1841
- Ovo je članak o godini 1841.
| Milenijum: | 2. milenijum |
|---|---|
| Vjekovi: | 18. vijek – 19. vijek – 20. vijek |
| Decenija: | 1810-e 1820-e 1830-e – 1840-e – 1850-e 1860-e 1870-e |
| Godine: | 1838 1839 1840 – 1841 – 1842 1843 1844 |
| Gregorijanski | 1841. (MDCCCXLI) |
| Ab urbe condita | 2594. |
| Islamski | 1256–1257. |
| Iranski | 1219–1220. |
| Hebrejski | 5601–5602. |
| Bizantski | 7349–7350. |
| Koptski | 1557–1558. |
| Hindu kalendari | |
| • Vikram Samvat | 1896–1897. |
| • Shaka Samvat | 1763–1764. |
| • Kali Yuga | 4942–4943. |
| Kineski | |
| • Kontinualno | 4477–4478. |
| • 60 godina | Yin Metal Vo(l) (od kineske Ng.) |
| Holocenski kalendar | 11841. |
| Podrobnije: Kalendarska era | |
Godina 1841. (MDCCCXLI) bila je redovna godina koja počinje u petak po gregorijanskom, odn. redovna godina koja počinje u srijedu po 12 dana zaostajućem julijanskom kalendaru (linkovi pokazuju godišnje kalendare).
- 13. 1. - U švajcarskom kantonu Aargau zatvoreni samostani, što dovodi do spora sa konzervativnim katoličkim kantonima (Aargauer Klosterstreit).
- 26. 1. - Prvi opijumski rat: Hong Kong proglašen britanskom kolonijom dan nakon zauzeća.
- 27. 1. - James Clark Ross otkrio vulkan Mount Erebus na Antarktiku; ovih dana otkriva i Mount Terror, Rossovo more i ledenu ploču te Viktorijinu zemlju.
- 3. 2. - Osnovano Hrvatsko-slavonsko gospodarsko društvo.
- 4. 2. - Prvi pomen Dana mrmota u Americi - zabeleženo u jednom dnevniku kao nemačko verovanje.
- 10. 2. - Proglašen Akt o uniji kojim su Gornja i Donja Kanada udružene u Provinciju Kanadu (do 1867).
- februar - El Salvador proglasio nezavisnu republiku čime je dovršen raspad Savezne Republike Centralne Amerike.
- februar - Izbija kratak Kritski ustanak protiv povratka iz egipatske pod osmansku vlast.
- februar - Istočna kriza: egipatske snage napuštaju Siriju, vraća se osmanska vlast.
- 26. 2. - Battle of the Bogue - Britanci zauzimaju utvrđenja na ušću Biserne rijeke u Kini.
- 4. 3. - William Henry Harrison započinje najkraći mandat predsednika SAD.
- 9. 3. - Vrhovni sud SAD presudio da su Afrikanci koji su preuzeli kontrolu nad brodom La Amistad 1839. bili nelegalno porobljeni.
- 12. 3. - Najveći putnički brod SS President potonuo na Atlantiku sa 136 osoba.
- mart - Ađutant ruskog cara baron Liven stiže u Srbiju - dopušten povratak ustavobraniteljskim emigrantima, osim Perišiću, Stojanu Simiću i Milutinu Garašaninu[1].
- mart - Određeno da osmanskim provincijama upravljaju komandanti tamošnje armije (muširi[2]), umesto muhasila poslatih iz Stambola[3].
- 31. 3. - Praizvedba Schumannove Prve simfonije (Prolećne) u Leipzigu.
- 4. 4. - Američki predsednik Harrison umro od pneumonije, nasleđuje ga potpredsednik John Tyler (do 1845).
- 10. 4. - Horace Greeley osnovao New-York Tribune, nekoliko decenija najuticajnije novine u SAD.
- april - Prvi anglo-afganski rat: nezadovoljna afganska plemena se okupljaju oko Akbar Khana, Dost Mohammad Khanovog sina.
