Hungary
u Hungary (匈牙利)[1] sa i labu nu Europe, itiza i 47 00 N, 20 00 E
u ahebal nu lala’ mapulung sa 93,028 km2
u ahebal nu lalaay sa 89,608 km2, u ahebal nu nanumay sa 3,420 km2
hamin nu tademaw sa 9,874,784.
kakalukan umah sa 58.90%, kilakilangan umah sa 22.50%, zumaay henay umah sa 18.60%
caay kamu cabaya a kanatla nu Taywan.
tapang tusu nu kanatal (首都)
[mikawaway-kalumyiti | mikawaway tu kalumyiti sakatizeng bangu]u tapang tusu nu kanatal sa u Budapest (布達佩斯).
kakininan nu kanatal demiad (國家紀念日)
[mikawaway-kalumyiti | mikawaway tu kalumyiti sakatizeng bangu]kakining nu kanatal demiad sa 20 bulad 8 demiad.
tabakiay a tapang nu kanatal (元首)
[mikawaway-kalumyiti | mikawaway tu kalumyiti sakatizeng bangu]u tabakiay a tapang nu kanatal (congtung) ayza sa ci János Áder, micakat a demiad sa i 2012 a mihca 5 bulad 10 demiad.
cunli (總理)
[mikawaway-kalumyiti | mikawaway tu kalumyiti sakatizeng bangu]u cunli nu Hungary (匈牙利) ayza sa ci Viktor Orbán, micakat a demiad sa i 2010 a mihcaan 5 bulad 29 demiad.
Hungary(匈牙利)
[mikawaway-kalumyiti | mikawaway tu kalumyiti sakatizeng bangu]匈牙利（匈牙利語：Magyarország）是一個位於中歐潘諾尼亞平原的內陸國家，面積為93030平方公里，北鄰斯洛伐克，東北鄰烏克蘭，東和東南鄰羅馬尼亞，南鄰塞爾維亞，西南鄰克羅埃西亞，西鄰斯洛維尼亞，西北鄰奧地利。官方語言為馬札爾語，為歐洲最廣泛使用的非印歐語系語言。為歐盟中型面積成員國之一。首都和最大城市為布達佩斯，其餘的大城市分別有德布勒森、塞格德、米什科爾茨、貝赤、焦爾。
Hungary (匈牙利) Hungary (匈牙利) a kamu “Magyarorsza’g” han u i Cung-ow Pannonia masaenal ku lalabu nu kanatal, 93030 kungli kaahebal, nuwaminsa a belaw u Slovakia, nuwalia amis a belaw u Ukraine, nuwalian atu nuwalian timul balaw u Romania, nutimulan a belaw u Serbia, satipan timul belaw Croatia, satipan belaw Slovenia, satipan nuwamisan a belaw u Austria. kanatal a kamu Magyarok han, nu Ouzhou ku kamu. caay ku nu Yindu Ouzhou a kamu. u Oumeng tatudungay a ahebal nu kanatal. kahenunal a tu-se atu satabakiay a tu-se u Budapest, nu zumaay a tabakiay tu-se zuma satu u Debrecen, Szeged, Miskolc, Bei-chi, Jiaoer.
今匈牙利國土在過去千年間曾被多個民族統治，包括達契亞人、凱爾特人、羅馬人、日耳曼人、匈奴人、西斯拉夫人和阿瓦爾人等。9世紀馬扎爾人在阿爾帕德大公的帶領下征服了喀爾巴阡盆地，其曾孫伊什特萬一世在1000年登基為王，並立基督教為國教。12世紀，匈牙利成為歐洲的地區強權之一。15世紀，其文化和政治達至高峰。1526年第一次摩哈赤戰役後匈牙利被鄂圖曼帝國局部控制（1541-1699）。18世紀開始被哈布斯堡帝國統治。19世紀與奧地利合組奧匈帝國，並成為歐洲的超級強權之一。
ayzaay a Hungary (匈牙利) a kanatal i ayaw tu malebut a mihcaan namakuwan nu pinaay a binacadan, pasu Dacia a tademaw, Celtic (Kai-er-te a tademaw 凱爾特人), Roman (Romae 羅馬) a tademaw, Germanic (Rierman a tademaw 日耳曼人), Hungary a tademaw (匈牙利人), nutipan a slavs a tademaw (西斯夫人), atu Avaria a tademawan (阿瓦爾人). kasumamadan tu 9 a mihcaan , Magyar a tademaw (馬扎爾人) ci Alpad (Aer-pa-de 阿爾帕德) a tapang ku mikeliday mademec ku Karpat-medence, u baki a wawaan niza ci Isn-te’-wan cacay a lasubua a mihcaan i cacay a malebut a mihcaan malahungti, patizeng satu tu ciwlu a kiwkay. kasumamadan tu 12 a mihcaan, Hungary(匈牙利) mala Ouzhou a kakitizaan u saicelangay a misakakuay. kasumamadan tu15 a mihcaan, u lalangawan atu cen-ce katukuh tu i satalakaway. 1526 a mihcaan u saayaway nu Mohachi (Mo-ha-chi 摩哈赤) a ngangayaw hawsa Hungary (匈牙利) makelec nu Ottoman (E-tu-man 鄂圖曼) “1541-1699 a mihcaan”. kasumamadan tu18 a mihcaan malingatu makuwan nu Habsburg Monarchy. 19 a mihcaan atu Austria masakapu tu Austria Hungary (匈牙利) a kanatal, mala u saicelangay mikuwan nu Europe.
