülasyonun belirli bir alt kümesinde, yani yaşlı ve diyabetik popülasyonda düşük vücut ağırlığında (<70 kg) düşük doz aspirin kullanarak benzer sonuçları tekrarlayamamıştır ve yüksek vücut ağırlığında (≥70 kg) yüksek doz aspirinin etkisini incelemek için daha fazla kanıt gerekmektedir.[82][102][103]

Koroner artere stent yerleştirilmesi gibi perkütan koroner girişimlerden (PCI) sonra, ABD Sağlık Hizmetleri Araştırma ve Kalite Ajansı kılavuzu aspirinin süresiz olarak alınmasını önermektedir.[104] Aspirin sıklıkla kan pıhtılaşmasını önlemek için klopidogrel, prasugrel veya tikagrelor gibi bir ADP reseptör inhibitörü ile kombine edilir. Buna ikili antiplatelet tedavi (DAPT) denir.

DAPT süresi, CURE[105] ve PRODIGY[106] çalışmalarından sonra Amerika Birleşik Devletleri ve Avrupa Birliği kılavuzlarında tavsiye edilmiştir. 2020 yılında Khan ve arkadaşlarının sistematik incelemesi ve ağ meta-analizi, seçilmiş hastalarda kısa süreli (<6 ay) DAPT ve ardından P2Y12 inhibitörlerinin umut verici faydalarının yanı sıra yüksek riskli hastalarda uzun süreli (>12 ay) DAPT'nin faydalarını göstermiştir.[107]

Sonuç olarak, PKG sonrası optimal DAPT süresi, her hastanın iskemik olay riskleri ve kanama olayları riskleri ağır bastıktan sonra, hastayla ve işlemle ilgili birçok faktör göz önünde bulundurularak kişiselleştirilmelidir. Ayrıca, DAPT tamamlandıktan sonra aspirine süresiz olarak devam edilmelidir.[108][109][110]

Kardiyovasküler hastalıklarda birincil korunma için aspirin kullanımının durumu çelişkili ve tutarsızdır; on yıllar önce yaygın olarak tavsiye edilirken son zamanlarda değişiklikler olmuştur ve klinik kılavuzlarda atıfta bulunulan bazı yeni çalışmalar, diğer anti-hipertansif ve kolesterol düşürücü tedavilerin yanına aspirin eklemenin faydasının daha az olduğunu göstermektedir.[100][111]

ASCEND çalışması, daha önce kardiyovasküler hastalığı olmayan yüksek kanama riskli diyabet hastalarında, 7,4 yıllık bir süre boyunca ciddi vasküler olayları önlemede düşük doz aspirinin genel bir klinik faydası olmadığını (iskemik olay riskinde %12 azalmaya karşılık GI kanamada %29 artış) göstermiştir. Benzer şekilde, ARRIVE çalışmasının sonuçları da orta derecede kardiyovasküler hastalık riski olan hastalarda beş yıllık bir süre içinde ilk kardiyovasküler sonuca kadar geçen süreyi azaltmada aynı doz aspirinin hiçbir faydası olmadığını göstermiştir. Aspirin ayrıca kardiyovasküler hastalıkların önlenmesi için bir polipilin bileşeni olarak da önerilmiştir.[112][113]

Aspirinin önleme amacıyla kullanımını zorlaştıran bir diğer unsur da aspirin direnci olgusudur.[114][115] Dirençli kişilerde aspirinin etkinliği azalır.[116] Bazı yazarlar aspirine dirençli kişileri belirlemek için test rejimleri önermişlerdir.[117]

Nisan 2022 itibarıyla, Amerika Birleşik Devletleri Önleyici Hizmetler Görev Gücü (USPSTF), 10 yıllık kardiyovasküler hastalık (KVH) riski %10 veya daha fazla olan 40-59 yaş arası hastalar için "küçük bir net fayda" olduğunu ve 60 yaş üstü hastalar için "net fayda olmadığını" belirlemiştir.[118][119][120] Net faydanın belirlenmesi, kalp krizi ve iskemik inmeler için aspirin almanın risk azaltımı ile gastrointestinal kanama, intrakraniyal kanama ve hemorajik inme riskindeki artışın dengelenmesine dayanmaktadır. Tavsiyelerinde, yaşın ilacın riskini değiştirdiği, aspirinin faydasının daha genç yaşta başlanmasından kaynaklandığı, kanama riskinin ise küçük olmakla birlikte yaşla birlikte, özellikle 60 yaşın üzerindeki yetişkinler için arttığı ve diyabet ve gastrointestinal kanama öyküsü gibi diğer risk faktörleriyle birleşebileceği belirtilmektedir.

Sonuç olarak USPSTF, "KVH açısından daha yüksek risk altında olan 40 ila 59 yaş arasındaki kişilerin aspirin almaya başlayıp başlamayacaklarına klinisyenleriyle birlikte karar vermelerini, 60 yaş ve üzerindeki kişilerin ilk kalp krizi veya felci önlemek için aspirin almaya başlamamalarını" önermektedir. Amerikan Kardiyoloji Koleji ve Amerikan Kalp Derneği tarafından Eylül 2019'da yayınlanan birincil korunma kılavuzları, aterosklerotik KVH riski yüksek olan 40-69 yaş arası hastalarda kanama riskinde artış olmaksızın aspirini düşünebileceklerini belirtirken, 70 yaşın üzerindeki hastalara veya kanama riski yüksek olan herhangi bir yaştaki yetişkinlere aspirin önermeyeceklerini belirtmektedir.[100]

Aspirine başlamadan önce KVH risk tahmini ve risk tartışması yapılması gerektiğini belirtirken, aspirinin "net faydasının olmaması nedeniyle (aterosklerotik KVH'nin) rutin birincil korunmasında nadiren" kullanılması gerektiğini belirtmektedirler. Ağustos 2021 itibarıyla, Avrupa Kardiyoloji Derneği de benzer tavsiyelerde bulunmuş; aspirinin özellikle 70 yaş altı, yüksek veya çok yüksek KVH riski taşıyan, açık bir kontrendikasyonu olmayan hastalarda, hem iskemik risk hem de kanama riski göz önünde bulundurularak vaka bazında değerlendirilmesi gerektiğini belirtmiştir.[111]

Kanserden korunma

[değiştir | kaynağı değiştir]

Aspirin hem kansere yakalanma hem de kanserden ölme riskini azaltabilir.[121] Kolorektal kanser (CRC) riskini azalttığına dair önemli kanıtlar vardır,[83][122][123][124] ancak bu faydayı görmek için aspirinin en az 10-20 yıl boyunca alınması gerekir.[125] Ayrıca endometriyal kanser[126] ve prostat kanseri[127] riskini de hafifçe azaltabilir.

Bazı araştırmacılar, ortalama risk altındaki kişilerde kanama nedeniyle faydaların risklerden daha fazla olduğu sonucuna varmıştır.[121] Diğerleri ise faydaların riskten daha fazla olup olmadığı konusunda kararsızdır.[128][129] Bu belirsizlik göz önüne alındığında, bu konudaki 2007 Birleşik Devletler Önleyici Hizmetler Görev Gücü (USPSTF) kılavuzları, ortalama riske sahip kişilerde CRC'nin önlenmesi için aspirin kullanılmamasını tavsiye etmiştir.[130] Ancak dokuz yıl sonra USPSTF, "10 yıllık KVH riski %10 veya daha fazla olan, kanama riski yüksek olmayan, en az 10 yıllık yaşam beklentisi olan ve en az 10 yıl boyunca günlük düşük doz aspirin almaya istekli olan 50 ila 59 yaş arası yetişkinlerde KVH [kardiyovasküler hastalık] ve KRK'nin birincil olarak önlenmesi için" düşük doz aspirin (75 ila 100 mg/gün) kullanımı için B sınıfı bir tavsiye yayınlamıştır.[131]

2019'da yapılan bir meta-analiz, aspirin kullanımı ile kolorektum, özofagus ve mide kanseri riskinin azalması arasında bir ilişki olduğunu ortaya koymuştur.[132]

2021 yılında ABD Önleyici Hizmetler Görev Gücü, kanserden korunmada aspirin kullanımına ilişkin soruları gündeme getirmiştir. Aspirinle tedavi edilen grupta kansere bağlı ölüm riskinin plasebo grubuna göre daha yüksek olduğu 2018 ASPREE (Aspirin in Reducing Events in the Elderly) Çalışması'nın sonuçlarına dikkat çekmektedir.[133]

Psikiyatri

[değiştir | kaynağı değiştir]

Bipolar bozukluk

[değiştir | kaynağı değiştir]

Aspirin, antiinflamatuar özelliklere sahip diğer bazı ajanlarla birlikte, şiddetli ruhsal bozuklukların patogenezinde enflamasyonun olası rolü ışığında bipolar bozukluğu olan bireylerde depresif ataklar için ek tedavi olarak yeniden tasarlanmıştır.[134] 2022 yılında yapılan bir sistematik inceleme, aspirin maruziyetinin üç çalışmanın bir araya getirildiği bir kohortta depresyon riskini azalttığı sonucuna varmıştır (HR 0,624; %95 CI: 0,0503; 1,198; P=0,033). Bununla birlikte, aspirinin bipolar depresyon için etkili bir ek tedavi olup olmadığını belirlemek için daha yüksek kaliteli, daha uzun süreli, çift kör randomize kontrollü çalışmalara (RCT'ler) ihtiyaç vardır.[135][136][137] Dolayısıyla, biyolojik gerekçeye rağmen, aspirin ve antiinflamatuar ajanların bipolar depresyon tedavisindeki klinik perspektifleri belirsizliğini korumaktadır.[134]

Demans

[değiştir | kaynağı değiştir]

Kohort ve boylamsal çalışmalar düşük doz aspirinin demans insidansını azaltma olasılığının daha yüksek olduğunu göstermiş olsa da çok sayıda randomize kontrollü çalışma bunu doğrulamamıştır.[138][139]

Şizofreni

[değiştir | kaynağı değiştir]

Bazı araştırmacılar aspirinin antiinflamatuar etkilerinin şizofreni için faydalı olabileceğini düşünmektedir. Küçük denemeler yapılmıştır ancak kanıtlar yetersiz kalmaktadır.[140][141]

Diğer kullanımlar

[değiştir | kaynağı değiştir]

Aspirin, akut romatizmal ateşin ateş ve eklem ağrısı semptomları için ilk basamak tedavidir. Tedavi genellikle bir ila iki hafta sürer ve nadiren daha uzun süreler için endikedir. Ateş ve ağrı azaldıktan sonra, aspirin artık gerekli değildir, çünkü kalp komplikasyonları ve rezidüel romatizmal kalp hastalığı insidansını azaltmaz.[142][143] Naproksenin aspirin kadar etkili ve daha az toksik olduğu gösterilmiştir, ancak sınırlı klinik deneyim nedeniyle naproksen sadece ikinci basamak tedavi olarak önerilmektedir.[142][144]

Romatizmal ateş ile birlikte Kawasaki hastalığı, etkinliği konusunda yüksek kalitede kanıt olmamasına rağmen çocuklarda aspirin kullanımı için birkaç endikasyondan biri olmaya devam etmektedir.[145][146]

Düşük doz aspirin takviyesi, preeklampsinin önlenmesi için kullanıldığında orta düzeyde fayda sağlamaktadır.[147][148] Bu fayda, gebeliğin erken döneminde başlandığında daha fazladır.[149]

Aspirin, tümörlerde sıklıkla aşırı eksprese edilen PTTG1 geninin inhibisyonu yoluyla antitümöral etkiler de göstermiştir.[150]

Direnç

[değiştir | kaynağı değiştir]
Ayrıca bakınız: İlaç toleransı

Bazı insanlar için aspirinin trombositler üzerinde diğerleri kadar güçlü bir etkisi yoktur. Bu etki aspirin direnci veya aspirin duyarsızlığı olarak bilinir. Bir çalışma, kadınların dirençli olma ihtimalinin erkeklerden daha yüksek olduğunu öne sürmüş[151] ve 2930 kişi üzerinde yapılan farklı bir toplu çalışmada %28'inin dirençli olduğu bulunmuştur.[152]

100 İtalyan üzerinde yapılan bir çalışmada, aspirine dirençli görünen %31 oranındaki deneklerin sadece %5'inin gerçekten dirençli olduğu, diğerlerinin ise uyumsuz olduğu bulunmuştur.[153] 400 sağlıklı gönüllü üzerinde yapılan bir başka çalışmada, gerçekten dirençli olan denek bulunmamış, ancak bazılarında "gecikmiş ve azalmış ilaç emilimini yansıtan psödorezistans" görülmüştür.[154]

Meta-analiz ve sistematik incelemeler, laboratuvarda doğrulanmış aspirin direncinin kardiyovasküler ve nörovasküler hastalıklarda daha kötü sonuç oranlarını artırdığı sonucuna varmıştır.[152][155][156][157][158][159] Yapılan araştırmaların çoğunluğu kardiyovasküler ve nörovasküler hastalıklarla ilgili olsa da aspirinin venöz tromboembolizm profilaksisi için kullanıldığı ortopedik cerrahi sonrasında aspirin direnci riskine ilişkin yeni araştırmalar ortaya çıkmaktadır.[160]

Ortopedik cerrahide, özellikle de total kalça ve diz artroplastilerinden sonra aspirin direnci ilgi çekicidir çünkü aspirin direnci için risk faktörleri aynı zamanda venöz tromboembolizm ve osteoartrit için de risk faktörleridir; total kalça veya diz artroplastisi gerektirmenin sekeli. Bu risk faktörlerinden bazıları obezite, ilerleyen yaş, diabetes mellitus, dislipidemi ve inflamatuar hastalıklardır.[160]