- 18. 4. (6. 4. po j.k.) - Izbija Milojeva i Srndakova buna, poznata i kao Niška ili Leskovačka buna, u Vlasotincu kao Bojadžijska buna - otpor seljaka turskom zulumu biva ubrzo slomljen. Ustanak obuhvata i susedne delove vidinskog sandžaka, privučena pažnja i velih sila[4]. Saradnja Mihailove vlade sa pobunjenicima će okrenuti Tursku protiv njega[5].
- 25. 4. - Francuska kupila ostrvo Maore (izmenjeno u Mayotte).
- 7. 5. (25. 4. po j.k.) - Ukazom kneza Mihaila, sedište srpske vlade se vraća u Beograd iz Kragujevca. On svečano stiže u grad 1/13. maja.
- maj - Kinesko-sički rat počinje kada sički general Zorawar Singh Kahluria povede vojsku na Tibet.
- 22. 5. - Pobuna u gruzijskoj i ruskoj provinciji Guriji, ugušena do septembra.
- 30. 5. - Britanci zauzimaju Kanton. Prilikom ovoga je došlo do Incidenta u Sanyuanliju kada su kineski seljaci napali britanske vojnike, što je u kineskoj istoriji dobilo mitske razmere.
- 6. 6. - U Ujedinjenom Kraljevstvu održan popis stanovništva koji se smatra prvim modernim - održan pod centralnom kontrolom, beleže se podaci svih članova domaćinstva.
- 28. 6. - Praizvedba baleta Giselle u Parisu, naslovnu ulogu igra Carlotta Grisi.
- jun-jul? - Otkrivena zavera Gaje Vukomanovića, brata kneginje Ljubice, za povratak kneza Miloša na vlast[1].
- 1. 7. - Novi Zeland postaje posebna britanska kolonija (ranije deo Novog Južnog Velsa).
- 5. 7. - Osnivač putne agencije Thomas Cook organizovao u Engleskoj svoj prvi izlet železnicom.
- 13. 7. - Londonska konvencija o Moreuzima: zabranjen prolaz stranim ratnim brodovima kroz Bosfor i Dardanele, osim sultanovim saveznicima u ratno vreme.
- jul - Škotski misionar David Livingstone stiže u Kuruman u Južnoj Africi, prvo nameštenje na ovom kontinentu.
- 17. 7. - Osnovan satirični magazin Punch.
- 18. 7. - Mladi brazilski car Pedro II krunisan u Rio de Janeiru.
- 31. 7. - Umro karlovački mitropolit Stefan Stanković, sledeće godine ga nasleđuje Josif Rajačić.
- jul, krajem - Nekoliko stotina Srba i Bugara pokušalo da kod Braile uđe u Bugarsku i tamo digne ustanak[1].
- 2. 8. - Prvi Zakon o penzijama u Kneževini Srbiji.
- 11. 8. - Borac protiv robovlasništva Frederick Douglass prvi put javno nastupa.
- 16. 8. - Predsednik Tyler stavio veto na zakon kojim bi bila obnovljena Druga banka Sjedinjenih Država - gnevni članovi njegove Whigovske stranke demonstriraju ispred Bele kuće.
- 26. 8. - Britanci zauzeli Amoj (Xiamen).
- 26/27. 8. - Masakr na reci Rufus: ubijeno 35 Aboridžina u Australiji.
- 11. 9. - Američki slikar John Goffe Rand patentirao tubu za pakovanje boje.
- 24. 9. -
James Brooke dobio titulu radže Sarawaka - on je prvi od Belih radža koji vladaju do 1946. - 25. 9. - Carski dekret protiv prozelitizma u Austriji - novi dalmatinski namesnik Ivan August Turszky ga objavljuje 3. novembra, što je kraj nasilnog unijaćenja u pokrajini (ima ih svega 622)[6].
- 27. 9. - Licej preseljen posle tri godine iz Kragujevca u Beograd; dobija pravno odeljenje (današnji Dan Pravnog fakulteta u Beogradu, koji gaji tradiciju Pravnog odeljenja Liceja).
.svg){kind=small}
- 1. 10. - Peruansko-bolivijski rat počinje ulaskom peruanskih trupa u Boliviju.
- 5. 10. - Prvi put javno otpevana Lied der Deutschen, buduća nemačka himna, čije je stihove letos napisao August Heinrich Hoffmann von Fallersleben.