第一次世界大戰後，奧匈帝國瓦解，在簽下特里亞農條約後匈牙利失去了71%的領土和58%的人口，以及32%的馬扎爾人。在其後的動盪期，匈牙利加入了軸心國並參與第二次世界大戰，並且傷亡慘重。二戰後匈牙利成為蘇聯的衛星國直至1989年。在1956年匈牙利革命失敗後，匈牙利改行古拉什共產主義。1989與奧地利互相開放邊界加速了東方集團和蘇聯的瓦解。1989年10月23日，匈牙利成為議會民主國家。
saayaway a ngangayaw nu kitakit hawsa, Austro-Hungarian (Ao-Hungary 奧匈) a kanatal maliwasak tu, namasasulit tu Trianon (Te-li-ya-nung 特里亞農) a katatelekan hawsa Hungary (匈牙利) malasawad tu ku payhun 71% a lala’ atu payhun 58% ku tademaw, atu payhun 32% ku tademaw nu Mazar. zikuzan tu kalawlawan a mihcaan, Hungary (匈牙利) micumud tu nitungusay i balucu'ay u kanatal milihiza tu sakatusa a ngangayaw nu kitakit, satu pihaceng ku madukaay mapatayay. zikuzan nu sakatusa a ngangayaw, Hungary (匈牙利) mala nu Sulian a uysin a kanatal katukuh i 1989 a mihcaan. i 1956 a mihcaan u Hungary (匈牙利) mikawaw tu misapakutay caay kalaheci hawsa, Hungary(匈牙利) pasumad tu Goulash (Ku-las-sen 古拉什) kung-can a nizatengan. 1989 a mihcaan atu Austria masasu patahkal tu lilis nu kanatal kalamkam satu maliwasak ku nuwalianay a sakaput atu Sulian. 1989 amihcaan caca a bataan tusa bataan izaw ku tulu a demiad, Hungaty (匈牙利) amala u I’-huy-min-cu a kanatal.
第一次世界大戰後，奧匈帝國瓦解，在簽下特里亞農條約後匈牙利失去了71%的領土和58%的人口，以及32%的馬扎爾人。在其後的動盪期，匈牙利加入了軸心國並參與第二次世界大戰，並且傷亡慘重。二戰後匈牙利成為蘇聯的衛星國直至1989年。在1956年匈牙利革命失敗後，匈牙利改行古拉什共產主義。1989與奧地利互相開放邊界加速了東方集團和蘇聯的瓦解。1989年10月23日，匈牙利成為議會民主國家。
saayaway a ngangayaw nu kitakit hawsa, Austro-Hungarian (Ao-Hungary 奧匈) a kanatal maliwasak tu, namasasulit tu Trianon (Te-li-ya-nung 特里亞農) a katatelekan hawsa Hungary (匈牙利) malasawad tu ku payhun 71% a lala’ atu payhun 58% ku tademaw, atu payhun32% ku tademaw nu Mazar. zikuzan tu kalawlawan a mihcaan, Hungary (匈牙利) micumud tu nisakapu milihiza tu sakatusa nu kitakit a ngangangan, satu pihaceng ku madukaay mapatayay. zikuzan nu sakatusa a ngangayaw, Hungary (匈牙利) mala nu Sulian a uysin a kanatal katukuh i 1989 a mihcaan. i 1956 a mihcaan u Hungary (匈牙利)ke-min mademec hawsa, Hungary(匈牙利) pasumad tu nu Ku-las-sen kung-can a nisabalucu’an. 1989 a mihcaan atu Austria masasu patahkal tu lilis nu kanatal kalamkam satu maliwasak ku nuwalianay a sakaput atu Sulian. 1989 amihcaan cacay a bulad tusa bataan izaw ku tulu a demiad, Hungaty (匈牙利) amala u tatenglan nu binawlan a kanatal.