Doz

[değiştir | kaynağı değiştir]

Yetişkin aspirin tabletleri standart boyutlarda üretilir ve bu boyutlar ülkeden ülkeye küçük farklılıklar gösterir; örneğin İngiltere'de 300 mg ve Amerika Birleşik Devletleri'nde 325 mg. Daha küçük dozlar bu standartlara dayanmaktadır, örneğin 75 mg ve 81 mg tabletler. 81 mg'lık tabletler genellikle "bebek aspirini" veya "bebek gücü" olarak adlandırılır, çünkü bunlar başlangıçta - ama artık değil - bebeklere ve çocuklara uygulanmak üzere tasarlanmıştır.[161] Dozajda 75 mg ve 81 mg tabletler arasındaki küçük farkın tıbbi bir önemi yoktur. Fayda için gereken doz kişinin kilosuna bağlı gibi görünmektedir.[101] Ağırlığı 70 kilogramın (154 lb) altında olanlar için düşük doz kardiyovasküler hastalığı önlemede etkilidir; bu ağırlığın üzerindeki hastalar için daha yüksek dozlar gereklidir.[101]

Genel olarak, yetişkinler için dozlar ateş veya artrit için günde dört kez alınır[162] ve maksimum günlük doza yakın dozlar tarihsel olarak romatizmal ateş tedavisi için kullanılır.[163] Belgelenmiş veya şüpheli koroner arter hastalığı olan bir kişide miyokard infarktüsünün (MI) önlenmesi için günde bir kez çok daha düşük dozlar alınır.[162]

USPSTF'nin koroner kalp hastalığının birincil önlenmesi için aspirin kullanımına ilişkin Mart 2009 tavsiyeleri, 45-79 yaş arası erkekleri ve 55-79 yaş arası kadınları, erkekler için MI veya kadınlar için inmede azalmanın potansiyel yararı, gastrointestinal kanamada artışın potansiyel zararından daha ağır bastığında aspirin kullanmaya teşvik etmektedir.[164][165][güncellenmeli]

Menopoz sonrası kadınlarda yapılan WHI çalışmasında, 81 mg ve 325 mg aspirin dozları arasında anlamlı bir fark olmamasına rağmen, aspirinin kardiyovasküler hastalıktan ölüm riskini %25 ve herhangi bir nedenden ölüm riskini %14 azalttığı bulunmuştur.[166] 2021 ADAPTABLE çalışması da kardiyovasküler hastalığı olan hastalarda (hem erkek hem de kadın) 81 mg ve 325 mg aspirin dozları arasında kardiyovasküler olaylar veya majör kanama açısından anlamlı bir fark olmadığını göstermiştir.[167]

Düşük doz aspirin kullanımı da daha düşük kardiyovasküler olay riskine doğru bir eğilimle ilişkilendirilmiştir ve daha düşük aspirin dozları (75 veya 81 mg/gün) uzun vadeli korunma için aspirine ihtiyaç duyan kişiler için etkinliği ve güvenliği optimize edebilir.[165]

Kawasaki hastalığı olan çocuklarda aspirin, vücut ağırlığına bağlı olarak başlangıçta iki haftaya kadar günde dört kez ve daha sonra altı ila sekiz hafta boyunca günde bir kez daha düşük dozda alınır.[168]

Advers etkiler

[değiştir | kaynağı değiştir]

Ekim 2020'de ABD Gıda ve İlaç Dairesi (FDA), tüm nonsteroid antiinflamatuar ilaçların ilaç etiketlerinin, düşük amniyotik sıvı ile sonuçlanan doğmamış bebeklerde böbrek sorunları riskini açıklayacak şekilde güncellenmesini istedi.[169][170] Hamileliğin 20. haftasında veya sonrasında hamile kadınlarda NSAİİ'lerden kaçınılması önerilmektedir.[169][170] Tavsiyenin bir istisnası, bir sağlık uzmanının yönlendirmesi altında gebeliğin herhangi bir noktasında düşük doz 81 mg aspirin kullanımıdır.[170]

Kontrendikasyonlar

[değiştir | kaynağı değiştir]

Aspirin, ibuprofen veya naproksene alerjisi olan[171][172] ya da salisilat intoleransı[173][174] veya NSAİİ'lere karşı daha genel bir ilaç intoleransı olan kişiler tarafından alınmamalıdır ve astımı veya NSAİİ ile tetiklenen bronkospazmı olanlarda dikkatli olunmalıdır. Mide zarına olan etkisi nedeniyle, üreticiler peptik ülser, hafif diyabet veya gastriti olan kişilerin aspirin kullanmadan önce tıbbi yardım almalarını önermektedir.[171][175]

Bu durumlardan hiçbiri mevcut olmasa bile, aspirin alkol veya varfarin ile birlikte alındığında mide kanaması riski yine de artar.[171][175] Hemofili veya diğer kanama eğilimleri olan kişiler aspirin veya diğer salisilatları almamalıdır.[171][175] Aspirinin, genetik bir hastalık olan glukoz-6-fosfat dehidrogenaz eksikliği olan kişilerde, özellikle yüksek dozlarda ve hastalığın ciddiyetine bağlı olarak hemolitik anemiye neden olduğu bilinmektedir.[176]

Dang humması sırasında aspirin kullanımı artan kanama eğilimi nedeniyle önerilmemektedir.[177] Günde ≤325 mg ve ≤100 mg dozlarında ≥2 gün boyunca alınan aspirin, gut atağı geçirme olasılığını sırasıyla %81 ve %91 oranında artırabilir. Bu etki potansiyel olarak yüksek pürinli diyetler, diüretikler ve böbrek hastalığı ile kötüleşebilir, ancak ürat düşürücü ilaç allopurinol ile ortadan kaldırılır.[178]

Günlük düşük doz aspirinin böbrek fonksiyonlarını kötüleştirdiği görülmemiştir.[179] Aspirin, orta derecede KBH olan kişilerde kardiyovasküler hastalığı olmayanlarda kanama riskini önemli ölçüde artırmadan kardiyovasküler riski azaltabilir.[180] Aspirin, Reye sendromu ile bağlantılı olduğu için 16 yaşın altındaki çocuklara veya ergenlere soğuk algınlığı veya grip semptomlarını kontrol etmek için verilmemelidir.[181]

Gastrointestinal

[değiştir | kaynağı değiştir]

Aspirin üst gastrointestinal kanama riskini artırır.[182] Aspirin üzerindeki enterik kaplama genellikle gastrik zararı azaltmak amacıyla aspirinin mideye salınımını önlemek için kullanılır, ancak enterik kaplama gastrointestinal kanama riskini azaltmaz[182][183] ve enterik kaplı aspirin kan pıhtısı riskini azaltmada o kadar etkili olmayabilir.[184][185] Aspirinin diğer NSAİİ'lerle kombine edilmesinin gastrointestinal kanama riskini daha da artırdığı gösterilmiştir.[182] Aspirinin klopidogrel veya varfarin ile birlikte kullanılması da üst gastrointestinal kanama riskini artırır.[186]

COX-1'in aspirin tarafından bloke edilmesi, görünüşe göre gastrik savunmanın bir parçası olarak COX-2'nin yukarı regülasyonu ile sonuçlanmaktadır.[187] Bazı çalışmalar, bir COX-2 inhibitörünün aspirin ile eş zamanlı kullanımının gastrointestinal hasar riskini artırabileceğini düşündürmektedir.[188][189] Bununla birlikte, mevcut kanıtlar bu etkinin günlük klinik uygulamada sürekli olarak tekrarlanabilir olduğunu kanıtlayamamıştır.[190] Konuya daha fazla açıklık getirmek için daha özel araştırmalara ihtiyaç vardır. Bu nedenle, aspirin ile sarımsak özleri, kurkumin, yaban mersini, çam kabuğu, ginkgo, balık yağı, resveratrol, genistein, kuersetin, resorsinol ve diğerleri gibi COX-2 inhibe edici özelliklere sahip herhangi bir "doğal" takviyenin kombine edilmesi durumunda dikkatli olunmalıdır.[kaynak belirtilmeli]

"Tamponlama" gastrointestinal kanamayı azaltmak amacıyla kullanılan ek bir yöntemdir. Tamponlama ajanlarının, aspirinin mide duvarlarında yoğunlaşmasını önleyerek çalışması amaçlanmaktadır, ancak tamponlanmış aspirinin faydaları tartışmalıdır.[kaynak belirtilmeli] Antasitlerde kullanılan hemen hemen tüm tamponlama maddeleri kullanılabilir; örneğin Bufferin magnezyum oksit kullanır. Diğer preparatlar kalsiyum karbonat kullanır.[191] Efervesan tablet ve toz formülasyonlarındaki gaz oluşturucu ajanlar da tamponlayıcı ajan olarak ikiye katlanabilir, bir örnek Alka-Seltzer'de kullanılan sodyum bikarbonattır.[192]

Aspirinle birlikte C vitamini almak, mide zarını korumanın bir yöntemi olarak araştırılmıştır. Denemelerde C vitamini salan aspirin (ASA-VitC) veya C vitamini içeren tamponlanmış aspirin formülasyonunun tek başına aspirine göre daha az mide hasarına neden olduğu bulunmuştur.[193][194]

Retinal ven tıkanıklığı

[değiştir | kaynağı değiştir]

Göz uzmanları (oftalmologlar) arasında, merkezi retinal ven tıkanıklığı (MRVT) ve retinal ven dal tıkanıklığı (RVDT) gibi retinal ven tıkanıklığı (RVT) olan hastalara ek ilaç olarak aspirin reçete etmek yaygın bir alışkanlıktır. Bu yaygın kullanımın nedeni, majör sistemik venöz trombotik bozukluklarda kanıtlanmış etkinliğidir ve çeşitli retinal ven tıkanıklığı türlerinde de benzer şekilde faydalı olabileceği varsayılmıştır.

Ancak, yaklaşık 700 hastanın verilerine dayanan geniş çaplı bir araştırma, "aspirin veya diğer antiplatelet agregasyon ajanları veya antikoagülanların, koruyucu veya faydalı etkiye dair herhangi bir kanıt olmaksızın, MRVT ve hemi-RVT hastalarında görsel sonucu olumsuz etkilediğini" göstermiştir.[195] Royal College of Ophthalmologists de dahil olmak üzere birçok uzman grup, RVT'li hastalarda antitrombotik ilaçların (aspirin dahil) kullanılmamasını tavsiye etmiştir.[196]

Merkezi etkiler

[değiştir | kaynağı değiştir]

Aspirinin bir metaboliti olan salisilatın yüksek dozları, sıçanlarda yapılan deneylere dayanarak, araşidonik asit ve NMDA reseptörleri kaskadı üzerindeki etki yoluyla geçici tinnitusa (kulak çınlaması) neden olur.

Reye sendromu

[değiştir | kaynağı değiştir]
Ana madde: Reye sendromu

Akut ensefalopati ve karaciğer yağlanması ile karakterize nadir ancak ciddi bir hastalık olan Reye sendromu, çocuklara veya ergenlere ateş veya başka bir hastalık veya enfeksiyon için aspirin verildiğinde ortaya çıkabilir. 1981'den 1997'ye kadar ABD Hastalık Kontrol ve Korunma Merkezlerine (CDC) 18 yaşından küçük kişilerde 1207 Reye sendromu vakası bildirilmiştir. Bunların %93'ü Reye sendromunun başlangıcından önceki üç hafta içinde, çoğunlukla solunum yolu enfeksiyonu, suçiçeği veya ishal nedeniyle hasta olduklarını bildirmişlerdir. Test sonuçları bildirilen çocukların %81,9'unda salisilatlar tespit edilebilmiştir.[197]

Reye sendromu ve aspirin arasındaki ilişki rapor edildikten ve bunu önlemeye yönelik güvenlik tedbirleri (Genel Cerrah'ın uyarısı ve aspirin içeren ilaçların etiketinde değişiklikler dahil) uygulandıktan sonra, ABD'de çocuklar tarafından alınan aspirin, rapor edilen Reye sendromu vakalarının sayısı gibi önemli ölçüde azalmıştır; benzer bir düşüş, pediatrik aspirin kullanımına karşı uyarılar yayınlandıktan sonra Birleşik Krallık'ta da görülmüştür.[197]

ABD Gıda ve İlaç Dairesi, aspirinin (veya aspirin içeren ürünlerin) ateşi olan 12 yaşın altındaki hiç kimseye verilmemesini tavsiye ederken,[181] Birleşik Krallık Ulusal Sağlık Servisi de 16 yaşın altındaki çocukların doktor tavsiyesi dışında aspirin almamasını önermektedir.[198]

Deri

[değiştir | kaynağı değiştir]

Az sayıda insan için aspirin almak kurdeşen, şişme ve baş ağrısı gibi semptomlara neden olabilir.[199] Aspirin, kronik kurdeşeni olanlarda semptomları şiddetlendirebilir veya akut kurdeşen semptomları yaratabilir.[200] Bu tepkiler aspirine karşı alerjik reaksiyonlardan veya daha sık olarak COX-1 enzimini inhibe etme etkisinden kaynaklanabilir.[200][201] Deri reaksiyonları, NSAİİ ile tetiklenen bronkospazm[200][201] veya atopisi olanlarda görülen sistemik kontrendikasyonlarla da bağlantılı olabilir.[202]

Aspirin ve ibuprofen gibi diğer NSAİİ'ler cilt yaralarının iyileşmesini geciktirebilir.[203] İki küçük, düşük kaliteli çalışmadan elde edilen önceki bulgular, aspirinin (kompresyon tedavisiyle birlikte) venöz bacak ülseri iyileşme süresi ve bacak ülseri boyutu üzerinde bir fayda sağladığını göstermiştir,[204][205][206] ancak daha büyük, daha yeni ve daha yüksek kaliteli çalışmalar bu sonuçları destekleyememiştir.[207][208] Bu nedenle, aspirinin bu bağlamdaki rolünü netleştirmek için daha fazla araştırma yapılması gerekmektedir.