- 9. 10. - U Ekvadoru pušten u saobraćaj parobrod Guayas, prvi u Južnoj Americi (prikazan je na grbu Ekvadora).
- 13. 10. - Britanci zauzeli Ningbo.
- oktobar - Tzv. Dorrova pobuna u državi Rhode Island traži šire pravo glasa.
- oktobar, ili kasnije - Porta zbacila slabog emira Druza Bašira III Šihaba; u Libanu je u toku sukob između Druza i Maronita[7].
- jesen - Anastas Jovanović pravi "neuspelu" dagerotipiju kneza Mihaila[8][9]; ranije je u Beču kupio treću proizvedenu Voigtländerovu kameru[10] (pojavila se u januaru).
- 2. 11. - Prvi anglo-afganski rat: izbija ustanak u Afganistanu: britanski oficir Alexander Burnes masakriran sa pratnjom u Kabulu.
- 5. 11. (24. 10. po j.k.) - Pročitane presude Gaji Vukomanoviću i još 31-om licu za proletošnje kolubarske nemire.[11]
- 12. 11. - Počinje petomesečna afganska Opsada Dželalabada.
- 13. 11. - James Braid prisustvuje demonstraciji "životinjskog magnetizma" (mesmerizma) Charlesa Lafontainea, nakon čega proučava fenomen koji će nazvati hipnotizam.
- novembar - Osnovan Dallas u Republici Teksas.
- 18. 11. - Bitka kod Ingavija: peruanska vojska poražena u Boliviji, poginuo peruanski predsednik Agustín Gamarra.
- 19. 11. (7. 11. po j.k.) - Osnovano Društvo srpske slovesnosti sa bibliotekom (prekinulo rad '42, nastavilo 1844, osnova SANU).
- 20. 11. - Sjedište eparhije dalmatinske i bogoslovije premješteno iz Šibenika u Zadar.
- 16. 12. (4. 12. po j.k.) - Odigrana "Smrt Stefana Dečanskog", prva predstava Teatra na Đumruku, prvog pozorišta u Beogradu (radi svega osam meseci).
- 9. 12. - U Srbiji ukazom podignut porez sa pet na šest talira, uvedena novčana kazna za bespravnu seču šume, najmanja suma zajma iz državne kase podignuta sa 50 na 300 dukata - ovakve odluke doprinose kasnijem Mihailovom obaranju[5].
- 20. 12. - U Londonu potpisan Ugovor pet sila protiv trgovine robljem.
- 23. 12. - Britanski diplomata u Afganistanu William Hay Macnaghten ubijen na sastanku sa Akbar Khanom.
- Dio hrvatskog plemstva osnovao Horvatsko-vugersku stranku, koji su pogrdno nazivani Mađaroni. Iste godine nastaje i Ilirska narodna stranka.
- "Srpske narodne pjesme", knjiga prva, Vuka Karadžića.
- "Ženidba i udadba" Sterije Popovića.
- Knez Mihailo priređuje prvi javni bal u Beogradu, prvi put u gradu se pije šampanjac i gore "milikerc-sveće".[12]
- U Srbiji Uredba o cenzuri (štampe).
- Pulherija Kleverić je prva školovana babica u Beogradu i Srbiji[13].
- 1841/42 - Natporučnik Marko Bogunović sastavio prvo dvoransko kolo.
- Završeno razgraničenje između Crne Gore i austrijske Boke[14].
- Ignjatije I bosanski mitropolit umesto Amvrosija.
- Kambodžanci dižu ustanak protiv vijetnamske okupacije i zovu Sijam u pomoć - dolazi do Sijamsko-vijetnamskog rata (1841-45).
- Švajcarac Johann August Sutter kupio rusku koloniju Fort Ross u Kaliforniji.
- P. T. Barnum kupio "Američki muzej" koji će postati velika atrakcija (do 1865).
- Nauka i tehnika
- Prvi Jouleov zakon, o rezistivnom zagrevanju.
- Robert Bunsen napravio elektrokemijski element (poboljšan Groveov element).
- Incidents of Travel in Central America, Chiapas and Yucatán - tekst John Lloyd Stephens, ilustracije Frederick Catherwood - ponovo "otkrivena" Majanska civilizacija.