895年之前ayaw nu 895 a mihcaan
[mikawaway-kalumyiti | mikawaway tu kalumyiti sakatizeng bangu]西元前9年，羅馬人征服了當地的原住民達契亞人並建立了潘諾尼亞行省。395年，羅馬帝國分裂後，各民族陸續地遷移至此。5世紀中，匈人在阿提拉（434-453）的領導下建立了匈帝國。453年阿提拉死後，匈帝國滅亡，多個日耳曼部落如格皮德人、歌德人、汪達爾人、倫巴底人先後接管此處近百年。匈人的前附庸格皮德人先在此建立了格皮德王國，其後各個斯拉夫部落亦開始進駐當地。560年阿瓦爾人建立了阿瓦爾汗國並在這地區實行霸權統治達200年之久。790年，阿瓦爾汗國被法蘭克王國的查理大帝所滅。9世紀中，附庸於法蘭克人的西斯拉夫人在多瑙河西岸建立了巴拉頓公國，而保加利亞第一帝國則征服了多瑙河東岸並接管了當地的斯拉夫部落和殘餘的阿瓦爾人。
ayaw nu kasumamadan tu 9 a mihcaan, Luoma a tademal mapenec tu ku tizaay a Yin-cu-min ci Dacia a tademaw patizeng satu tu Pannonia a kenis. 395 a mihcaan, Luoma diguo mangeli’ hawsa, paybinacadan lalid satu mabulaw tayni. kasumamadan tu 5 a mihcaan tu teban, Hungary (匈牙利) a tademaw i A-ti-la i “434-453” a mihcaan, ku nikelid patizeng tuway tu Hungary Hungti a kanatal. 453 a mihcaan mapatay tu ci A-ti-la hawsa, malawpes tu ku Hungary.
katuud ku nu Rierman a niyazu’ mahiniay u Gepids a tademaw, Gede a tademaw ,Wang daer a tademaw, Lunba-di a tademaw kakilukilu sa mikuwan tu itiniay pakala tu cacay a lasubu a mihcaan. Hungary( 匈牙利) a tademaw ci Gepidae a tademaw ayaw itini patizang tu Gepidae a Hungti a kanatal, zikuzan satu kasaniyazu’ nu Slav a niyazu' malingatu tu micumud mueneng itini. 560 a mihcaan Avar a tademaw patizeng tu Avar-han a kanatal atu itini a kakitizaan mikawaw mialaw mikuwan katukuh i 200 a mihcaan katenens. 790 a mihcaan, Avar-han a kanatal malawpes nu Frankish- Kinngdom atu
Chali-dadi, kasumamadan tu 9 a mihcaan, cay ku tungusay nu Frank a tademawan tu ci Silaf a tademaw i Duo-nao-xian-an patizeng tu Palaton a kanatal, i Baojialiya u saayaway a Hungti a kanatal maala tu nu Duonaohea a nuwalian a tukus mikuwan tu itizaaytu a Silaf a niyazu’ atu liwanliwan tu nu Avar a tademaw.中世紀 teban nu kasumamadan a mihcaan（895年至1526年）
匈牙利國家的形成起源於9世紀時，東方遊牧民族馬扎爾人從烏拉山西麓和伏爾加河一帶、今巴什基爾，向西遷徙，於896年在多瑙河盆地定居。馬扎爾人的到來結束了此一地區的紛爭。傳統上，馬扎爾人國家被認為由阿爾帕德大公建立，他於9世紀末期帶領馬扎爾人來到潘諾尼亞平原。
Hungary(匈牙利) a kanatal mala u lalekal nu kasumamadan tu 9 a mihcaan hawsa, sawaliayan u pahabayay tu aadupan a binacadan Magyar a tademaw namakay Ula-san-silu atu Voga-River a sauwacan, nu yazaay a Basgort-tele, pasayza i satipan mabulaw, i 896 a mihcaan i Donau a masahelungay a kakitizaan mueneng. katayni nu Magyar a tademaw pahezek tu ku nikacaculi nu itiniay a kakitizaan. laylay nu babalaki, Magyar a tademaw kanatal asaan nau Aer-pa-de a kanatal ku patizegay a saan, ciniza i kasumamadan tu 9 a mihcaan tu sazikuzay a mihcaan mikelad tu Magyar a tademawan tayza i enal nu Pannonia.1000年，
匈牙利大公伊什特萬一世在匈牙利推行並以基督教為國教，並且獲得教宗加冕成為首任匈牙利國王，建立匈牙利王國。其早期歷史同波蘭和波希米亞密切相關，同時受到教宗和神聖羅馬帝國皇帝的影響。
1000 a mihcaan Hungary(匈牙利) a Hungti ci Istvan Urbanyi cacay a lasubu a mihcaan i Hungary (匈牙利) palekal tu kelistukiw mala ku-cyaw, satu pakala tu nu kiwkay a nipacakat mala u saayaway a Hungti nu Hungary(匈牙利), patizeng satu Hungary(匈牙利) a Hungti a kanatal. kasumamadan u laylay malecad tu Bolan atu Bohemian makakayat tu, namahiza namapalilid nu ciwlu atu u kasenengan a Roman Empire a Hungti.
