Nacionalizam
Nacionalizam u suštini predstavlja privrženost sopstvenoj naciji i državi odnosno njihovim interesima.[1][2] Pojam se takođe odnosi na doktrinu[3] ili politički pokret[4] po kojoj nacija definisana u okvirima etničke pripadnosti ili nacionalne kulture, ima pravo da konstituiše nezavisnu, suverenu ili autonomnu političku zajednicu, baziranu na zajedničkoj istoriji i sudbini. Zagovornici nacionalizma smatraju da "nacionalna svest" podrazumeva ljubav prema svojoj naciji, dobro poznavanje nacionalne istorije i kulture, isticanje nacionalnih obeležja, nacionalni ponos i strasno zalaganje za nacionalni prosperitet.
Razvijeni pojam nacionalizma podrazumeva političku ideologiju, sistem vrednosti, predstava, načela, stavova, predrasuda i stereotipa, čije jezgro čini romantičarski kult naciona i nacionalne države, oko kojeg se ispredaju mitovi, legende koji se odnose na idealizovani nacionalni karakter i mistifikovanu nacionalnu istoriju. Osnovna socijalno-psihološka funkcija nacionalizma je formiranje i učvršćivanje nacionalnog identiteta, kao i buđenje i jačanje nacionalne svesti radi homogenizacije nacije i učvršćivanja nacionalne države. Suprotno, ekstremni slučajevi nacionalizma vode ka šovinizmu.
Istorija
uredi
Kao pojava, smatra se da je nacionalizam nastao s početka 19. veka sa pojavom romantizma u umetnosti i književnosti i kao odgovor na univerzalnost renesanse i humanizma. Pre pojave nacionalizma, kriterijum za razlikovanje među ljudima je uglavnom bila religija[5], a od početka novog veka (16. vek) do Napoleonovih ratova dolazi do formiranja jedinstvenih jezika, i tradicije se međusobno mešaju stvarajući veće grupe ljudi iste kulture. Ovo vremenom dovodi do stvaranja nacija, tj. velikih grupa ljudi koji govore istim jezikom, koji su iste vere i imaju sličnu tradiciju. Do Berlinskog kongresa 1878. godine stvorene su sve veće nacionalne države.
Nacionalizam je doveo do pojave nacionalnih država (države čije su granice definisane jezičkim ili kulturološkim granicama, a ne osvojenim teritorijama kao što je to bio slučaj ranije). Ovaj fenomen je doveo do jednog od najvećih talasa promene karte Evrope. Među novonastalim (nacionalnim) državama su Nemačka i Italija koje su ubrzo postale svetske velesile.
Kritike
urediU svojim ekstremnim oblicima, fašizmu u Italiji i Španiji i nacionalsocijalizmu u Nemačkoj, u prvoj polovini 20. veka, nacionalizmi ove vrste zagovaraju autoritativnu državu sa ograničenim individualnim pravima građana, a u slučaju nacionalsocijalizma i antisemitizam, superiornost arijevske rase i militarizam[5].
U nekim društvima nacionalizam se posmatra kao izrazito štetna pojava. Enciklopedija Jugoslavije iz 1978. godine daje sledeću definiciju nacionalizma:
Nacionalizam je kult sopstvene nacije koga karakteriše šovinistički odnos i raspirivanje mržnje prema drugim nacijama, a svoj najviši domet ispoljava kroz genocid i fizičko istrebljenje drugih naroda.[6]
Povezano
urediIzvori
uredi- ↑ Gellner, Ernest (1983). Nations and Nationalism. Cornell University Press.
- ↑ Akomolafe, Olusoji A. “Nationalism.” Ethics, Revised Edition. Ed. John K. Roth. Pasadena, CA: Salem Press, 2005.
- ↑ Gellner, Ernest. 1983. Nations and Nationalism. Ithaca: Cornell University Press.
- ↑ Hechter, Michael. 2001. Containing Nationalism. ISBN 0-19-924751-X.
- ↑ 5,0 5,1 Audi, Robert. The Cambridge Dictionary of Philosophy - odrednica political philosophy. Cambridge University Press 1995., 1999. ISBN 84-460-0956-0
- ↑ Nacionalizam u, Enciklopedija Jugoslavije, 1978.
