Ulpijan

Ulpijan (Domintius Ulpianus), oko 200 g. n. e. iz Tira, Fenikija (Phoenitia) danas Liban, jedan je od poslednjih velikih rimskih pravnika klasičnog doba.

Sa kolegom Paulusom (Paulus) pripadao je konzilijumu pretorijanskih prefekta (praefectus praetorio) u vreme Papinijana (Papinian), kada se prvi put i pojavljuje u javnosti. Bio je član saveta cara Septimija Severa 193-211), a za vreme Karakale 211-217) bio je uravnik državne biblioteke (arhiva) (magister libellorum). Car Elagabal ga je prognao iz Rima.

Pred kraj života je i sam zauzeo položaj pretorijanskog prefekta (praefectus praetorio), komandanta pretorijanske garde i glavnog savetnika cara Aleksandra Severa. Uživao je naklonost ovog cara, koji ga je i vratio u Rim. Ubili su ga 228. godine n. e. pobunjeni pretorijanci, iako ima tvrdnji da papirus iz Egipta pominje kao vreme njegove smrti maj ili juni 223. godine n. e.

Njegova književna delatnost bila je veoma obimna, napisao je oko 280 knjiga. Glavno delo su mu Regule (Regulae) u 7 knjiga pravila i institucija - od kojih jedna De officio proconsulis libri x., sadrži izalganja o krivičnom pravu. Zatim, komentari pretorskih edikata (Libri ad edictum praetoris) koje obuhvataju 81 knjigu, zbirki mišljenja, odgovora i rasprava. Komentari Sabina (Libri ad Sabinum), komentari rimskog građanskog prava (ius civile) koji sačinjavaju više od 50 knjiga.

U vreme prvog progonstva, tokom pet godina, napravio je prvu veliku kodifikaciju Rimskog prava Constitutio Antoniniana, u kojoj je pregledno sažeo sva važeća pravna pravila iz hiljadugodišnje tradicije Rimskog prava.

Izvodi iz njegovih spisa sačinjavaju otprilike trećinu Digesta (Digesta) (od čega su oko jedne petine komentari edikata), kodifikacije vizantijskog cara Justinijana.

Iako nije bio originalan pravni pisac, već više kompilator, Ulpijan se nije držao previše tuđih mišljenja niti je slepo pratio autoritete. Kao autora karakteriše ga doktrinarana doslednost, razložna kritika i lucidnost u argumentaciji, stilu i jeziku. Najvažniji doprinos Ulpijana je u nastavljanju ideala zakonite vladavine (vladavine zakona).

Prvo izdanje jednog dela Ulpijanovih sačuvanih rukopisa, Domintii Ulpiani fragmenta, koje sadrže 29 poglavlja prvi put je objavio Tilije (Tilius) u Parizu (1549).