Diğer advers etkiler

[değiştir | kaynağı değiştir]

Aspirin bazı kişilerde cilt dokularının şişmesine neden olabilir. Bir çalışmada, bazı kişilerde aspirin alımından bir ila altı saat sonra anjiyoödem ortaya çıkmıştır. Ancak aspirin tek başına alındığında bu kişilerde anjiyoödeme neden olmamıştır; anjiyoödem ortaya çıktığında aspirin NSAİİ kaynaklı başka bir ilaçla birlikte alınmıştır.[209]

Aspirin, MR taramalarında 5 ila 10 mm veya daha küçük, hipointens (koyu renkli delikler) yamalar şeklinde görülen serebral mikro kanama riskinde artışa neden olur.[210][211]

Günde ortalama 270 mg aspirin kullanan bir grup üzerinde yapılan bir çalışmada, intraserebral hemorajide (ICH) 10.000 kişide ortalama 12 olaylık bir mutlak risk artışı tahmin edilmiştir.[212] Buna karşılık, miyokard enfarktüsünde tahmin edilen mutlak risk azalması 10.000 kişide 137 olay ve iskemik inmede 10.000 kişide 39 olaydır.[212] ICH'nin zaten meydana geldiği durumlarda, aspirin kullanımı daha yüksek mortalite ile sonuçlanır; günde yaklaşık 250 mg'lık bir doz, ICH'den sonraki üç ay içinde yaklaşık 2,5 (%95 güven aralığı 1,3 ila 4,6) göreceli ölüm riski ile sonuçlanır.[213]

Aspirin ve diğer NSAİİ'ler, prostaglandin sentezinin inhibisyonu yoluyla hiporeninemik hipoaldosteronik bir duruma neden olarak anormal derecede yüksek kan potasyum seviyelerine neden olabilir; ancak bu ajanlar normal böbrek fonksiyonu ve euvolemik durum ortamında tipik olarak kendi başlarına hiperkalemiye neden olmazlar.[214]

Cerrahi bir işlemden önce düşük doz aspirin kullanımı bazı hastalarda kanama olayları riskinde artışla ilişkilendirilmiştir, ancak ameliyattan önce aspirinin kesilmesi de majör advers kardiyak olaylarda artışla ilişkilendirilmiştir. Çok sayıda çalışmanın analizinde, ameliyattan önce aspirini bırakan hastalarda miyokard enfarktüsü gibi advers olaylarda üç kat artış bulunmuştur. Analiz, riskin yapılan ameliyatın türüne ve aspirin kullanımı için hasta endikasyonuna bağlı olduğunu ortaya koymuştur.[215]

9 Temmuz 2015 tarihinde ABD Gıda ve İlaç Dairesi (FDA), nonsteroid antiinflamatuar ilaçlarla (NSAİİ) ilişkili kalp krizi ve inme riskinin arttığına dair uyarıları sertleştirdi.[216] Aspirin de bir NSAİİ'dir ancak yeni uyarılardan etkilenmemektedir.[216]

Doz aşımı

[değiştir | kaynağı değiştir]
Ana madde: Salisilat zehirlenmesi

Aspirin doz aşımı akut veya kronik olabilir. Akut zehirlenmede tek bir yüksek doz alınır; kronik zehirlenmede ise belirli bir süre boyunca normalden daha yüksek dozlar alınır. Akut doz aşımı %2'lik bir ölüm oranına sahiptir. Kronik doz aşımı daha yaygın olarak ölümcüldür ve ölüm oranı %25'tir;[217] kronik doz aşımı özellikle çocuklarda şiddetli olabilir.[218]

Toksisite, aktif karbon, intravenöz dekstroz ve normal salin, sodyum bikarbonat ve diyaliz dahil olmak üzere bir dizi potansiyel tedavi ile yönetilir.[219] Zehirlenme tanısı genellikle aspirinin aktif metaboliti olan plazma salisilatının otomatik spektrofotometrik yöntemlerle ölçülmesini içerir. Plazma salisilat seviyeleri genel olarak normal terapötik dozlardan sonra 30 ila 100 mg/L, yüksek doz alan kişilerde 50–300 mg/L ve akut doz aşımını takiben 700–1400 mg/L arasında değişir. Salisilat ayrıca bizmut subsalisilat, metil salisilat ve sodyum salisilata maruz kalmanın bir sonucu olarak da üretilir.[220][221]

Etkileşimler

[değiştir | kaynağı değiştir]

Aspirinin diğer ilaçlarla etkileşime girdiği bilinmektedir. Örneğin, asetazolamid ve amonyum klorürün salisilatların sarhoş edici etkisini artırdığı ve alkolün de bu tür ilaçlarla ilişkili gastrointestinal kanamayı artırdığı bilinmektedir.[171][172] Aspirinin, antidiyabetik ilaçlar tolbutamid ve klorpropamid, varfarin, metotreksat, fenitoin, probenesid, valproik asit (ayrıca valproat metabolizmasının önemli bir parçası olan beta oksidasyonuna müdahale ederek) ve diğer NSAİİ'ler dahil olmak üzere bir dizi ilacı kandaki protein bağlayıcı bölgelerden uzaklaştırdığı bilinmektedir.

Kortikosteroidler de aspirin konsantrasyonunu azaltabilir. İbuprofen ve naproksen gibi diğer NSAİİ'ler aspirinin antiplatelet etkisini azaltabilir.[222][223] Sınırlı kanıtlar bunun aspirinin kardiyoprotektif etkisinin azalmasıyla sonuçlanmayabileceğini düşündürmektedir.[222] Analjezik aspirin dozları idrarda spironolakton tarafından indüklenen sodyum kaybını azaltır, ancak bu spironolaktonun antihipertansif etkilerini azaltmaz.[224] Ayrıca, aspirinin antiplatelet dozlarının spironolakton ile bir etkileşim oluşturmak için çok küçük olduğu düşünülmektedir.[225] Aspirinin renal tübüler sekresyon için penisilin G ile yarıştığı bilinmektedir.[226] Aspirin ayrıca C vitamini emilimini de inhibe edebilir.[227][228][229]

Araştırma

[değiştir | kaynağı değiştir]

ISIS-2 çalışması, bir ay boyunca günde 160 mg dozunda aspirinin, ilk beş hafta içinde miyokard enfarktüsü şüphesi olan katılımcıların ölüm oranını %21 azalttığını göstermiştir.[230] Kararsız anjinası olan erkeklerde 12 hafta boyunca günde tek doz 324 mg aspirinin akut miyokard enfarktüsü ve ölüme karşı oldukça koruyucu bir etkisi vardır.[231]

Bipolar bozukluk

[değiştir | kaynağı değiştir]

Aspirin, bipolar bozukluğu olan kişilerde depresif dönemler için bir ek tedavi olarak yeniden tasarlanmıştır.[134] Bununla birlikte, meta-analitik kanıtlar çok az sayıda çalışmaya dayanmaktadır ve aspirinin bipolar depresyon tedavisinde herhangi bir etkinliği olduğunu göstermemektedir.[134] Dolayısıyla, biyolojik gerekçeye rağmen, aspirin ve antiinflamatuar ajanların bipolar depresyon tedavisindeki klinik perspektifleri belirsizliğini korumaktadır.[134]

Bulaşıcı hastalıklar

[değiştir | kaynağı değiştir]

Aspirinin bakteriyel, viral ve parazitik enfeksiyonlar için anti-enfektif özellikleri çeşitli çalışmalarla araştırılmıştır. Aspirinin Staphylococcus aureus ve Enterococcus faecalis tarafından indüklenen trombosit aktivasyonunu sınırladığı ve kalp kapakçıklarına streptokok yapışmasını azalttığı gösterilmiştir. Tüberküloz menenjiti olan hastalarda aspirin ilavesi yeni serebral enfarktüs riskini azaltmıştır [RR = 0,52 (0,29-0,92)]. Aspirinin bakteriyel ve fungal biyofilm üzerindeki rolü de artan kanıtlarla desteklenmektedir.[232]

Kanserden korunma

[değiştir | kaynağı değiştir]

Gözlemsel çalışmalardan elde edilen kanıtlar aspirinin meme kanserini önlemedeki etkisi konusunda çelişkilidir,[233] randomize kontrollü bir çalışma aspirinin meme kanserini azaltmada önemli bir etkisi olmadığını göstermiştir,[234] bu nedenle aspirinin kanseri önlemedeki etkisini açıklığa kavuşturmak için daha fazla çalışmaya ihtiyaç vardır.

Bahçecilik

[değiştir | kaynağı değiştir]

Aspirinin bitkilerin büyümesini ve direncini artırabileceğine dair birçok anekdot bildirilmiştir,[235][236] ancak çoğu araştırma aspirin yerine salisilik asidi içermektedir.[237]

Veteriner tıp

[değiştir | kaynağı değiştir]

Aspirin bazen veteriner hekimlikte antikoagülan olarak veya kas-iskelet iltihabı veya osteoartrit ile ilişkili ağrıyı hafifletmek için kullanılır. Aspirin hayvanlara yalnızca bir veteriner hekimin doğrudan gözetimi altında verilmelidir, çünkü gastrointestinal sorunlar da dahil olmak üzere yan etkiler yaygındır. Herhangi bir türde aşırı dozda aspirin kanama, nöbetler, koma ve hatta ölümle karakterize salisilat zehirlenmesine neden olabilir.[238]

Köpekler aspirini kedilere göre daha iyi tolere edebilirler.[239] Kediler aspirini yavaş metabolize ederler çünkü aspirinin atılımına yardımcı olan glukuronid konjugatlarından yoksundurlar, bu da dozlama uygun şekilde aralıklı yapılmazsa aspirini potansiyel olarak toksik hale getirir.[238][240] Kedilere 4 hafta boyunca her 48 saatte bir 25 mg/kg aspirin verildiğinde hiçbir klinik toksikoz belirtisi görülmemiştir,[239] ancak kedilerde ağrı ve ateşin giderilmesi ve kan pıhtılaşma hastalıklarının tedavisi için önerilen doz, metabolizasyona izin vermek için her 48 saatte bir 10 mg/kg'dır.[238][241]

