Italia e Re
Italia e Re La Giovine Italia | |
|---|---|
| Presidenti | Giuseppe Mazzini |
| Themeluar | korrik 1831 |
| Tretur | 5 maj 1848 |
| Pasuar nga | Shoqata Kombëtare Italiane |
| Ideologjia | Nacionalizmi italian Republikanizmi |
| Krahu politik | Majtist |
| Përkatësia ndërkombëtare | Evropa e Re |
| Parimi | Unione, forza e libertà (Bashkimi, Forca dhe Liria) |
| Party flag | |
 | |
Italia e Re (italisht: La Giovine Italia, pronounced [la ˈdʒoːvine iˈtaːlja]) ishte një lëvizje politike italiane e themeluar në vitin 1831 nga Giuseppe Mazzini. Pas disa muajsh largim nga Italia, në qershor 1831, Mazzini i shkroi një letër mbretit Charles Albert të Sardenjës, në të cilën i kërkonte të bashkonte Italinë dhe të drejtonte kombin. Një muaj më vonë, i bindur se kërkesat e tij nuk arritën te mbreti, ai themeloi lëvizjen në Marsejë. Më pas do të përhapej në vende të tjera anembanë Evropës.[1] Qëllimi i lëvizjes ishte të krijonte një republikë të bashkuar italiane përmes promovimit të një kryengritjeje të përgjithshme në shtetet reaksionare italiane dhe në tokat e pushtuara nga Perandoria Austriake. Besimi i Mazzini ishte se një kryengritje popullore do të krijonte një Itali të bashkuar.[2] Slogani që përcaktoi qëllimin e lëvizjes ishte "Bashkimi, Forca dhe Liria". Shprehja mund të gjendej në flamurin italian trengjyrësh, i cili përfaqësonte unitetin e vendit.[3]
Pasqyrë
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]Giovine Italia u themelua në Francë, në korrik 1831 kur Mazzini ishte në mërgim. Anëtarët e saj morën pseudonime të marra nga figura të mesjetës italiane. Çdo anëtar i vëllazërisë duhej të recitonte një Betim, ku do të zotoheshin për ta bërë Italinë një komb të bashkuar, të lirë, të pavarur, republikan, ku çdo njeri do të konsiderohej i barabartë.[4] Lëvizja mblodhi rreth 60,000 anëtarë rreth vitit 1833.[5] Në të njëjtin vit, shumë nga anëtarët që po komplotonin një revoltë në Savoy dhe Piedmont u arrestuan dhe u ekzekutuan nga policia e Sardenjës. Në Austri, të kesh lidhje me lëvizjen shihej si tradhti. Krimi dënohej me vdekje.[6]
Pas një revolte tjetër të dështuar Maziniane në Piedmont dhe Savoy të shkurtit 1834, lëvizja u zhduk për ca kohë, duke u rishfaqur më 1838 në Angli. Kryengritjet e mëtejshme në Siçili, Abruzzi, Toskanë, Lombardi-Venecia, Romagna (1841 dhe 1845), Bolonja (1843) dështuan. Gjithashtu jetëshkurtër ishte Republika Romake e viteve 1848–49, e cila u shtyp nga një ushtri franceze e thirrur për të ndihmuar nga Papa Piu IX. Papa fillimisht u përshëndet nga Mazzini si paladini më i mundshëm i një bashkimi liberal të Italisë, por ai u shndërrua në udhëheqësin e reaksionarëve.
Lëvizje të ngjashme u ngritën nëpër Evropë nga vetë Mazzini. La Giovine Italia u lidh me lëvizjen Giovine Europa (e krijuar në vitin 1835), një shoqatë e orientuar ndërkombëtarisht, së bashku me lëvizje të ngjashme si Junges Deutschland, Młoda Polska, Turqit e Rinj dhe Giovine Svizzera. Ai gjithashtu frymëzoi Mlada Bosna, lëvizjen revolucionare serbe të fillimit të shekullit të 20-të në Bosnjën dhe Hercegovinën e pushtuar.[7]
Lëvizja e Mazzini u dëbua në thelb pas një revolte të fundit të dështuar kundër Austrisë në Milano më 1853, duke shtypur shpresat e një Italie demokratike në favor të monarkisë piemonteze. Ajo arriti bashkimin kombëtar në 1860 nën udhëheqjen e Kontit Cavour.
Anëtari më i famshëm i Italisë së Re ishte Giuseppe Garibaldi (1807–1882). Ai iu bashkua lëvizjes rreth vitit 1833, pasi u takua me Mazzini përmes reformave sociale dhe politike në Gjenevë. Për më tepër, ai ishte pjesë e një revolte të dështuar të udhëhequr nga Mazzini në Piemonte. Si pasojë, ai u dënua me vdekje. Pasi mësoi fatin e tij, Garibaldi iku në Marsejë.[8]
Më vonë, lëvizje të ngjashme nacionaliste për të rinjtë u shfaqën në kolonitë e Evropës në vende të ndryshme aziatike dhe afrikane nga mesi i shekullit të 19-të deri në periudhën e dekolonizimit në fund të shekullit të 20-të.[9]
Shiko gjithashtu
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]- Bashkimi i Italisë
- Vincenzo Gioberti
- Giuseppe Garibaldi
- Attilio and Emilio Bandiera
- Carlo Pisacane
- Francesco Bentivegna
- Raffaello Carboni
Referime
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]- ^ Fabiani, Ulisse. "La Scuola per i 150 anni dell'Unità d'Italia – I movimenti, i valori, i libri". www.150anni.it (në italisht). Arkivuar nga origjinali më 2012-03-15. Marrë më 2018-12-06.
- ^ Enrico Dal Lago (2013). William Lloyd Garrison and Giuseppe Mazzini: Abolition, Democracy, and Radical Reform (në anglisht). LSU Press. fq. 57–63. ISBN 9780807152072.
- ^ "Italy 1848 – italian revolutionary developments". www.age-of-the-sage.org (në anglisht). Arkivuar nga origjinali më 2004-04-06. Marrë më 2018-12-06.
- ^ Mazzini, Giuseppe (1872). Joseph Mazzini: his life, writings, and political principles (në anglisht). New York: Hurd and Houghton. fq. 71–74. hdl:2027/hvd.32044082219429.
- ^ "Giuseppe Mazzini. Italian revolutionary". Encyclopedia Britannica (në anglisht). Arkivuar nga origjinali më 2021-05-20. Marrë më 2018-12-06.
- ^ "Giuseppe Mazzini biography : Young Italy Risorgimento". www.age-of-the-sage.org (në anglisht). Arkivuar nga origjinali më 2004-04-04. Marrë më 2018-12-06.
- ^ Yonatan Eyal (2007). The Young America Movement and the Transformation of the Democratic Party, 1828–1861 (në anglisht). Cambridge UP. fq. 94. ISBN 9781139466691.
- ^ "Giuseppe Garibaldi". pub1.andyswebtools.com (në anglisht). Arkivuar nga origjinali më 2018-12-06. Marrë më 2018-12-06.
- ^ Fabrizio De Donno and Neelam Srivastava. "Colonial and Postcolonial Italy". Interventions: International Journal of Postcolonial Studies (2006) 8#3: 371–379.
Lexim më tutje
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]- Denis Mack Smith (2008). Mazzini (në anglisht). Yale UP. fq. passim. ISBN 978-0300177121.