Akdes Nimet Kurat
Akdes Nimet Kurat | |
|---|---|
| Doğum | 22 Nisan 1903 Kazan, Rus İmparatorluğu |
| Ölüm | 8 Eylül 1971 (68 yaşında) İstanbul, Türkiye |
| Defin yeri | Sahrayıcedid Mezarlığı, İstanbul |
| Milliyet | Türk |
| Etnik köken | Tatar |
| Meslek | Tarihçi |
Akdes Nimet Kurat (22 Nisan 1903,[1] Kazan - 8 Eylül 1971, İstanbul), Tatar asıllı Türk tarihçi, akademisyen.
Hayatı
[değiştir | kaynağı değiştir]22 Nisan 1903'te, Kazan'ın Novoşeşminskiy Rayonu'na bağlı Berkete köyünde,[2] Tâhir Şahmurad ile Şâkire İrfan'ın çocuğu olarak dünyaya geldi.[3] 1920'de Bügülme Lisesi'nden mezun oldu ve eğitimine devam etmek için önce Leningrad ve arkasından Moskova'ya gittiyse de yüksek öğrenimini buralarda tamamlamadı.[2] 1922'de, eğitimini sürdürmek için Almanya'yi planlasa da, Letonya üzerinden Polonya'ya giderken pasaportsuz olduğu için tutuklandı ve burada altı ay kadar hapis yattı.[2] Hapisten çıkmasının ardından Varşova yakınlarındaki bir çiftlikte yaklaşık bir buçuk yıl çalıştı, bu esnada Lehçe öğrendi.[2] Polonya'daki Türkiye elçiliğinden aldığı pasaportla 1924 kasımında İstanbul'a geldi.[2]
İstanbul Darülfünunu Edebiyat Fakültesinde tarih ve felsefe eğitimi aldı.[3] 1925 ağustosunda Mehmet Fuat Köprülü tarafından Türkiyat Enstitüsüne asistan olarak alındı.[3] Mayıs 1928'de tarih bölümünden mezun olmasının ardından Almanya'daki Breslau ve Hamburg üniversitelerinde Doğu Avrupa, Bizans tarihi, ekonomi ve felsefe alanlarında eğitim gördü.[3] 1933 yılında İstanbul'a dönmesiyle birlikte orta zamanlar tarihi doçent adaylığına getirildi.[3] 1935'te Kurat soyadını aldı.[2] 1937 yılında İsveç'e giderek Uppsala Üniversitesi'nde ders verdi ve aynı zamanda başkent Stockholm'deki İsveç Devlet Arşivi'nde araştırmalarda bulundu.[3] Burada geçirdiği bir yıllık süreçte ve sonrasında Berlin, Viyana, Londra, Paris gibi merkezlerdeki arşiv ve kütüphanelerde yaptığı araştırmalarda Prut Seferi ve Barışı adlı eseri için doküman topladı.[3]
1938'de Türkiye'ye dönmesinin ardından Kurat; Denizli Lisesi, Gazi Terbiye Enstitüsü gibi eğitim kurumlarında tarih öğretmenliği yaptı.[3] 1941 eylülünde, Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi kapsamında açılan Rus Dili ve Edebiyatı Bölümüne doçent olarak atandı, 1944'te ise profesörlüğe yükseltildi.[3] Ertesi yıl Orta Çağ Tarihi profesörlüğüne getirilen Kurat; 1954-1955 yıllarında Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Dekanı olarak görev yaptı.[3]
28 Ağustos 1971'de, Ankara'dan İstanbul'a giderken içinde bulunduğu otobüsün kaza geçirmesi sonucu ağır yaralandı, 8 Eylül günü ise İstanbul'da öldü.[3]
Eserleri
[değiştir | kaynağı değiştir]- Die türkische prosographie bei Leonikas Chalcocondilas (Hamburg, 1933)
- Çaka Bey: İzmir ve Civarındaki Adaların ilk Türk Beyi (M.S. 1081 - 1096) (İstanbul, 1936, 1945, 1966)
- Peçenek Tarihi (İstanbul 1937)
- Kazan Hanlığını Kuran Uluğ Muhammed Hanın Yarlığı (İstanbul, 1937)
- Topkapı Sarayı Müzesi Arşivindeki Altınordu, Kırım ve Türkistan Hanlarına Ait Yarlık ve Bitikleri İstanbul 1940 İsveç Kralı Kari XII m Hayatı ve Faaliyeti (İstanbul, 1940)
- İsveç Kral Karl XII m Türkiye'de Kalışı ve Bu Sıralarda Osmanlı İmparatorluğu (İstanbul, 1943)
- Rusya Tarihi. Başlangıcından 1911'ye Kadar (Ankara, 1948, 1999)
- Prut Seferi ve Barışı, I-II (Ankara, 1951, 1953)
- Türk-İngiliz Münasebetlerinin Başlangıcı ve Gelişmesi (1553-1610) (Ankara, 1953)
- The Despatches of Sir Robert Sutton. Ambassador in Constantinople 1710-1714 (Londra, 1953)
- Türk Amerikan Münasebetlerine Kısa Bir Bakış (1800-1959) (Ankara, 1959)
- Başkan Lyndon B. Jonson ve Amerika Birleşik Devletleri Cumhurbaşkanlığı (Ankara, 1964)
- Türkiye ve İdil Boyu. 1569 Astrahan Seferi, Ten-İdil Kanalı ve XVI-XVIII. Yüzyıl Osmanlı-Rus Münasebetleri (Ankara, 1966)
- Türkiye ve Rusya: XVIII. Yüzyıl Sonundan Kurtuluş Savaşma Kadar Türk-Rus İlişkileri (1798-1919) (Ankara, 1970)
- IV-XVII1. Yüzyıllarda Karadeniz Kuzeyindeki Türk Kavimleri ve Devletleri (Ankara, 1972)
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ "Kazan Türklerinden Prof. Dr. Akdes Nimet Kurat"; Baştav, Şerif; sf. 119
- ^ a b c d e f "Hocam Profesör Doktor Akdes Nimet Kurat"; Kopraman, Kâzın Yaşar; sf. 425
- ^ a b c d e f g h i j k Şakiroğlu, Mahmut (2002). "Akdes Nimet Kurat". Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. XXVI. cilt. Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı. ss. 430-431. 17 Ağustos 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Şubat 2013.
Dış bağlantılar
[değiştir | kaynağı değiştir]- Yuvalı, Abdülkâdir, (Ed.) (1996). Türk Dünyası Aydınları Sempozyumu Bildirileri: 23-26 Mayıs 1996. Kayseri. 23 Haziran 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Ekim 2020.
- 1903 doğumlular
- Kazan, Tataristan doğumlular
- 1971 yılında ölenler
- İstanbul ilinde trafik kazasında ölenler
- Tatar asıllı Türkler
- 20. yüzyıl Türk tarihçileri
- Türk tarih akademisyenleri
- İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesinde öğrenim görenler
- Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi dekanları
- Sahrayıcedid Mezarlığı'na defnedilenler
- Türk profesörler