Kaynakça

[değiştir | kaynağı değiştir]
  1. ^ "Aspirin Use During Pregnancy". Drugs.com. 2 Nisan 2018. 12 Ekim 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Aralık 2019. 
  2. ^ "OTC medicine monograph: Aspirin tablets for oral use". Therapeutic Goods Administration (TGA). 21 Haziran 2022. 30 Mart 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Nisan 2023. 
  3. ^ "Poisons Standard October 2022". Australian Government Federal Register of Legislation. 9 Ocak 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Ocak 2023. 
  4. ^ "Aspirin Product information". Health Canada. 22 Ekim 2009. Erişim tarihi: 20 Ağustos 2023. 
  5. ^ a b "Zorprin, Bayer Buffered Aspirin (aspirin) dosing, indications, interactions, adverse effects, and more". Medscape Reference. WebMD. 7 Nisan 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Nisan 2014. 
  6. ^ a b c Brayfield A, (Ed.) (14 Ocak 2014). "Aspirin". Martindale: The Complete Drug Reference. Pharmaceutical Press. 13 Temmuz 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Nisan 2014. 
  7. ^ PubChem'den CID 2244
  8. ^ a b Haynes, William M., (Ed.) (2011). CRC Handbook of Chemistry and Physics (92. bas.). Boca Raton, FL: CRC Press. s. 3.8. ISBN 1-4398-5511-0. 
  9. ^ a b c d e f g h i j k l m n "Aspirin". American Society of Health-System Pharmacists. 29 Kasım 2021. 25 Nisan 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi – Drugs.com vasıtasıyla. 
  10. ^ a b Jones A (2015). Chemistry: An Introduction for Medical and Health Sciences. John Wiley & Sons. ss. 5-6. ISBN 978-0-470-09290-3. 
  11. ^ Ravina E (2011). The Evolution of Drug Discovery: From Traditional Medicines to Modern Drugs. John Wiley & Sons. s. 24. ISBN 978-3-527-32669-3. 12 Ocak 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Aralık 2023. 
  12. ^ a b c d e f g h i j Jeffreys D (2008). Aspirin the remarkable story of a wonder drug. Bloomsbury Publishing USA. ISBN 978-1-59691-816-0. 8 Eylül 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  13. ^ a b Warner TD, Mitchell JA (October 2002). "Cyclooxygenase-3 (COX-3): filling in the gaps toward a COX continuum?". Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America. 99 (21). ss. 13371-3. Bibcode:2002PNAS...9913371W. doi:10.1073/pnas.222543099. PMC 129677 $2. PMID 12374850. 
  14. ^ Organization, World Health (2021). World Health Organization model list of essential medicines: 22nd list (2021). Cenevre: World Health Organization. hdl:10665/345533. WHO/MHP/HPS/EML/2021.02. 
  15. ^ "The Top 300 of 2020". US Government. 1 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Ekim 2022 – ClinCalc vasıtasıyla. 
  16. ^ "Aspirin - Drug Usage Statistics, US 2013-2020". ClinCalc. 20 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Ekim 2022. 
  17. ^ Dick B (2018). "Hard Work and Happenstance". Distillations. 4 (1). Science History Institute. ss. 44-45. 12 Kasım 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Aralık 2023. 
  18. ^ a b Mann CC, Plummer ML (1991). The aspirin wars: money, medicine, and 100 years of rampant competition. 1st. New York: Knopf. s. 27. ISBN 978-0-394-57894-1. 
  19. ^ a b c d e "Aspirin". Chemical & Engineering News. 83 (25). 20 Haziran 2005. 21 Nisan 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Aralık 2023. 
  20. ^ Reynolds EF, (Ed.) (1982). "Aspirin and similar analgesic and anti-inflammatory agents". Martindale: the extra pharmacopoeia. 28th. Rittenhouse Book Distributors. ss. 234-82. ISBN 978-0-85369-160-0. 
  21. ^ "Acetylsalicylic acid". NIOSH Pocket Guide to Chemical Hazards. U.S. National Institute for Occupational Safety and Health (NIOSH). 11 Nisan 2016. 11 Mayıs 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  22. ^ "Appendix G: 1989 Air contaminants update project – Exposure limits NOT in effect". NIOSH pocket guide to chemical hazards. National Institute for Occupational Safety and Health. 13 Şubat 2015. 18 Haziran 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  23. ^ Palleros DR (2000). Experimental organic chemistry. New York: John Wiley & Sons. s. 494. ISBN 978-0-471-28250-1. 
  24. ^ "Chemical of the Week -- Acetic Acid and Acetic Anhydride". www.eng.uwaterloo.ca. 3 Kasım 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  25. ^ Barrans R (18 Mayıs 2008). "Aspirin aging". Newton BBS. 18 Mayıs 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  26. ^ Carstensen JT, Attarchi F (April 1988). "Decomposition of aspirin in the solid state in the presence of limited amounts of moisture III: Effect of temperature and a possible mechanism". Journal of Pharmaceutical Sciences. 77 (4). ss. 318-21. doi:10.1002/jps.2600770407. PMID 3379589. 
  27. ^ Myers RL (2007). The 100 most important chemical compounds: a reference guide. ABC-CLIO. s. 10. ISBN 978-0-313-33758-1. 10 Haziran 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  28. ^ "Acetylsalicylic acid". Jinno Laboratory, School of Materials Science, Toyohashi University of Technology. 4 Mart 1996. 20 Ocak 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Nisan 2014. 
  29. ^ a b Bučar DK, Lancaster RW, Bernstein J (June 2015). "Disappearing polymorphs revisited". Angewandte Chemie. 54 (24). ss. 6972-6993. doi:10.1002/anie.201410356. PMC 4479028 $2. PMID 26031248. 
  30. ^ Vishweshwar P, McMahon JA, Oliveira M, Peterson ML, Zaworotko MJ (December 2005). "The predictably elusive form II of aspirin". Journal of the American Chemical Society. 127 (48). ss. 16802-16803. doi:10.1021/ja056455b. PMID 16316223. 
  31. ^ Bond AD, Boese R, Desiraju GR (2007). "On the polymorphism of aspirin: crystalline aspirin as intergrowths of two "polymorphic" domains". Angewandte Chemie. 46 (4). ss. 618-622. doi:10.1002/anie.200603373. PMID 17139692. 
  32. ^ "Polytypism - Online Dictionary of Crystallography". reference.iucr.org. 3 Aralık 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Aralık 2023. 
  33. ^ Vane JR (June 1971). "Inhibition of prostaglandin synthesis as a mechanism of action for aspirin-like drugs". Nature. 231 (25). ss. 232-5. doi:10.1038/newbio231232a0. PMID 5284360. 
  34. ^ Vane JR, Botting RM (June 2003). "The mechanism of action of aspirin". Thrombosis Research. 110 (5–6). ss. 255-8. doi:10.1016/s0049-3848(03)00379-7. PMID 14592543. 
  35. ^ "The Nobel Prize in Physiology or Medicine 1982". Nobelprize.org. 27 Haziran 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  36. ^ "Aspirin in heart attack and stroke prevention". American Heart Association. 31 Mart 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Mayıs 2008. 
  37. ^ Tohgi H, Konno S, Tamura K, Kimura B, Kawano K (October 1992). "Effects of low-to-high doses of aspirin on platelet aggregability and metabolites of thromboxane A2 and prostacyclin". Stroke. 23 (10). ss. 1400-3. doi:10.1161/01.STR.23.10.1400. PMID 1412574. 
  38. ^ Baigent C, Blackwell L, Collins R, Emberson J, Godwin J, Peto R, ve diğerleri. (May 2009). "Aspirin in the primary and secondary prevention of vascular disease: collaborative meta-analysis of individual participant data from randomised trials". Lancet. 373 (9678). ss. 1849-60. doi:10.1016/S0140-6736(09)60503-1. PMC 2715005 $2. PMID 19482214. 
  39. ^ Goel A, Aggarwal S, Partap S, Saurabh A, Choudhary (2012). "Pharmacokinetic solubility and dissolution profile of antiarrythmic drugs". Int J Pharma Prof Res. 3 (1). ss. 592-601. 
  40. ^ Martínez-González J, Badimon L (2007). "Mechanisms underlying the cardiovascular effects of COX-inhibition: benefits and risks". Current Pharmaceutical Design. 13 (22). ss. 2215-27. doi:10.2174/138161207781368774. PMID 17691994. 
  41. ^ Funk CD, FitzGerald GA (November 2007). "COX-2 inhibitors and cardiovascular risk". Journal of Cardiovascular Pharmacology. 50 (5). ss. 470-9. doi:10.1097/FJC.0b013e318157f72d. PMID 18030055. 
  42. ^ Romano M, Cianci E, Simiele F, Recchiuti A (August 2015). "Lipoxins and aspirin-triggered lipoxins in resolution of inflammation". European Journal of Pharmacology. Cilt 760. ss. 49-63. doi:10.1016/j.ejphar.2015.03.083. PMID 25895638. 
  43. ^ Serhan CN, Chiang N (August 2013). "Resolution phase lipid mediators of inflammation: agonists of resolution". Current Opinion in Pharmacology. 13 (4). ss. 632-40. doi:10.1016/j.coph.2013.05.012. PMC 3732499 $2. PMID 23747022. 
  44. ^ Weylandt KH (August 2016). "Docosapentaenoic acid derived metabolites and mediators - The new world of lipid mediator medicine in a nutshell". European Journal of Pharmacology. Cilt 785. ss. 108-115. doi:10.1016/j.ejphar.2015.11.002. PMID 26546723. 
  45. ^ Somasundaram S, Sigthorsson G, Simpson RJ, Watts J, Jacob M, Tavares IA, ve diğerleri. (May 2000). "Uncoupling of intestinal mitochondrial oxidative phosphorylation and inhibition of cyclooxygenase are required for the development of NSAID-enteropathy in the rat". Alimentary Pharmacology & Therapeutics. 14 (5). ss. 639-50. doi:10.1046/j.1365-2036.2000.00723.x. PMID 10792129. 
  46. ^ Paul-Clark MJ, Van Cao T, Moradi-Bidhendi N, Cooper D, Gilroy DW (July 2004). "15-epi-lipoxin A4-mediated induction of nitric oxide explains how aspirin inhibits acute inflammation". The Journal of Experimental Medicine. 200 (1). ss. 69-78. doi:10.1084/jem.20040566. PMC 2213311 $2. PMID 15238606. 
  47. ^ McCarty MF, Block KI (September 2006). "Preadministration of high-dose salicylates, suppressors of NF-kappaB activation, may increase the chemosensitivity of many cancers: an example of proapoptotic signal modulation therapy". Integrative Cancer Therapies. 5 (3). ss. 252-68. doi:10.1177/1534735406291499. PMID 16880431. 
  48. ^ Silva Caldas AP, Chaves LO, Linhares Da Silva L, De Castro Morais D, Gonçalves Alfenas RD (29 Aralık 2017). "Mechanisms involved in the cardioprotective effect of avocado consumption: A systematic review". International Journal of Food Properties. 20 (sup2). ss. 1675-1685. doi:10.1080/10942912.2017.1352601. ISSN 1094-2912. ...there was postprandial reduction on the plasma concentration of IL-6 and IkBα preservation, followed by the lower activation of NFκB, considered the main transcription factor capable of inducing inflammatory response by stimulating the expression of proinflammatory cytokines, chemokines, and adhesion molecules. 
  49. ^ Chen L, Deng H, Cui H, Fang J, Zuo Z, Deng J, ve diğerleri. (January 2018). "Inflammatory responses and inflammation-associated diseases in organs". Oncotarget. 9 (6). ss. 7204-7218. doi:10.18632/oncotarget.23208. PMC 5805548 $2. PMID 29467962. 
  50. ^ Lawrence T (December 2009). "The nuclear factor NF-kappaB pathway in inflammation". Cold Spring Harbor Perspectives in Biology. 1 (6). ss. a001651. doi:10.1101/cshperspect.a001651. PMC 2882124 $2. PMID 20457564. 
  51. ^ Hawley SA, Fullerton MD, Ross FA, Schertzer JD, Chevtzoff C, Walker KJ, ve diğerleri. (May 2012). "The ancient drug salicylate directly activates AMP-activated protein kinase". Science. 336 (6083). ss. 918-22. Bibcode:2012Sci...336..918H. doi:10.1126/science.1215327. PMC 3399766 $2. PMID 22517326. 
  52. ^ "Clues to aspirin's anti-cancer effects revealed". New Scientist. 214 (2862). 28 Nisan 2012. s. 16. doi:10.1016/S0262-4079(12)61073-2. 
  53. ^ Alfonso LF, Srivenugopal KS, Arumugam TV, Abbruscato TJ, Weidanz JA, Bhat GJ (March 2009). "Aspirin inhibits camptothecin-induced p21CIP1 levels and potentiates apoptosis in human breast cancer cells". International Journal of Oncology. 34 (3). ss. 597-608. doi:10.3892/ijo_00000185. PMID 19212664. 
  54. ^ Alfonso LF, Srivenugopal KS, Bhat GJ (2009). "Does aspirin acetylate multiple cellular proteins? (Review)". Molecular Medicine Reports. 2 (4). ss. 533-7. doi:10.3892/mmr_00000132. PMID 21475861. 
  55. ^ Alfonso LF, Srivenugopal KS, Bhat GJ (4 Haziran 2009). "Does aspirin acetylate multiple cellular proteins? (Review)". Molecular Medicine Reports. 2 (4). ss. 533-537. doi:10.3892/mmr_00000132. PMID 21475861. 
