50-50 Teorisi
50-50 Teorisi,[1] Türk Kurtuluş Savaşı'nın Batı Cephesi boyunca Yunan ordusu ve Rum isyancılar tarafından Türklere karşı gerçekleştirilen savaş suçlarının Rum Kırımı kadar kötü ve iki olayın aynı şiddette olduğu fikridir. Fikir Türk halkı arasında ilk olarak Türk ordusunun Yunan işgali altındaki topraklarda ilerlemesi ve böylece Türk halkının Yunan ordusunun oluşturduğu tahribata tanık olması ile ortaya çıkmış, ilk kez 1926'da George Horton'ın The Blight of Asia kitabında ele alınmıştır. Her ne kadar Horton kitabında 50-50 Teorisi'nin yanlış olduğunu ve Yunanlar tarafından katledilen Türklerin Rum Kırımı'na "50-50 değil 1'e 10.000 bile olamayacağını" söylese de,[1] Horton'ın bu tavrı hem Türk hem de Türk olmayan akademisyenler tarafından Türk düşmanı ve aşırı Filhelenist olarak yorumlanıp tarihi çarpıtmak ile suçlanmıştır.[2][3][4][5]
Fikrin Büyük Taaruz ile Türk halkı arasında yaygınlaşması öncesinde Mart 1922'de, savaş bölgesine birçok ziyarette bulunan ve hem Türk hem de Yunan tarafının gerçekleştirdiği katliamları belgelemiş İngiliz tarihçi Arnold Joseph Toynbee de benzer görüşler paylaşıyordu. Savaş bölgelerine ziyaretinden önce bir Yunan sempatizanı olan Toynbee'nin Yunan ordusu tarafından gerçekleştirmiş savaş suçlarına tanık olması görüşlerini değiştirdi ve onu Yunanlar ile Türkler tarafından gerçekleştirilen katliamların benzer şiddette olduklarını yazmaya itti.[6][7] Savaşa tanıklık eden her görgü tanığı ise konu hakkında Toynbee ile aynı görüşte değildir ve hem Türk katliamlarının hem de Yunan katliamlarının daha büyük olduğunu savunan raporlar vardır. Örneğin; savaşa tanıklık eden Amerikan gazeteci ve yazar George Seldes, 1919'da Yunanların Anadolu'da Türklere yaptığı katliamların Türklerin Yunanlara yaptığından çok daha büyük olduğunu belirtmiştir[8] ve savaş yıllarında İzmir'de çalışan İsveçli doğubilimci Johannes Kolmodin, mektuplarında Yunan ordusunun 250 Türk köyünü yaktığını ve Yunanların Türklere yaptıkları katliamın Türkler tarafından gerçekleştirilmiş katliamlardan daha büyük olduğunu yazmıştır.[9] Bunun yanında, savaş sırasındaki bir İngiliz istihbarat raporu[10] ve Amerikan donanması tarafından yayınlanmış bir Müttefik raporuna[11] göre Yunanların gerçekleştirdiği katliamlar Türklerin gerçekleştirdikleri yanında "sönük kalmaktadır."
Günümüzde ise, 50-50 Teorisi'nin Türk halkı arasında yaygın olmasına rağmen sadece sayılı miktardaki tarihçi fikri kabul eder. Amerikan tarihçi Rudolph Rummel teorinin yanlış olduğunu söyleyip Türklerin gerçekleştirdiği katliamların çok daha büyük bir ölçekte olduğunu söyler.[12] Justin McCarthy de teori hakkında aynı görüşleri paylaşır, ancak Rummel'in aksine daha yoğun miktarda olan katliamların Türkler değil Yunanlar tarafından gerçekleştirilenler olduğunu söyler.[13]
Ayrıca bakınız
[değiştir | kaynağı değiştir]- Çifte soykırım teorisi; II. Dünya Savaşı yıllarında Doğu Avrupa'da Holokost ve Sovyet savaş suçları olarak aynı şiddette iki farklı soykırımın gerçekleştiği fikri
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ a b Horton, George (2008). The blight of Asia : an account of the systematic extermination of Christian populations by Mohammedans and of the culpability of certain great powers ; with the true story of the burning of Smyrna. 2. ed. London, England: Sterndale Classics. s. 266. ISBN 978-1-903656-79-2. OCLC 783344672.
- ^ Kolluoglu Kirli, B. (1 Eylül 2005). "Forgetting the Smyrna Fire". History Workshop Journal (İngilizce). 60 (1): 25-44. doi:10.1093/hwj/dbi005. ISSN 1363-3554.
- ^ Buzanski, Peter Michael (1960). Admiral Mark L. Bristol and Turkish-American Relations, 1919-1922. University of California. s. 176.
- ^ Roessel, David E. (2002). In Byron's shadow : modern Greece in the English & American imagination. Oxford: Oxford University Press. ss. 327-328. ISBN 978-0-19-803290-8. OCLC 559846904.
- ^ Coleman, Brian (Ocak 2006). "George Horton: the literary diplomat". Byzantine and Modern Greek Studies (İngilizce). 30 (1): 81-93. doi:10.1179/030701306X96618. ISSN 0307-0131.
- ^ Toynbee, Arnold Joseph (1922). The Western question in Greece and Turkey: a study in the contact of civilisations (İngilizce). Londra: Constable. OCLC 718448089. 8 Şubat 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Nisan 2021.
- ^ Toynbee, Arnold (6 Nisan 1922) [9 Mart 1922]. Letter. The Times.
- ^ Seldes, George. You Can't Print That! the Truth Behind the News 1918 to 1928 (1929), Kessinger Publishing, sf. 395 31 Aralık 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- ^ Özdalga, Elizabeth. The last dragoman: the Swedish orientalist Johannes Kolmodin as scholar, activist and diplomat (2006), Swedish Research Institute in Istanbul, p. 63.
- ^ Morris, Benny (2019). The thirty-year genocide : Turkey's destruction of its Christian minorities, 1894-1924. Dror Zeʼevi. Cambridge, Massachusetts. ISBN 978-0-674-91645-6. OCLC 1044768992.
- ^ Shenk, Robert (2012). America's Black Sea fleet : the U.S. Navy amidst war and revolution, 1919-1923. Annapolis, Md.: Naval Institute Press. ISBN 1-61251-302-6. OCLC 824353577.
- ^ Rumel, Rudolph, Statistics Of Turkey's Democide 27 Şubat 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Power Kills, University of Hawai'i.
- ^ McCarthy, Justin (1995). Death and exile : the ethnic cleansing of Ottoman Muslims, 1821-1922. Princeton, N.J.: Darwin Press. ISBN 0-87850-094-4. OCLC 31936569.