1241年至1242年，拔都西征的攻擊下，匈牙利曾經遭到嚴重破壞。後來，匈牙利逐漸成長為中歐中一個強大獨立的王國，既有鮮明的文化特色，又同西歐其它文明聯繫密切。匈雅提·馬加什於1458年至1490年統治匈牙利。他進一步地加強了匈牙利國力和政府的權威。在他的統治下，匈牙利（特別是北部，今斯洛伐克一部分地區）成為文藝復興時期，歐洲的一個藝術文化中心。
1241 a mihcaan katukuh i 1242 a mihcaan, ci Ba-du satipan micumud mingawaw, Hungary (匈牙利) namapihaceng ku nikapeci’. satu Hungary(匈牙利) haymaw satu macakat mala nu Europe u saicelangay misatekeday hungti a kanatal. izaw ku salungayay masacidekay a lalangawan, mahiza u nu Xiou nuzuma a macakata a nikauzip macacayat tu. Hunyadi Matyas i 1458 a mihcaan katukuh 1490 a mihcaan mikuwan tu Hungar(匈牙利) talaayaw satu ciniza pasaicelang tu Hungary(匈牙利) atu cin-bu a icelang. i pikuwan niza hawsa, Hungary(匈牙利) “ uyzaan saca u nuwamisanay, ayzaay a Slovakia nu zumaay a kakitizaan” mala u palekalan tu lalangawan nalimaan a mihcaan, Ouzhou a kasaupuan kapulungay tu nalimaan lalangawan.
該國自然資源貧乏，主要礦產是鋁土，蘊藏量居歐洲第三。全國2/3的地區有地熱資源。農業占重要地位，主要產品有小麥，玉米，馬鈴薯和甜菜。工業以機械製造，精密儀器，食品加工和紡織為主，葡萄酒釀造非常出名。自2004年5月1日成為歐盟新成員之一，匈牙利經濟增長繼續表現出強勁勢頭。目前私有企業已貢獻占該國80%以上的GDP。2007年以後，由於全球經濟危機影響，匈牙利經濟迅速衰退。據統計，匈牙利是本次全球經濟危機的重災國之一。為了實現2020年加入歐元區的目標，該國需要進一步的經濟改革以增強市場自由化程度。
uyniay a kanatal caay kadadah ku nu tahakay a laculan, u tapang u ku’ng-can u Lu-tu, pisuped a kayadah sakatul i Europe. mamin i kanatal 2/3 a kakitizaan izaw ku akutiay a lalaculan. u kalukan ku tapang a kahenulan. tapang nipalumaan izaw ku habay, kubkub, malinsu, atu sicedamay a lami’. u kung-ye u kikay ku misangaay, nu keciay a kikay, misabaluhay tu kakanan atu mitenunay ku tapang, misaepah tu badisusu’ kya singangan.namakay 2004 a mihcaan lima a bulad cacay a demiad mala baluhay a tademaw nu Oumenng, Hungary (匈牙利) a cin-ci lalid sa icelang macakat. imahini izaw ku nu uzipay a kusi patahkal paanina uynian a kanatal payhun 80% katalakaw tu GDP. 2007 a mihcaan hawsa, mahamin ku kitakitay malilid tu kapelpel nu cin-ci, Hungary(匈牙利) kalamkam satu malawacu ku cinci. ducduc tu pulung nisulitan, Hungary(匈牙利) i kitakit u sapihacengay kalihanawan a cinci nu kanatal. maydih a malaheci’ tahkal i 2020 a mihcaan sibalucu’ micumud tu Ouzhou a kalisiwan, uynian a kanatal maydih a talaayaw ku cin-ci pasumad.[2]