  56. ^ Franchi F, Schneider D, Prats J, Fan W, Rollini F, Been L, ve diğerleri. (2021). "TCT-320 Pharmacokinetic and Pharmacodynamic Profile of PL-ASA, a Novel Phospholipid-Aspirin Complex Liquid Formulation, Compared to Enteric-Coated Aspirin at an 81-mg Dose – Results From a Prospective, Randomized, Crossover Study". Journal of the American College of Cardiology. 78 (19). Elsevier BV. s. B131. doi:10.1016/j.jacc.2021.09.1173. ISSN 0735-1097. 
  57. ^ Ferguson RK, Boutros AR (August 1970). "Death following self-poisoning with aspirin". JAMA. 213 (7). ss. 1186-8. doi:10.1001/jama.213.7.1186. PMID 5468267. 
  58. ^ Kaufman FL, Dubansky AS (April 1972). "Darvon poisoning with delayed salicylism: a case report". Pediatrics. 49 (4). ss. 610-1. doi:10.1542/peds.49.4.610. PMID 5013423. 
  59. ^ a b c Levy G, Tsuchiya T (August 1972). "Salicylate accumulation kinetics in man". The New England Journal of Medicine. 287 (9). ss. 430-2. doi:10.1056/NEJM197208312870903. PMID 5044917. 
  60. ^ Grootveld M, Halliwell B (January 1988). "2,3-Dihydroxybenzoic acid is a product of human aspirin metabolism". Biochemical Pharmacology. 37 (2). ss. 271-80. doi:10.1016/0006-2952(88)90729-0. PMID 3342084. 
  61. ^ Hartwig-Otto H (November 1983). "Pharmacokinetic considerations of common analgesics and antipyretics". The American Journal of Medicine. 75 (5A). ss. 30-7. doi:10.1016/0002-9343(83)90230-9. PMID 6606362. 
  62. ^ Done AK (November 1960). "Salicylate intoxication. Significance of measurements of salicylate in blood in cases of acute ingestion". Pediatrics. Cilt 26. ss. 800-7. doi:10.1542/peds.26.5.800. PMID 13723722. 
  63. ^ Chyka PA, Erdman AR, Christianson G, Wax PM, Booze LL, Manoguerra AS, ve diğerleri. (2007). "Salicylate poisoning: an evidence-based consensus guideline for out-of-hospital management". Clinical Toxicology. 45 (2). ss. 95-131. doi:10.1080/15563650600907140. PMID 17364628. 
  64. ^ Prescott LF, Balali-Mood M, Critchley JA, Johnstone AF, Proudfoot AT (November 1982). "Diuresis or urinary alkalinisation for salicylate poisoning?". British Medical Journal. 285 (6352). ss. 1383-6. doi:10.1136/bmj.285.6352.1383. PMC 1500395 $2. PMID 6291695. 
  65. ^ Dargan PI, Wallace CI, Jones AL (May 2002). "An evidence based flowchart to guide the management of acute salicylate (aspirin) overdose". Emergency Medicine Journal. 19 (3). ss. 206-9. doi:10.1136/emj.19.3.206. PMC 1725844 $2. PMID 11971828. 
  66. ^ a b D'Agati V (July 1996). "Does aspirin cause acute or chronic renal failure in experimental animals and in humans?". American Journal of Kidney Diseases. 28 (1 Suppl 1). ss. S24-9. doi:10.1016/s0272-6386(96)90565-x. PMID 8669425. 
  67. ^ Goldberg DR (Yaz 2009). "Aspirin: Turn of the Century Miracle Drug". Chemical Heritage. 27 (2). ss. 26-30. 20 Mart 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Aralık 2023. 
  68. ^ Schiebinger L (October 2003). "Women's health and clinical trials". The Journal of Clinical Investigation. 112 (7). ss. 973-7. doi:10.1172/JCI19993. PMC 198535 $2. PMID 14523031. 
  69. ^ "Regular aspirin intake and acute myocardial infarction". British Medical Journal. 1 (5905). March 1974. ss. 440-3. doi:10.1136/bmj.1.5905.440. PMC 1633212 $2. PMID 4816857. 
  70. ^ Elwood PC, Cochrane AL, Burr ML, Sweetnam PM, Williams G, Welsby E, ve diğerleri. (March 1974). "A randomized controlled trial of acetyl salicylic acid in the secondary prevention of mortality from myocardial infarction". British Medical Journal. 1 (5905). ss. 436-40. doi:10.1136/bmj.1.5905.436. PMC 1633246 $2. PMID 4593555. 
  71. ^ "Bayer Co". cyber.harvard.edu. 29 Ağustos 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Aralık 2023. 
  72. ^ "Has aspirin become a generic trademark?". genericides.org. 25 Mart 2020. 5 Mart 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Şubat 2021. 
  73. ^ Huth EJ, ve diğerleri. (CBE Style Manual Committee) (1994). Scientific style and format: the CBE manual for authors, editors, and publishers. Cambridge University Press. s. 164. Bibcode:1994ssfc.book.....S. ISBN 978-0-521-47154-1. 15 Ekim 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  74. ^ "Aspirin: the versatile drug". CBC News. 28 Mayıs 2009. 6 Kasım 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  75. ^ Cheng TO (2007). "The history of aspirin". Texas Heart Institute Journal. 34 (3). ss. 392-3. PMC 1995051 $2. PMID 17948100. 
  76. ^ "Aspirin". Sigma Aldrich. 24 Ocak 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Ocak 2022. 
  77. ^ "Index BP 2009" (PDF). British Pharmacopoeia. 11 Nisan 2009 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Temmuz 2009. 
  78. ^ Kamu Malı Bu madde bu kaynaktan gelen kamu malı içermektedir: "Aspirin for reducing your risk of heart attack and stroke: know the facts". U.S. Food and Drug Administration (FDA). 14 Ağustos 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Temmuz 2012. 
  79. ^ Kamu Malı Bu madde bu kaynaktan gelen kamu malı içermektedir: "Aspirin for the prevention of cardiovascular disease". U.S. Preventive Services Task Force. 11 Temmuz 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Temmuz 2012. 
  80. ^ Seshasai SR, Wijesuriya S, Sivakumaran R, Nethercott S, Erqou S, Sattar N, ve diğerleri. (February 2012). "Effect of aspirin on vascular and nonvascular outcomes: meta-analysis of randomized controlled trials". Archives of Internal Medicine. 172 (3). ss. 209-16. doi:10.1001/archinternmed.2011.628. hdl:10044/1/34287. PMID 22231610. 
  81. ^ McNeil JJ, Woods RL, Nelson MR, Reid CM, Kirpach B, Wolfe R, ve diğerleri. (October 2018). "Effect of Aspirin on Disability-free Survival in the Healthy Elderly". The New England Journal of Medicine. 379 (16). ss. 1499-1508. doi:10.1056/NEJMoa1800722. hdl:1885/154654. PMC 6426126 $2. PMID 30221596. 
  82. ^ a b McNeil JJ, Wolfe R, Woods RL, Tonkin AM, Donnan GA, Nelson MR, ve diğerleri. (October 2018). "Effect of Aspirin on Cardiovascular Events and Bleeding in the Healthy Elderly". The New England Journal of Medicine. 379 (16). ss. 1509-1518. doi:10.1056/NEJMoa1805819. PMC 6289056 $2. PMID 30221597. 
  83. ^ a b Algra AM, Rothwell PM (May 2012). "Effects of regular aspirin on long-term cancer incidence and metastasis: a systematic comparison of evidence from observational studies versus randomised trials". The Lancet. Oncology. 13 (5). ss. 518-27. doi:10.1016/S1470-2045(12)70112-2. PMID 22440112. 
  84. ^ Davidson KW, Barry MJ, Mangione CM, Cabana M, Chelmow D, Coker TR, ve diğerleri. (April 2022). "Aspirin Use to Prevent Cardiovascular Disease: US Preventive Services Task Force Recommendation Statement". JAMA. 327 (16). ss. 1577-1584. doi:10.1001/jama.2022.4983. PMID 35471505. 
  85. ^ Sachs CJ (March 2005). "Oral analgesics for acute nonspecific pain". American Family Physician. 71 (5). ss. 913-8. PMID 15768621. 
  86. ^ Gaciong Z (June 2003). "The real dimension of analgesic activity of aspirin". Thrombosis Research. 110 (5–6). ss. 361-4. doi:10.1016/j.thromres.2003.08.009. PMID 14592563. 
  87. ^ Derry CJ, Derry S, Moore RA (December 2014). "Caffeine as an analgesic adjuvant for acute pain in adults". The Cochrane Database of Systematic Reviews. 2014 (12). ss. CD009281. doi:10.1002/14651858.CD009281.pub3. PMC 6485702 $2. PMID 25502052. 
  88. ^ Hersh EV, Moore PA, Ross GL (May 2000). "Over-the-counter analgesics and antipyretics: a critical assessment". Clinical Therapeutics. 22 (5). ss. 500-48. doi:10.1016/S0149-2918(00)80043-0. PMID 10868553. 
  89. ^ Mett A, Tfelt-Hansen P (June 2008). "Acute migraine therapy: recent evidence from randomized comparative trials". Current Opinion in Neurology. 21 (3). ss. 331-7. doi:10.1097/WCO.0b013e3282fee843. PMID 18451718. 
  90. ^ Kingery WS (November 1997). "A critical review of controlled clinical trials for peripheral neuropathic pain and complex regional pain syndromes". Pain. 73 (2). ss. 123-139. doi:10.1016/S0304-3959(97)00049-3. PMID 9415498. 
  91. ^ Loder E, Rizzoli P (January 2008). "Tension-type headache". BMJ. 336 (7635). ss. 88-92. doi:10.1136/bmj.39412.705868.AD. PMC 2190284 $2. PMID 18187725. 
  92. ^ Gilmore B, Michael M (February 2011). "Treatment of acute migraine headache". American Family Physician. 83 (3). ss. 271-80. PMID 21302868. 
  93. ^ Bartfai T, Conti B (March 2010). "Fever". TheScientificWorldJournal. Cilt 10. ss. 490-503. doi:10.1100/tsw.2010.50. PMC 2850202 $2. PMID 20305990. 
  94. ^ Pugliese A, Beltramo T, Torre D (October 2008). "Reye's and Reye's-like syndromes". Cell Biochemistry and Function. 26 (7). ss. 741-6. doi:10.1002/cbf.1465. PMID 18711704. 
  95. ^ Beutler AI, Chesnut GT, Mattingly JC, Jamieson B (December 2009). "FPIN's Clinical Inquiries. Aspirin use in children for fever or viral syndromes". American Family Physician. 80 (12). s. 1472. PMID 20000310. 
  96. ^ "Medications Used to Treat Fever". American Academy of Pediatrics. 18 Şubat 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Kasım 2012. 
  97. ^ "51 FR 8180" (PDF). United States Federal Register. 51 (45). 7 Mart 1986. 19 Ağustos 2011 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. 
  98. ^ Morris T, Stables M, Hobbs A, de Souza P, Colville-Nash P, Warner T, ve diğerleri. (August 2009). "Effects of low-dose aspirin on acute inflammatory responses in humans". Journal of Immunology. 183 (3). ss. 2089-96. doi:10.4049/jimmunol.0900477. PMID 19597002. 
  99. ^ National Clinical Guideline Centre (UK) (July 2013). "Adjunctive pharmacotherapy and associated NICE guidance". Myocardial infarction with ST-segment elevation: the acute management of myocardial infarction with ST-segment elevation [Internet]. NICE Clinical Guidelines. 17.2 Aspirin: Royal College of Physicians (UK). PMID 25340241. 31 Aralık 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  100. ^ a b c Arnett DK, Blumenthal RS, Albert MA, Buroker AB, Goldberger ZD, Hahn EJ, ve diğerleri. (September 2019). "2019 ACC/AHA Guideline on the Primary Prevention of Cardiovascular Disease: A Report of the American College of Cardiology/American Heart Association Task Force on Clinical Practice Guidelines". Journal of the American College of Cardiology. 74 (10). ss. e177-e232. doi:10.1016/j.jacc.2019.03.010. PMC 7685565 $2. PMID 30894318. 
  101. ^ a b c Rothwell PM, Cook NR, Gaziano JM, Price JF, Belch JF, Roncaglioni MC, ve diğerleri. (August 2018). "Effects of aspirin on risks of vascular events and cancer according to bodyweight and dose: analysis of individual patient data from randomised trials". Lancet. 392 (10145). ss. 387-399. doi:10.1016/S0140-6736(18)31133-4. PMC 6083400 $2. PMID 30017552. 
  102. ^ Bowman L, Mafham M, Wallendszus K, Stevens W, Buck G, Barton J, ve diğerleri. (October 2018). "Effects of Aspirin for Primary Prevention in Persons with Diabetes Mellitus". The New England Journal of Medicine. 379 (16). ss. 1529-1539. doi:10.1056/NEJMoa1804988. PMID 30146931. 
  103. ^ Woods RL, Polekhina G, Wolfe R, Nelson MR, Ernst ME, Reid CM, ve diğerleri. (March 2020). "No Modulation of the Effect of Aspirin by Body Weight in Healthy Older Men and Women". Circulation. 141 (13). ss. 1110-1112. doi:10.1161/CIRCULATIONAHA.119.044142. PMC 7286412 $2. PMID 32223674. 
  104. ^ National Guideline Clearinghouse (NGC). "2011 ACCF/AHA/SCAI guideline for percutaneous coronary artery intervention. A report of the American College of Cardiology Foundation/American Heart Association Task Force on Practice Guidelines and the Society for Cardiovascular Angiography and Interventions". United States Agency for Healthcare Research and Quality (AHRQ). 13 Ağustos 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Ağustos 2012. 
  105. ^ Yusuf S, Zhao F, Mehta SR, Chrolavicius S, Tognoni G, Fox KK (August 2001). "Effects of clopidogrel in addition to aspirin in patients with acute coronary syndromes without ST-segment elevation" (PDF). The New England Journal of Medicine. 345 (7). ss. 494-502. doi:10.1056/nejmoa010746. PMID 11519503. 6 Ocak 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 10 Aralık 2023. 
