Bolivija
Republika Bolivija je država u Južnoj Americi. Graniči sa Brazilom na severu i istoku, Paragvajem i Argentinom na jugu, te Čileom i Peruom na zapadu. Zapadni deo zemlje je planinsko područje Anda, a istočni nizinski pripada amazonskom slivu pokrivenom kišnim šumama.
República de Bolivia Republika Bolivija | |
|---|---|
| Himna: "Bolivianos, el hado propicio" | |
| Glavni grad | Sucre |
| Službeni jezici | španski, kečua i ajmara |
| Leaders | |
| Utemeljenje | Od Španije, 6. Avgusta 1825. |
| Površina | |
• Vode (%) | 1.4 |
| Stanovništvo | |
• Popis iz 2000 | 8.586.443 (85.) |
| Valuta | boliviano |
| Vremenska zona | -4 |
| Pozivni broj | 591 |
| ISO 3166 kod | [[ISO 3166-2:Šablon:ISO 3166 kod|Šablon:ISO 3166 kod]] |
| Veb-domena | .bo |
Istorija
urediMeđu prvim indijanskim kulturama na području današnje Bolivije razvila se Tiwanaku kultura uz južnu obalu jezera Titicaca, u 2. veku pre Hrista. Uprkos razvijenim arhitektonskim i poljoprivrednim umećima ova je kultura nestala oko 1200. Otprilike istovremeno nastaju kulture Moxos u istočnim ravnicama i Mollos u severnom delu zemlje, koje nestaju pre početka 13. veka. Oko 1450. u ovo područje prodiru Inke i pripajaju ga vlastitom carstvu, sve do španskog osvajanja 1525.
Tokom španske kolonijalne vlasti ovo se područje naziva "gornjim Peruom" i pod upravom je potkralja u Limi. Bolivijski rudnici srebra donose bogatstvo kolonizatorima. Kao radna snaga služe porobljeni Indijanci.
Otpor kolonijalnoj vlasti počinje u vreme Napoleonskih ratova zbog kojih je oslabio španski uticaj. Iako je nezavisnost proglašena 1809. trebalo je proći 16 godina sukoba pre uspostave republike, 6. avgusta 1825. Slabost i politička podeljenost dovode do gubitka obalnog područja u ratu sa Čileom (1879–1883). Bolivija ostaje bez izlaza na more i jedino joj visoka cena srebra na svetskom tržištu omogućuje delimičan napredak i stabilnost. Početkom 20. veka vodeće mesto u izvozu dobija kositar.
Loši životni uslovi većine stanovništva, uglavnom domorodačkog porekla primoranog na težak rad primitivnim načinima, te poraz u ratu sa Paragvajom (1932–1935) označavaju prekretnicu u politici i početak uspona revolucionarnog pokreta.
Nacionalni Revolucionarni Pokret (MNR) dobija izbore 1951. Vlast im uskraćuje pobedu, pa MNR podiže uspešnu revoluciju 1952. i pokreće temeljite promene: poljoprivrednu reformu, obrazovanje i nacionalizaciju najvećih rudnika. Međutim, to je i početak razdoblja političkih neslaganja i smena političkih i vojnih vlasti (hunte), obeleženo kršenjem ljudskih prava, korupcijom, ekonomskom krizom i trgovinom droge.
Zaokret počinje 1993. liberalizacijom privrede i "kapitalizacijskim" programom kojim su investitori (uglavnom strani) dobili 50% vrednosti važnih preduzeća uz obavezu kapitalnih ulaganja. Provode se i antikorupcijski i socijalni programi. Najveću prepreku naporima za oporavak privrede predstavljaju uzgajivači koke - sredinom 1990ih Bolivija je među najvećim svetskim dobavljačima kokaina. Višegodišnjim naporima specijalnih policijskih snaga smanjena je prizvodnja droge.
2001. dolazi do novih protesta zbog vladinog pokušaja privatizacije svih izvora vode (prema savetu Svetske banke) što je dovelo do ogromnog povećanja cene pitke vode u nekim područjima (grad Cochabamba). Ovakav potez naišao je na opravdano protivljenje već i ovako siromašnog stanovništva. Bolivija i dalje ostaje pod pritiskom pogrešnih političkih poteza, socijalnih nemira i rastuće zaduženosti.
Privreda
urediBolivija je trenutno u razdoblju dugoročnih privrednih promena usmerenih ka održavanju stabilnih cena i stvaranju uslova za ekonomski rast. Najveće promene odnose se na privatizaciju brojnih javnih preduzeća i podsticanje preduzetništva.
Najveći izvozni resursi su kositar, zlato, nakit i proizvodi od drveta. Poljoprivreda napreduje uz primenu modernih načina obrade tla, a najviše se izvozi soja. Na trećem mestu je korišćenje rudnih bogatstava. Poslednjih godina počeo je izvoz velikih količina prirodnog plina u Brazil.
Trgovina sa susednim državama je u porastu, iako SAD ostaju najveći trgovinski partner.
Stanovništvo
urediUz Gvatemalu i Peru, Bolivija je treća država Latinske Amerike sa više od polovine stanovništva indijanskog porekla. 33% stanovništva čini narod Quechua, 30% Aymara, 25% mestici (mešanci evropskog i indijanskog porekla) i 12% Evropljani (Nemci, Talijani, Baski i drugi, a ima i nešto potomaka hrvatskih iseljenika).
Od ostalih manje brojnih indijanskih naroda treba spomenuti etničke grupe Chiquitano i Guarani. 3 918 526 bolivijskih državljana govori nekim od indijanskih jezika kao materinskim (43.09%), 2 739 407 (30.12%) su dvojezični (i španjolski i indijanski), a ukupno indijanskim jezicima govori 6 657 933 (73.21%) stanovnika. Najrasprostranjeniji su kečuanski (2 281 198) i ajmarski (1 525 391).
Vera većine stanovništva je katolička, a ostatak su uglavnom protestanti.
Veći gradovi: Popis gradova u Boliviji