- Prvi opijumski rat (1839-42)
- Prvi anglo-afganski rat (1839-42)
- 13. 1. - Jovan Avakumović, srpski političar († 1928)
- 16. 1. - Vasilij Osipovič Ključevski, ruski historičar i pisac
- 25. 1. - John Fisher, britanski admiral († 1920)
- 28. 1. - Henry Morton Stanley, istraživač i novinar († 1904)
- 31. 1. - Laza Kostić, srpski književnik († 1909)
- 2. 2. - François-Alphonse Forel, osnivač limnologije († 1912)
- 25. 2. - Pierre-Auguste Renoir, slikar († 1919)
- 15. 3. - Mitrofan Ban, crnogorski mitropolit († 1920)
- 19. 4. - Bono Dobroslav Nedić, pisac († 1903)
- 6. 5. - Ivan Dežman, književnik, leksikograf († 1873)
- 7. 5. - Gustave Le Bon, sociolog itd. († 1931)
- 10. 5. - James Gordon Bennett, Jr., novinski izdavač († 1918)
- 3. 7. - Mita Popović, književnik († 1888)
- 7. 7. - Milorad Popović Šapčanin, pesnik († 1895)
- 8. 9. - Antonín Dvořák, češki kompozitor († 1904)
- 28. 9. - Georges Clemenceau, francuski državnik († 1929)
- 7. 10. - Nikola I Petrović, knez i kralj Crne Gore († 1921)
- 8. 10. - Ljubomir Kaljević, srpski političar († 1907)
- 15. 10. - Sava Mamontov, ruski industrijalac i mecena († 1918)
- 9. 11. - Edward VII od Ujedinjenog Kraljevstva († 1910)
- 14. 2. - Antun Sorkočević, diplomat, književnik, skladatelj (* 1775)
- 16. 3. - Félix Savart, fizičar (* 1791)
- 4. 4. - William H. Harrison, predsjednik SAD (* 1773)
- 1. 6. - Nicolas Appert, pronalazač konzerviranja (* 1749)
- 27. 7. - Mihail Jurjevič Ljermontov, ruski književnik (* 1814)
- 31. 7. - Stefan Stanković, karlovački mitropolit (* 1788)
- 9. 11. - Milovan Vidaković, srpski pisac (* 1780)
- 14. 11. - Thomas Bruce, 7th Earl of Elgin, diplomat poznat po Elginovom mramoru (* 1766)
- ? - Wenzeslaus Lilienberg Water, dalmatinski namjesnik
- ↑ 1,0 1,1 1,2 Istorija s. n. V-1, 258
- ↑ Shaw1976, p. 85
- ↑ Shaw1976, p. 86
- ↑ Istorija s. n. V-1, 242-6
- ↑ 5,0 5,1 Istorija s. n. V-1, 257
- ↑ Istorija s. n. V-2, 288
- ↑ Shaw1976, p. 134
- ↑ Todić, Milanka (2001). Fotografija i slika. rastko.rs
- ↑ Prva izložba fotoamatera u Beogradu 1901. godine. rastko.rs
- ↑ Rošulj, Žarko (1999). Svetlopisom Anastasija Jovanovića. rastko.rs
- ↑ "Srpske novine", 25. okt. 1841
- ↑ "Politika", 3. jun 1922, str. 10
- ↑ Maksimović, Jovan i Marko. Београдска школа за бабице – претеча академског образовања из акушерства и гинекологије у Србији (PDF). rastko.rs
- ↑ Crnogorčević, Mladen S. (1901). Crkve i manastiri u općini budvanskoj, rastko.rs
- Literatura
- Stanford J. Shaw. History of the Ottoman Empire and Modern Turkey: Volume 1, Empire of the Gazis: The Rise and Decline of the Ottoman Empire 1280-1808. Cambridge University Press; 29 October 1976. ISBN 978-0-521-29163-7.
- Istorija srpskog naroda, Od Prvog ustanka do Berlinskog kongresa 1804-1878, Beograd 1981
- Peta knjiga prvi tom (V-1)
- Peta knjiga drugi tom (V-2)