  106. ^ Costa F, Vranckx P, Leonardi S, Moscarella E, Ando G, Calabro P, ve diğerleri. (May 2015). "Impact of clinical presentation on ischaemic and bleeding outcomes in patients receiving 6- or 24-month duration of dual-antiplatelet therapy after stent implantation: a pre-specified analysis from the PRODIGY (Prolonging Dual-Antiplatelet Treatment After Grading Stent-Induced Intimal Hyperplasia) trial". European Heart Journal. 36 (20). ss. 1242-51. doi:10.1016/s0735-1097(15)61590-x Özgürce erişilebilir. PMID 25718355. 
  107. ^ Khan SU, Singh M, Valavoor S, Khan MU, Lone AN, Khan MZ, ve diğerleri. (October 2020). "Dual Antiplatelet Therapy After Percutaneous Coronary Intervention and Drug-Eluting Stents: A Systematic Review and Network Meta-Analysis". Circulation. 142 (15). ss. 1425-1436. doi:10.1161/CIRCULATIONAHA.120.046308. PMC 7547897 $2. PMID 32795096. 
  108. ^ Capodanno D, Alfonso F, Levine GN, Valgimigli M, Angiolillo DJ (December 2018). "ACC/AHA Versus ESC Guidelines on Dual Antiplatelet Therapy: JACC Guideline Comparison". Journal of the American College of Cardiology. 72 (23 Pt A). ss. 2915-2931. doi:10.1016/j.jacc.2018.09.057. PMID 30522654. 
  109. ^ Levine GN, Bates ER, Bittl JA, Brindis RG, Fihn SD, Fleisher LA, ve diğerleri. (September 2016). "2016 ACC/AHA Guideline Focused Update on Duration of Dual Antiplatelet Therapy in Patients With Coronary Artery Disease: A Report of the American College of Cardiology/American Heart Association Task Force on Clinical Practice Guidelines". Journal of the American College of Cardiology. 68 (10). ss. 1082-115. doi:10.1016/j.jacc.2016.03.513. PMID 27036918. 
  110. ^ Valgimigli M, Bueno H, Byrne RA, Collet JP, Costa F, Jeppsson A, ve diğerleri. (January 2018). "2017 ESC focused update on dual antiplatelet therapy in coronary artery disease developed in collaboration with EACTS: The Task Force for dual antiplatelet therapy in coronary artery disease of the European Society of Cardiology (ESC) and of the European Association for Cardio-Thoracic Surgery (EACTS)". European Heart Journal. 39 (3). ss. 213-260. doi:10.1093/eurheartj/ehx419. PMID 28886622. 
  111. ^ a b Visseren FL, Mach F, Smulders YM, Carballo D, Koskinas KC, Bäck M, ve diğerleri. (September 2021). "2021 ESC Guidelines on cardiovascular disease prevention in clinical practice". European Heart Journal. 42 (34). ss. 3227-3337. doi:10.1093/eurheartj/ehab484. PMID 34458905. 
  112. ^ Norris JW (September 2005). "Antiplatelet agents in secondary prevention of stroke: a perspective". Stroke. 36 (9). ss. 2034-6. doi:10.1161/01.STR.0000177887.14339.46. PMID 16100022. 
  113. ^ Sleight P, Pouleur H, Zannad F (July 2006). "Benefits, challenges, and registerability of the polypill". European Heart Journal. 27 (14). ss. 1651-6. doi:10.1093/eurheartj/ehi841. PMID 16603580. 
  114. ^ Wang TH, Bhatt DL, Topol EJ (March 2006). "Aspirin and clopidogrel resistance: an emerging clinical entity". European Heart Journal. 27 (6). ss. 647-54. doi:10.1093/eurheartj/ehi684. PMID 16364973. 
  115. ^ Oliveira DC, Silva RF, Silva DJ, Lima VC (September 2010). "Aspirin resistance: fact or fiction?". Arquivos Brasileiros de Cardiologia. 95 (3). ss. e91-4. doi:10.1590/S0066-782X2010001300024. PMID 20944898. 
  116. ^ Topçuoglu MA, Arsava EM, Ay H (February 2011). "Antiplatelet resistance in stroke". Expert Review of Neurotherapeutics. 11 (2). ss. 251-63. doi:10.1586/ern.10.203. PMC 3086673 $2. PMID 21306212. 
  117. ^ Ben-Dor I, Kleiman NS, Lev E (July 2009). "Assessment, mechanisms, and clinical implication of variability in platelet response to aspirin and clopidogrel therapy". The American Journal of Cardiology. 104 (2). ss. 227-33. doi:10.1016/j.amjcard.2009.03.022. PMID 19576352. 
  118. ^ Kamu Malı Bu madde bu kaynaktan gelen kamu malı içermektedir: "Recommendation: Aspirin Use to Prevent Cardiovascular Disease: Preventive Medication". United States Preventive Services Taskforce. 23 Kasım 2020. 5 Mayıs 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Mayıs 2022. 
  119. ^ Davidson KW, Barry MJ, Mangione CM, Cabana M, Chelmow D, Coker TR, ve diğerleri. (April 2022). "Aspirin Use to Prevent Cardiovascular Disease: US Preventive Services Task Force Recommendation Statement". JAMA. 327 (16). ss. 1577-1584. doi:10.1001/jama.2022.4983. PMID 35471505. 
  120. ^ Aubrey A, Stone W (26 Nisan 2022). "Older adults shouldn't start a routine of daily aspirin, task force says". NPR. 5 Mayıs 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Aralık 2023. 
  121. ^ a b Cuzick J, Thorat MA, Bosetti C, Brown PH, Burn J, Cook NR, ve diğerleri. (January 2015). "Estimates of benefits and harms of prophylactic use of aspirin in the general population". Annals of Oncology. 26 (1). ss. 47-57. doi:10.1093/annonc/mdu225. PMC 4269341 $2. PMID 25096604. 
  122. ^ Manzano A, Pérez-Segura P (29 Nisan 2012). "Colorectal cancer chemoprevention: is this the future of colorectal cancer prevention?". TheScientificWorldJournal. Cilt 2012. s. 327341. doi:10.1100/2012/327341. PMC 3353298 $2. PMID 22649288. 
  123. ^ Chan AT, Arber N, Burn J, Chia WK, Elwood P, Hull MA, ve diğerleri. (February 2012). "Aspirin in the chemoprevention of colorectal neoplasia: an overview". Cancer Prevention Research. 5 (2). ss. 164-78. doi:10.1158/1940-6207.CAPR-11-0391. PMC 3273592 $2. PMID 22084361. 
  124. ^ Thun MJ, Jacobs EJ, Patrono C (April 2012). "The role of aspirin in cancer prevention". Nature Reviews. Clinical Oncology. 9 (5). ss. 259-67. doi:10.1038/nrclinonc.2011.199. PMID 22473097. 
  125. ^ Richman IB, Owens DK (July 2017). "Aspirin for Primary Prevention". The Medical Clinics of North America. 101 (4). ss. 713-724. doi:10.1016/j.mcna.2017.03.004. PMID 28577622. 
  126. ^ Verdoodt F, Friis S, Dehlendorff C, Albieri V, Kjaer SK (February 2016). "Non-steroidal anti-inflammatory drug use and risk of endometrial cancer: A systematic review and meta-analysis of observational studies". Gynecologic Oncology. 140 (2). ss. 352-8. doi:10.1016/j.ygyno.2015.12.009. PMID 26701413. 
  127. ^ Bosetti C, Rosato V, Gallus S, Cuzick J, La Vecchia C (June 2012). "Aspirin and cancer risk: a quantitative review to 2011". Annals of Oncology. 23 (6). ss. 1403-15. doi:10.1093/annonc/mds113. PMID 22517822. 
  128. ^ Sutcliffe P, Connock M, Gurung T, Freeman K, Johnson S, Kandala NB, ve diğerleri. (September 2013). "Aspirin for prophylactic use in the primary prevention of cardiovascular disease and cancer: a systematic review and overview of reviews". Health Technology Assessment. 17 (43). ss. 1-253. doi:10.3310/hta17430. PMC 4781046 $2. PMID 24074752. 
  129. ^ Kim SE (2014). "The benefit-risk consideration in long-term use of alternate-day, low dose aspirin: focus on colorectal cancer prevention". Annals of Gastroenterology. 27 (1). ss. 87-88. PMC 3959543 $2. PMID 24714632. 
  130. ^ U.S. Preventive Services Task Force (March 2007). "Routine aspirin or nonsteroidal anti-inflammatory drugs for the primary prevention of colorectal cancer: U.S. Preventive Services Task Force recommendation statement". Annals of Internal Medicine. 146 (5). ss. 361-4. doi:10.7326/0003-4819-146-5-200703060-00008. PMID 17339621. 
  131. ^ Bibbins-Domingo K (June 2016). "Aspirin Use for the Primary Prevention of Cardiovascular Disease and Colorectal Cancer: U.S. Preventive Services Task Force Recommendation Statement". Annals of Internal Medicine. 164 (12). ss. 836-45. doi:10.7326/m16-0577. PMID 27064677. 
  132. ^ Bosetti C, Santucci C, Gallus S, Martinetti M, La Vecchia C (May 2020). "Aspirin and the risk of colorectal and other digestive tract cancers: an updated meta-analysis through 2019". Annals of Oncology. 31 (5). ss. 558-568. doi:10.1016/j.annonc.2020.02.012. PMID 32272209. The present comprehensive meta-analysis supports and further quantifies the inverse association between regular aspirin use and the risk of colorectal and other digestive tract cancers, including some rare ones. The favorable effect of aspirin increases with longer duration of use, and, for colorectal cancer, with increasing dose. 
  133. ^ McNeil JJ, Nelson MR, Woods RL, Lockery JE, Wolfe R, Reid CM, ve diğerleri. (October 2018). "Effect of Aspirin on All-Cause Mortality in the Healthy Elderly". The New England Journal of Medicine. 379 (16). ss. 1519-1528. doi:10.1056/NEJMoa1803955. PMC 6433466 $2. PMID 30221595. 
  134. ^ a b c d e Bartoli F, Cavaleri D, Bachi B, Moretti F, Riboldi I, Crocamo C, Carrà G (November 2021). "Repurposed drugs as adjunctive treatments for mania and bipolar depression: A meta-review and critical appraisal of meta-analyses of randomized placebo-controlled trials". Journal of Psychiatric Research. Cilt 143. ss. 230-238. doi:10.1016/j.jpsychires.2021.09.018. PMID 34509090. 
  135. ^ Dominiak M, Gędek A, Sikorska M, Mierzejewski P, Wojnar M, Antosik-Wójcińska AZ (December 2022). "Acetylsalicylic Acid and Mood Disorders: A Systematic Review". Pharmaceuticals. 16 (1). s. 67. doi:10.3390/ph16010067. PMC 9861965 $2. PMID 36678565. 
  136. ^ Savitz JB, Teague TK, Misaki M, Macaluso M, Wurfel BE, Meyer M, ve diğerleri. (January 2018). "Treatment of bipolar depression with minocycline and/or aspirin: an adaptive, 2×2 double-blind, randomized, placebo-controlled, phase IIA clinical trial". Translational Psychiatry. 8 (1). s. 27. doi:10.1038/s41398-017-0073-7. PMC 5802452 $2. PMID 29362444. 
  137. ^ Bauer IE, Green C, Colpo GD, Teixeira AL, Selvaraj S, Durkin K, ve diğerleri. (December 2018). "A Double-Blind, Randomized, Placebo-Controlled Study of Aspirin and N-Acetylcysteine as Adjunctive Treatments for Bipolar Depression". The Journal of Clinical Psychiatry. 80 (1). doi:10.4088/JCP.18m12200. PMID 30549489. 
  138. ^ Li H, Li W, Zhang X, Ma XC, Zhang RW (4 Şubat 2021). "Aspirin Use on Incident Dementia and Mild Cognitive Decline: A Systematic Review and Meta-Analysis". Frontiers in Aging Neuroscience. Cilt 12. s. 578071. doi:10.3389/fnagi.2020.578071. PMC 7890199 $2. PMID 33613260. 
  139. ^ Veronese N, Stubbs B, Maggi S, Thompson T, Schofield P, Muller C, ve diğerleri. (August 2017). "Low-Dose Aspirin Use and Cognitive Function in Older Age: A Systematic Review and Meta-analysis". Journal of the American Geriatrics Society. 65 (8). ss. 1763-1768. doi:10.1111/jgs.14883. PMC 6810633 $2. PMID 28425093. 
  140. ^ Schmidt L, Phelps E, Friedel J, Shokraneh F (August 2019). "Acetylsalicylic acid (aspirin) for schizophrenia". The Cochrane Database of Systematic Reviews. 2019 (8). ss. CD012116. doi:10.1002/14651858.CD012116.pub2. PMC 6699651 $2. PMID 31425623. 
  141. ^ Fond G, Lançon C, Korchia T, Auquier P, Boyer L (2020). "The Role of Inflammation in the Treatment of Schizophrenia". Frontiers in Psychiatry. Cilt 11. s. 160. doi:10.3389/fpsyt.2020.00160. PMC 7093323 $2. PMID 32256401. 
  142. ^ a b National Heart Foundation of Australia (RF/RHD guideline development working group) and the Cardiac Society of Australia and New Zealand (2006). "Diagnosis and management of acute rheumatic fever and rheumatic heart disease in Australia. An evidence-based review" (PDF). National Heart Foundation of Australia. ss. 33-37. 26 Temmuz 2008 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. 
  143. ^ Saxena A, Kumar RK, Gera RP, Radhakrishnan S, Mishra S, Ahmed Z (July 2008). "Consensus guidelines on pediatric acute rheumatic fever and rheumatic heart disease". Indian Pediatrics. 45 (7). ss. 565-73. PMID 18695275. 
  144. ^ Hashkes PJ, Tauber T, Somekh E, Brik R, Barash J, Mukamel M, ve diğerleri. (September 2003). "Naproxen as an alternative to aspirin for the treatment of arthritis of rheumatic fever: a randomized trial". The Journal of Pediatrics. 143 (3). ss. 399-401. doi:10.1067/S0022-3476(03)00388-3. PMID 14517527. 
  145. ^ Rowley AH, Shulman ST (February 2010). "Pathogenesis and management of Kawasaki disease". Expert Review of Anti-Infective Therapy. 8 (2). ss. 197-203. doi:10.1586/eri.09.109. PMC 2845298 $2. PMID 20109049. 
