Etiopsko Carstvo
| |||||||||||||||||||||||
.svg){kind=small}
.svg)
Etiopsko carstvo, nekoć znano i kao Abesinija, danas je uglavnom Etiopija i Eritreja. Na vrhuncu svoje moći obuhvaćalo je dijelove južnog Egipta, istočnog Sudana, Jemena i zapad Saudijske Arabije. To carstvo trajalo je od 1137 godine (ako se početak računa od prvih vladara iz Dinastije Zagaj) sve do 1974, kad je svrgnut posljednji car Haile Selasije u vojnom udaru. Svojevremeno je slovilo za najstarije carstvo na svijetu, i bilo je jedina izvorna afrička politička tvorevina koja je odolila udarcima kolonijalizma u 19. vijeku.
Etiopija je po svemu sudeći bila pradomovina ljudske vrste, u njoj su pronađeni najstariji fosilni ostatci hominida na svijetu. Zajedno s Eritrejom i jugoistočnom obalom Sudana na Crvenom moru tvorila je ono što su drevni Egipćani zvali Punt, o njemu prvi zapisi sežu do 25. vijeka pne.
Osnutak prve države na tlu Etiopije seže do 980-e pne. i vrijeme cara Menelika I
Oko 400. pne., osnovano je Kraljevstvo Aksum koje je kontroliralo obalni pomorski promet mirodijama za Indiju. Aksum je razvio žive trgovačke veze s Egiptom i Rimom. Negdje oko 300 godine Kraljevstvo Aksum prihvatilo je kršćanstvo, i zauzelo Kraljevstvo Kuš u susjednom Sudanu. Tad se počelo upotrebljavati prvi put i ime Etiopija. Aksum se je proširio i na zapadnu obalu Arapskog poluotoka. To je bio vrhunac tog kraljevstva kad je cvjetala trgovina s Bizantom. Nakon što su muslimani zauzeli Egipat, otpočinje propast Aksumskog kraljevstva i bijeg sa obala Crvenog mora na sigurniju Etiopsku visoravan u unutrašnjosti zemlje. Posljednjeg Aksumskog kralja ubila je misteriozna kraljica Gudit oko 960 godine.[1]
Od kraljice Gudit (ili Jodit), počinje mračno doba Etiopije.[1] Po etiopskim legendama ona je vladala nad ostatcima Kraljevstva Aksum preko 40 godina. Potom su vladali njezini nasljednici nad sve bijednijim ostatcima nekoć moćnog Aksuma.[1]
Vlast nasljednika kraljice Gudit dokinuo je Mara Takla Hajmanot, osnivač Dinastije Zagaj 1137,[1] Sjedište njihova carstva bio je grad Adafa, pored slavne Lalibele u planinama Lasta.[2] Vladari Dinastije Zagaj nastavili su sa kršćanskim tradicijama Kraljevstva Aksum i podigli brojne veličanstvene crkve poput onih u Lalibeli.
Dinastiju Zagaj su s trona zbacili vladari Salomonske dinastije 1270[2] Oni su vladali Etiopijom uz mali prekid od 1270 sve do 1974 uz njihovu vladavinu veže se suvremena povijest Etiopije i Eritreje. Oni su se uspješno nosili sa brojnim napadima na svoje carstvo koje su na njih vršili Arapi i Otomansko carstvo i ostali praktički izolirani otok u islamskom svijetu.
Od 1769 pa sve do 1855, Etiopija je bila u dobu kojeg historičari zovu Doba prinčeva (Zemene Mesafint). Taj period Etiopskog carstva obilježili su brojni međusobni sukobi još brojnijih lokalnih moćnika. Carstvo je svedeno na grad Gondar i njegovu neposrednu oklicu, to je bilo doba velike stagnacije i osiromašenja društva u cjelini. To doba okončao je car Tevodros II za čije vladavine je okončana vlast lokalnih neguša.
Od 1880 počinje doba evropske borbe za kolonije po Africi, i istovremeni proces modernizacije Etiopskog carstva. Za Prvog talijansko-abesinskog rata, svijet je šokirao rezultat Bitke kod Adve iz 1896 kad je vojska cara Menelika II pobjedila nadmoćnu vojsku Kraljevine Italije i tako očuvala nezavisnost Etiopije.
Za vrijeme svoje vladavine Menelik II uspio je ponovno proširiti svoje carstvo, u glavnim crtama je to i današnja Etiopija.
Drugi talijanski napad na Abesiniju 3. oktobar 1935., pod komandom generala Emilija De Bona iz Eritreje označio je početak Drugog talijansko-abesinskog rata. Rat je trajao sedam mjeseci, nakon njega Italija je osnovala svoju kolonijalnu tvorevinu Talijansku Istočnu Afriku, a car Haile Selasije otišao je u egzil. I pored svih rezolucija i izglasanih sankcija Lige naroda, Italija je ostala vladati Etiopijom sve do kraja Drugog svjetskog rata u Istočnoj Africi (kraj 1941).
Nakon rata obnovljeno je Etiopsko carstvo, a 1950-ih ponovno vraćena i Eritreja u sastav carstva.
Nakon učestalih nemira u zemlji jedna radikalna grupa pro sovjetskih mladih oficira (Derg) na čelu s pukovnikom Mengistu Haile Mariamom, izvela je puč i svrgnula posljednjeg etiopskog cara Haile Selasija 1974. Taj događaj bio je i službeni kraj Etiopskog carstva.