  146. ^ Baumer JH, Love SJ, Gupta A, Haines LC, Maconochie I, Dua JS (October 2006). "Salicylate for the treatment of Kawasaki disease in children". The Cochrane Database of Systematic Reviews. 2010 (4). ss. CD004175. doi:10.1002/14651858.CD004175.pub2. PMC 8765111 $2. PMID 17054199. 
  147. ^ Duley L, Meher S, Hunter KE, Seidler AL, Askie LM (October 2019). "Antiplatelet agents for preventing pre-eclampsia and its complications". The Cochrane Database of Systematic Reviews. 2019 (10). doi:10.1002/14651858.CD004659.pub3. PMC 6820858 $2. PMID 31684684. 
  148. ^ Roberge S, Villa P, Nicolaides K, Giguère Y, Vainio M, Bakthi A, ve diğerleri. (2012). "Early administration of low-dose aspirin for the prevention of preterm and term preeclampsia: a systematic review and meta-analysis". Fetal Diagnosis and Therapy. 31 (3). ss. 141-6. doi:10.1159/000336662. PMID 22441437. 
  149. ^ Roberge S, Nicolaides K, Demers S, Hyett J, Chaillet N, Bujold E (February 2017). "The role of aspirin dose on the prevention of preeclampsia and fetal growth restriction: systematic review and meta-analysis". American Journal of Obstetrics and Gynecology. 216 (2). ss. 110-120.e6. doi:10.1016/j.ajog.2016.09.076. PMID 27640943. 
  150. ^ Szabó B, Németh K, Mészáros K, Krokker L, Likó I, Saskői E, ve diğerleri. (5 Eylül 2022). "Aspirin Mediates Its Antitumoral Effect Through Inhibiting PTTG1 in Pituitary Adenoma". The Journal of Clinical Endocrinology and Metabolism. 107 (11). ss. 3066-3079. doi:10.1210/clinem/dgac496. PMC 9681612 $2. PMID 36059148. 
  151. ^ Dorsch MP, Lee JS, Lynch DR, Dunn SP, Rodgers JE, Schwartz T, ve diğerleri. (May 2007). "Aspirin resistance in patients with stable coronary artery disease with and without a history of myocardial infarction". The Annals of Pharmacotherapy. 41 (5). ss. 737-41. doi:10.1345/aph.1H621. PMID 17456544. 
  152. ^ a b Krasopoulos G, Brister SJ, Beattie WS, Buchanan MR (January 2008). "Aspirin "resistance" and risk of cardiovascular morbidity: systematic review and meta-analysis". BMJ. 336 (7637). ss. 195-8. doi:10.1136/bmj.39430.529549.BE. PMC 2213873 $2. PMID 18202034. 
  153. ^ Pignatelli P, Di Santo S, Barillà F, Gaudio C, Violi F (October 2008). "Multiple anti-atherosclerotic treatments impair aspirin compliance: effects on aspirin resistance". Journal of Thrombosis and Haemostasis. 6 (10). ss. 1832-4. doi:10.1111/j.1538-7836.2008.03122.x. PMID 18680540. 
  154. ^ Grosser T, Fries S, Lawson JA, Kapoor SC, Grant GR, FitzGerald GA (January 2013). "Drug resistance and pseudoresistance: an unintended consequence of enteric coating aspirin". Circulation. 127 (3). ss. 377-85. doi:10.1161/CIRCULATIONAHA.112.117283. PMC 3552520 $2. PMID 23212718. 
  155. ^ Li J, Song M, Jian Z, Guo W, Chen G, Jiang G, ve diğerleri. (2014). "Laboratory aspirin resistance and the risk of major adverse cardiovascular events in patients with coronary heart disease on confirmed aspirin adherence". Journal of Atherosclerosis and Thrombosis. 21 (3). ss. 239-47. doi:10.5551/jat.19521. PMID 24201035. 
  156. ^ Sofi F, Marcucci R, Gori AM, Abbate R, Gensini GF (August 2008). "Residual platelet reactivity on aspirin therapy and recurrent cardiovascular events--a meta-analysis". International Journal of Cardiology. 128 (2). ss. 166-71. doi:10.1016/j.ijcard.2007.12.010. hdl:2158/323452. PMID 18242733. 
  157. ^ Shim EJ, Ryu CW, Park S, Lee HN, Shin HS, Kim SB (October 2018). "Relationship between adverse events and antiplatelet drug resistance in neurovascular intervention: a meta-analysis". Journal of NeuroInterventional Surgery. 10 (10). ss. 942-948. doi:10.1136/neurintsurg-2017-013632. PMID 29352056. 
  158. ^ Fiolaki A, Katsanos AH, Kyritsis AP, Papadaki S, Kosmidou M, Moschonas IC, ve diğerleri. (May 2017). "High on treatment platelet reactivity to aspirin and clopidogrel in ischemic stroke: A systematic review and meta-analysis". Journal of the Neurological Sciences. Cilt 376. ss. 112-116. doi:10.1016/j.jns.2017.03.010. PMID 28431593. 
  159. ^ Snoep JD, Hovens MM, Eikenboom JC, van der Bom JG, Huisman MV (13 Ağustos 2007). "Association of laboratory-defined aspirin resistance with a higher risk of recurrent cardiovascular events: a systematic review and meta-analysis". Archives of Internal Medicine. 167 (15). ss. 1593-9. doi:10.1001/archinte.167.15.1593. PMID 17698681. 
  160. ^ a b van Oosterom N, Barras M, Bird R, Nusem I, Cottrell N (December 2020). "A Narrative Review of Aspirin Resistance in VTE Prophylaxis for Orthopaedic Surgery". Drugs. 80 (18). ss. 1889-1899. doi:10.1007/s40265-020-01413-w. PMID 33037568. 
  161. ^ "Invention of the safety cap". digitaldukemed.mc.duke.edu. 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Eylül 2015. 
  162. ^ a b British National Formulary. 45. British Medical Journal and Royal Pharmaceutical Society of Great Britain. 2003. 
  163. ^ "Aspirin monograph: dosages, etc". Medscape.com. 13 Temmuz 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Mayıs 2011. 
  164. ^ US Preventive Services Task Force (March 2009). "Aspirin for the prevention of cardiovascular disease: U.S. Preventive Services Task Force recommendation statement". Annals of Internal Medicine. 150 (6). ss. 396-404. doi:10.7326/0003-4819-150-6-200903170-00008. PMID 19293072. 
  165. ^ a b "Aspirin: more evidence that low dose is all that is needed". Medscape. Medscape CME. 27 Ağustos 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Mayıs 2011. 
  166. ^ Berger JS, Brown DL, Burke GL, Oberman A, Kostis JB, Langer RD, ve diğerleri. (March 2009). "Aspirin Use, Dose, and Clinical Outcomes in Postmenopausal Women With Stable Cardiovascular Disease". Circulation: Cardiovascular Quality and Outcomes. 2 (2). ss. 78-87. doi:10.1161/circoutcomes.108.791269. ISSN 1941-7713. PMC 2801891 $2. PMID 20031819. 
  167. ^ Sacristán JA (August 2021). "Aspirin Dosing in Cardiovascular Disease". New England Journal of Medicine. 385 (8). ss. 764-765. doi:10.1056/nejmc2110476. ISSN 0028-4793. PMID 34407352. 
  168. ^ British National Formulary for Children. British Medical Journal and Royal Pharmaceutical Society. 2006. 
  169. ^ a b Kamu Malı Bu madde bu kaynaktan gelen kamu malı içermektedir: "FDA Warns that Using a Type of Pain and Fever Medication in Second Half of Pregnancy Could Lead to Complications". U.S. Food and Drug Administration (FDA) (Basın açıklaması). 15 Ekim 2020. 16 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Ekim 2020. 
  170. ^ a b c Kamu Malı Bu madde bu kaynaktan gelen kamu malı içermektedir: "NSAIDs may cause rare kidney problems in unborn babies". U.S. Food and Drug Administration. 21 Temmuz 2017. 17 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Ekim 2020. 
  171. ^ a b c d e "Aspirin information from Drugs.com". Drugs.com. 9 Mayıs 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Mayıs 2008. 
  172. ^ a b "Oral Aspirin information". First DataBank. 18 Eylül 2000 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Mayıs 2008. 
  173. ^ Raithel M, Baenkler HW, Naegel A, Buchwald F, Schultis HW, Backhaus B, ve diğerleri. (September 2005). "Significance of salicylate intolerance in diseases of the lower gastrointestinal tract" (PDF). Journal of Physiology and Pharmacology. 56 (Suppl 5). ss. 89-102. PMID 16247191. 9 Nisan 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). 
  174. ^ Senna GE, Andri G, Dama AR, Mezzelani P, Andri L (1995). "Tolerability of imidazole salycilate in aspirin-sensitive patients". Allergy Proceedings. 16 (5). ss. 251-254. doi:10.2500/108854195778702675. PMID 8566739. 
  175. ^ a b c "PDR guide to over the counter (OTC) drugs". 10 Nisan 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Nisan 2008. 
  176. ^ Livingstone FB (1985). Frequencies of hemoglobin variants: thalassemia, the glucose-6-phosphate dehydrogenase deficiency, G6PD variants, and ovalocytosis in human populations. Oxford University Press. ISBN 978-0-19-503634-3. 
  177. ^ "Dengue and dengue hemorrhagic fever: information for health care practitioners". 17 Mart 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Nisan 2008. 
  178. ^ Zhang Y, Neogi T, Chen C, Chaisson C, Hunter DJ, Choi H (February 2014). "Low-dose aspirin use and recurrent gout attacks". Annals of the Rheumatic Diseases. 73 (2). ss. 385-390. doi:10.1136/annrheumdis-2012-202589. PMC 3902644 $2. PMID 23345599. 
  179. ^ Polkinghorne KR, Wetmore JB, Thao LT, Wolfe R, Woods RL, Ernst ME, ve diğerleri. (December 2022). "Effect of Aspirin on CKD Progression in Older Adults: Secondary Analysis From the ASPREE Randomized Clinical Trial". American Journal of Kidney Diseases. 80 (6). ss. 810-813. doi:10.1053/j.ajkd.2022.02.019. PMC 9562592 $2. PMID 35430328. 
  180. ^ Mann JF, Joseph P, Gao P, Pais P, Tyrwhitt J, Xavier D, ve diğerleri. (February 2023). "Effects of aspirin on cardiovascular outcomes in patients with chronic kidney disease". Kidney International. 103 (2). ss. 403-410. doi:10.1016/j.kint.2022.09.023. PMID 36341885. 
  181. ^ a b Macdonald S (November 2002). "Aspirin use to be banned in under 16 year olds". BMJ. 325 (7371). ss. 988c-988. doi:10.1136/bmj.325.7371.988/c. PMC 1169585 $2. PMID 12411346. 
  182. ^ a b c Sørensen HT, Mellemkjaer L, Blot WJ, Nielsen GL, Steffensen FH, McLaughlin JK, Olsen JH (September 2000). "Risk of upper gastrointestinal bleeding associated with use of low-dose aspirin". The American Journal of Gastroenterology. 95 (9). ss. 2218-2224. doi:10.1016/s0002-9270(00)01040-6. PMID 11007221. 
  183. ^ Kedir HM, Sisay EA, Abiye AA (2021). "Enteric-Coated Aspirin and the Risk of Gastrointestinal Side Effects: A Systematic Review". International Journal of General Medicine. Cilt 14. ss. 4757-4763. doi:10.2147/ijgm.s326929. PMC 8403009 $2. PMID 34466020. 
  184. ^ Torborg L (4 Aralık 2018). "Mayo Clinic Q and A: Coated aspirin may not be as effective at reducing blood clot risk". Mayo Clinic News Network. 15 Ocak 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Aralık 2023. 
  185. ^ Cox D, Maree AO, Dooley M, Conroy R, Byrne MF, Fitzgerald DJ (August 2006). "Effect of enteric coating on antiplatelet activity of low-dose aspirin in healthy volunteers". Stroke. 37 (8). ss. 2153-2158. doi:10.1161/01.STR.0000231683.43347.ec. PMID 16794200. 
  186. ^ Delaney JA, Opatrny L, Brophy JM, Suissa S (August 2007). "Drug drug interactions between antithrombotic medications and the risk of gastrointestinal bleeding". CMAJ. 177 (4). ss. 347-351. doi:10.1503/cmaj.070186. PMC 1942107 $2. PMID 17698822. 
  187. ^ Wallace JL (October 2008). "Prostaglandins, NSAIDs, and gastric mucosal protection: why doesn't the stomach digest itself?". Physiological Reviews. 88 (4). ss. 1547-65. doi:10.1152/physrev.00004.2008. PMID 18923189. 
  188. ^ Laine L, Maller ES, Yu C, Quan H, Simon T (August 2004). "Ulcer formation with low-dose enteric-coated aspirin and the effect of COX-2 selective inhibition: a double-blind trial". Gastroenterology. 127 (2). ss. 395-402. doi:10.1053/j.gastro.2004.05.001. PMID 15300570. 
  189. ^ Fiorucci S, Santucci L, Wallace JL, Sardina M, Romano M, del Soldato P, ve diğerleri. (September 2003). "Interaction of a selective cyclooxygenase-2 inhibitor with aspirin and NO-releasing aspirin in the human gastric mucosa". Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America. 100 (19). ss. 10937-41. Bibcode:2003PNAS..10010937F. doi:10.1073/pnas.1933204100. PMC 196906 $2. PMID 12960371. 
  190. ^ Rostom A, Muir K, Dubé C, Jolicoeur E, Boucher M, Joyce J, ve diğerleri. (July 2007). "Gastrointestinal safety of cyclooxygenase-2 inhibitors: a Cochrane Collaboration systematic review". Clinical Gastroenterology and Hepatology. 5 (7). ss. 818-28, 828.e1-5; quiz 768. doi:10.1016/j.cgh.2007.03.011. PMID 17556027. 
  191. ^ "General chemistry online: FAQ: Acids and bases: What is the buffer system in buffered aspirin?". Antoine.frostburg.edu. 14 Nisan 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Mayıs 2011. 
  192. ^ Davison C, Smith BW, Smith PK (August 1962). "Effects of buffered and unbuffered acetylsalicylic acid upon the gastric acidity of normal human subjects". Journal of Pharmaceutical Sciences. 51 (8). ss. 759-763. doi:10.1002/jps.2600510813. PMID 13883982. 
  193. ^ Dammann HG, Saleki M, Torz M, Schulz HU, Krupp S, Schürer M, ve diğerleri. (February 2004). "Effects of buffered and plain acetylsalicylic acid formulations with and without ascorbic acid on gastric mucosa in healthy subjects". Alimentary Pharmacology & Therapeutics. 19 (3). ss. 367-74. doi:10.1111/j.1365-2036.2004.01742.x. PMID 14984384. 
  194. ^ Konturek PC, Kania J, Hahn EG, Konturek JW (November 2006). "Ascorbic acid attenuates aspirin-induced gastric damage: role of inducible nitric oxide synthase". Journal of Physiology and Pharmacology. 57 (Suppl 5). ss. 125-36. PMID 17218764. 
  195. ^ Hayreh SS (July 2014). "Ocular vascular occlusive disorders: natural history of visual outcome". Progress in Retinal and Eye Research. Cilt 41. ss. 1-25. doi:10.1016/j.preteyeres.2014.04.001. PMC 4073304 $2. PMID 24769221. 
  196. ^ Ageno W, Beyer-Westendorf J, Garcia DA, Lazo-Langner A, McBane RD, Paciaroni M (January 2016). "Guidance for the management of venous thrombosis in unusual sites". Journal of Thrombosis and Thrombolysis. 41 (1). ss. 129-43. doi:10.1007/s11239-015-1308-1. PMC 4715841 $2. PMID 26780742. 
  197. ^ a b Belay ED, Bresee JS, Holman RC, Khan AS, Shahriari A, Schonberger LB (May 1999). "Reye's syndrome in the United States from 1981 through 1997". The New England Journal of Medicine. 340 (18). ss. 1377-82. doi:10.1056/NEJM199905063401801. PMID 10228187. 
  198. ^ "Reye's syndrome". NHS Choices. National Health Service. 12 Ocak 2016. 9 Ağustos 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Aralık 2023. 
  199. ^ "Are You Sensitive to Aspirin? Here are Some Reasons Why". Health Essentials from Cleveland Clinic. 5 Şubat 2015. 25 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Mart 2020. 
  200. ^ a b c Doña I, Barrionuevo E, Salas M, Laguna JJ, Agúndez J, García-Martín E, ve diğerleri. (November 2018). "NSAIDs-hypersensitivity often induces a blended reaction pattern involving multiple organs". Scientific Reports. 8 (1). s. 16710. Bibcode:2018NatSR...816710D. doi:10.1038/s41598-018-34668-1. PMC 6232098 $2. PMID 30420763. 
  201. ^ a b Kowalski ML, Agache I, Bavbek S, Bakirtas A, Blanca M, Bochenek G, ve diğerleri. (January 2019). "Diagnosis and management of NSAID-Exacerbated Respiratory Disease (N-ERD)-a EAACI position paper". Allergy. 74 (1). ss. 28-39. doi:10.1111/all.13599. PMID 30216468. 
  202. ^ Sánchez-Borges M, Capriles-Hulett A (January 2000). "Atopy is a risk factor for non-steroidal anti-inflammatory drug sensitivity". Annals of Allergy, Asthma & Immunology. 84 (1). ss. 101-6. doi:10.1016/S1081-1206(10)62748-2. PMID 10674573. 
  203. ^ Stadelmann WK, Digenis AG, Tobin GR (August 1998). "Impediments to wound healing". American Journal of Surgery. 176 (2A Suppl). ss. 39S-47S. doi:10.1016/S0002-9610(98)00184-6. PMID 9777971. 
  204. ^ Layton AM, Ibbotson SH, Davies JA, Goodfield MJ (July 1994). "Randomised trial of oral aspirin for chronic venous leg ulcers". Lancet. 344 (8916). ss. 164-5. doi:10.1016/s0140-6736(94)92759-6. PMID 7912767. 
  205. ^ del Río Solá ML, Antonio J, Fajardo G, Vaquero Puerta C (July 2012). "Influence of aspirin therapy in the ulcer associated with chronic venous insufficiency". Annals of Vascular Surgery. 26 (5). ss. 620-9. doi:10.1016/j.avsg.2011.02.051. hdl:10324/2904. PMID 22437068. 
  206. ^ de Oliveira Carvalho PE, Magolbo NG, De Aquino RF, Weller CD, ve diğerleri. (Cochrane Wounds Group) (February 2016). "Oral aspirin for treating venous leg ulcers". The Cochrane Database of Systematic Reviews. 2016 (2). ss. CD009432. doi:10.1002/14651858.CD009432.pub2. PMC 8627253 $2. PMID 26889740. 
  207. ^ Jull A, Wadham A, Bullen C, Parag V, Kerse N, Waters J (November 2017). "Low dose aspirin as adjuvant treatment for venous leg ulceration: pragmatic, randomised, double blind, placebo controlled trial (Aspirin4VLU)". BMJ. Cilt 359. ss. j5157. doi:10.1136/bmj.j5157. PMC 5701114 $2. PMID 29175902. 
  208. ^ Tilbrook H, Clark L, Cook L, Bland M, Buckley H, Chetter I, ve diğerleri. (October 2018). "AVURT: aspirin versus placebo for the treatment of venous leg ulcers - a Phase II pilot randomised controlled trial". Health Technology Assessment. 22 (55). ss. 1-138. doi:10.3310/hta22550. PMC 6204573 $2. PMID 30325305. 
  209. ^ Berges-Gimeno MP, Stevenson DD (June 2004). "Nonsteroidal anti-inflammatory drug-induced reactions and desensitization". The Journal of Asthma. 41 (4). ss. 375-84. doi:10.1081/JAS-120037650. PMID 15281324. 
  210. ^ Vernooij MW, Haag MD, van der Lugt A, Hofman A, Krestin GP, Stricker BH, ve diğerleri. (June 2009). "Use of antithrombotic drugs and the presence of cerebral microbleeds: the Rotterdam Scan Study". Archives of Neurology. 66 (6). ss. 714-20. doi:10.1001/archneurol.2009.42. PMID 19364926. 
  211. ^ Gorelick PB (June 2009). "Cerebral microbleeds: evidence of heightened risk associated with aspirin use". Archives of Neurology. 66 (6). ss. 691-3. doi:10.1001/archneurol.2009.85. PMID 19506128. 
  212. ^ a b He J, Whelton PK, Vu B, Klag MJ (December 1998). "Aspirin and risk of hemorrhagic stroke: a meta-analysis of randomized controlled trials". JAMA. 280 (22). ss. 1930-5. doi:10.1001/jama.280.22.1930. PMID 9851479. 
  213. ^ Saloheimo P, Ahonen M, Juvela S, Pyhtinen J, Savolainen ER, Hillbom M (January 2006). "Regular aspirin-use preceding the onset of primary intracerebral hemorrhage is an independent predictor for death". Stroke. 37 (1). ss. 129-33. doi:10.1161/01.STR.0000196991.03618.31. PMID 16322483. 
  214. ^ Medical knowledge self-assessment program for students 4, By American College of Physicians, Clerkship Directors in Internal Medicine, Nephrology 227, Item 29
  215. ^ Biondi-Zoccai GG, Lotrionte M, Agostoni P, Abbate A, Fusaro M, Burzotta F, ve diğerleri. (November 2006). "A systematic review and meta-analysis on the hazards of discontinuing or not adhering to aspirin among 50,279 patients at risk for coronary artery disease". European Heart Journal. 27 (22). ss. 2667-2674. doi:10.1093/eurheartj/ehl334. PMID 17053008. 
  216. ^ a b "FDA strengthens warning of heart attack and stroke risk for non-steroidal anti-inflammatory drugs". U.S. Food and Drug Administration (FDA). 9 Temmuz 2015. 11 Temmuz 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Temmuz 2015. 
  217. ^ Kreplick LW (2001). "Salicylate toxicity in emergency medicine". Medscape. 31 Ağustos 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  218. ^ Gaudreault P, Temple AR, Lovejoy FH (October 1982). "The relative severity of acute versus chronic salicylate poisoning in children: a clinical comparison". Pediatrics. 70 (4). ss. 566-9. doi:10.1542/peds.70.4.566. PMID 7122154. 
  219. ^ Marx J (2006). Rosen's emergency medicine: concepts and clinical practice. Mosby/Elsevier. s. 2242. ISBN 978-0-323-02845-5. 
  220. ^ Morra P, Bartle WR, Walker SE, Lee SN, Bowles SK, Reeves RA (September 1996). "Serum concentrations of salicylic acid following topically applied salicylate derivatives". The Annals of Pharmacotherapy. 30 (9). ss. 935-40. doi:10.1177/106002809603000903. PMID 8876850. 
  221. ^ Baselt R (2011). Disposition of toxic drugs and chemicals in man. 9th. Seal Beach, California: Biomedical Publications. ss. 20-23. ISBN 978-0-9626523-8-7. 
  222. ^ a b Alqahtani Z, Jamali F (2018). "Clinical Outcomes of Aspirin Interaction with Other Non-Steroidal Anti-Inflammatory Drugs: A Systematic Review". Journal of Pharmacy & Pharmaceutical Sciences. 21 (1s). ss. 48s-73s. doi:10.18433/jpps29854. PMID 29891025. 
  223. ^ Gladding PA, Webster MW, Farrell HB, Zeng IS, Park R, Ruijne N (April 2008). "The antiplatelet effect of six non-steroidal anti-inflammatory drugs and their pharmacodynamic interaction with aspirin in healthy volunteers". The American Journal of Cardiology. 101 (7). ss. 1060-1063. doi:10.1016/j.amjcard.2007.11.054. PMID 18359332. 
  224. ^ Baxter K, Preston CL ((Ed.)). "Aspirin and Spironolactone". MedicinesComplete: Stockley's Drug Interactions. Royal Pharmaceutical Society. 29 Mayıs 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Aralık 2023. 
  225. ^ Hollifield JW (August 1976). "Failure of aspirin to antagonize the antihypertensive effect of spironolactone in low-renin hypertension". Southern Medical Journal. 69 (8). ss. 1034-6. doi:10.1097/00007611-197608000-00022. PMID 785608. 
  226. ^ Katzung BG (1998). Basic and clinical pharmacology. McGraw-Hill. s. 584. ISBN 978-0-8385-0565-6. 
  227. ^ Loh HS, Watters K, Wilson CW (1 Kasım 1973). "The effects of aspirin on the metabolic availability of ascorbic acid in human beings". Journal of Clinical Pharmacology. 13 (11). ss. 480-486. doi:10.1002/j.1552-4604.1973.tb00203.x. PMID 4490672. 
  228. ^ Basu TK (1982). "Vitamin C-aspirin interactions". International Journal for Vitamin and Nutrition Research. Supplement. Cilt 23. ss. 83-90. PMID 6811490. 
  229. ^ Ioannides C, Stone AN, Breacker PJ, Basu TK (December 1982). "Impairment of absorption of ascorbic acid following ingestion of aspirin in guinea pigs". Biochemical Pharmacology. 31 (24). ss. 4035-4038. doi:10.1016/0006-2952(82)90652-9. PMID 6818974. 
  230. ^ "Randomised Trial of Intravenous Streptokinase, Oral Aspirin, Both, or Neither Among 17,187 Cases of Suspected Acute Myocardial Infarction: Isis-2". The Lancet. 332 (8607). August 1988. ss. 349-360. doi:10.1016/s0140-6736(88)92833-4. ISSN 0140-6736. PMID 2899772. 
  231. ^ Lewis HD, Davis JW, Archibald DG, Steinke WE, Smitherman TC, Doherty JE, ve diğerleri. (August 1983). "Protective effects of aspirin against acute myocardial infarction and death in men with unstable angina. Results of a Veterans Administration Cooperative Study". New England Journal of Medicine. 309 (7). ss. 396-403. doi:10.1056/NEJM198308183090703. ISSN 0028-4793. PMID 6135989. 
  232. ^ Di Bella S, Luzzati R, Principe L, Zerbato V, Meroni E, Giuffrè M, ve diğerleri. (25 Ocak 2022). "Aspirin and Infection: A Narrative Review". Biomedicines. 10 (2). s. 263. doi:10.3390/biomedicines10020263. ISSN 2227-9059. PMC 8868581 $2. PMID 35203473. 
  233. ^ Cao Y, Tan A (September 2020). "Aspirin might reduce the incidence of breast cancer: An updated meta-analysis of 38 observational studies". Medicine. 99 (38). ss. e21917. doi:10.1097/md.0000000000021917. PMC 7505405 $2. PMID 32957311. 
  234. ^ Cook NR, Lee IM, Gaziano JM, Gordon D, Ridker PM, Manson JE, ve diğerleri. (July 2005). "Low-dose aspirin in the primary prevention of cancer: the Women's Health Study: a randomized controlled trial". JAMA. 294 (1). ss. 47-55. doi:10.1001/jama.294.1.47. PMID 15998890. 
  235. ^ "Aspirin Water Helps Plants". cybercemetery.unt.edu. 2 Nisan 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  236. ^ "Gardens: drug therapy for plants | Gardening advice". The Guardian. 29 Mayıs 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  237. ^ "Priming Plant Defenses with Aspirin-like Compound : USDA ARS". www.ars.usda.gov. 19 Mayıs 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  238. ^ a b c Edwards SH. "Nonsteroidal Anti-inflammatory Drugs: Aspirin". Merck Veterinary Manual. 18 Aralık 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ocak 2018. 
  239. ^ a b "Analgesics (toxicity)". Merck. 11 Nisan 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Ocak 2018. 
  240. ^ Lappin MR, (Ed.) (2001). Feline internal medicine secrets. Philadelphia: Hanley & Belfus. s. 160. ISBN 978-1-56053-461-7. 
  241. ^ "Plants poisonous to livestock". Cornell University Department of Animal Science. 16 Ağustos 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Mart 2016. 

Konuyla ilgili yayınlar

[değiştir | kaynağı değiştir]

Dış bağlantılar

[değiştir | kaynağı değiştir]
Wikimedia Commons'ta Aspirin ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır.
"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Aspirin&oldid=33823074" sayfasından alınmıştır