1481
Godina
(Preusmjereno sa stranice 1481.)
- Ovo je članak o godini 1481.
Godina 1481 (MCDLXXXI) bila je redovna godina koja počinje u ponedjeljak (1. 1. po julijanskom kalendaru).
| Milenijum: | 2. milenijum |
|---|---|
| Vjekovi: | 14. vijek – 15. vijek – 16. vijek |
| Decenija: | 1450-e 1460-e 1470-e – 1480-e – 1490-e 1500-e 1510-e |
| Godine: | 1478 1479 1480 – 1481 – 1482 1483 1484 |
| Gregorijanski | 1481. (MCDLXXXI) |
| Ab urbe condita | 2234. |
| Islamski | 885–886. |
| Iranski | 859–860. |
| Hebrejski | 5241–5242. |
| Bizantski | 6989–6990. |
| Koptski | 1197–1198. |
| Hindu kalendari | |
| • Vikram Samvat | 1536–1537. |
| • Shaka Samvat | 1403–1404. |
| • Kali Yuga | 4582–4583. |
| Kineski | |
| • Kontinualno | 4117–4118. |
| • 60 godina | Yin Metal Vo(l) (od kineske Ng.) |
| Holocenski kalendar | 11481. |
| Podrobnije: Kalendarska era | |
Događaji
uredi- 30. 1. - 2. 3. - Veliki slavonski Sabor i opći kraljevski sud u Zagrebu (i kralj Matija je u gradu).
- april - Sultan Mehmed II priznao Mlečanima Grbalj, Paštroviće i Crmnicu (protivno želji tamošnjih stanovnika)[1].
- 1. 5. - Otomanska invazija Otranta: napuljsko-ugarska armija na čelu sa princom Alfonsom opsela turski Otranto.
- 3. 5. - Umro je sultan Mehmed II Osvajač - uz meteže i borbu za vlast sa bratom Džemom, naslediće ga Bajazit II (vl. 1481-1512).
- Nekoliko dana kasnije janičari ubili velikog vezira Mehmet-pašu, neredi u prestonici.
- 21. 5. - Bajazit stigao u Stambol i proglašen za sultana.
- + Umro danski i norveški kralj Kristijan I., nasleđuje ga sin Hans.
- 28. 5. - Džem porazio Bajazitove snage, u Bursi se proglasio za sultana Anadolije (ali Bajazit ne želi podeliti carstvo).
- jun - Vlatko Hercegović upada u Bosnu, ali nakon što mu je Daut-paša uništio vojsku beži u Novi.
- + Gjon Kastrioti II, Skenderbegov sin, dolazi u Albaniju gde diže ustanak (pridružio mu se Nikola Dukađini).
- 15. 6. - Ivan Crnojević i Leka Dukađin stigli u Dubrovnik i odmah nastavljaju za svoje zemlje[2].
- 20. 6. - Bajazitove snage porazile Džemove kod Jenišehira blizu Burse - Džem beži, tri meseca kasnije stiže u mamelučki Kairo[3].
- 21. 6. - Papska bula Aeterni regis potvrđuje Kanare Španiji a Afriku i istočnije zemlje Portugalu (kako su se dogovorili 1479. i '80).
- 13. 7. - Kralj Matija dozvolio Slavoncima da smiju po volji prodavati sol i izvan oblasti kraljevskih solnih komora.
- 15. 7. - Ugarski sabor oslobodio "Rašane i ostale šizmatike" od plaćanja desetine katoličkoj crkvi.
- 28. 8. - João II postaje portugalski kralj samostalno (vl. 1481-95, biće prozvan "Savršeni vladar").
- 10. 9. - Alfonso Napuljski oslobodio Otranto.
- septembar - Ivan Crnojević razbio Turke, goni ih Ivan Kastriot; Crnojević će kroz nekoliko meseci postići sporazum sa sultanom - priznanje vrhovne vlasti uz plaćanje danka.
- novembar - Ugarska vojska se okupila kod Rama (Stefan Batori, Pavle Kiniži, despot Vuk, Jovan Jakšić) i prelazi u Srbiju.
- novembar, druga polovina - Hercegovački sandžak-beg Ajas-beg opseo Herceg Novi, Vlatku pomažu napuljski kralj Ferdinand (lađe) i kralj Matija Korvin (četa mađarskih vojnika).
- 13. 12. - Vlatko Hercegović napustio Herceg Novi[5] (grad se drži još oko mesec i po dana).
- 17. 12. - Pismo Bajazita II preti Dubrovniku prekidom mira ako i dalje budu pomagali Mađarima u Novom.
- 22. 12. - Sporazum u Stansu (Stanser Verkommnis) uz intervenciju pustinjaka Niklausa sprečava raspad Stare Švajcarske konfederacije; Fribourg i Solothurn će postati novi kantoni.
Tokom/tijekom godine
uredi- Prvi put spomenute Delnice i Tounj.
- U Španiji prvi Auto-da-fé (spaljivanje žrtava Inkvizicije), u Sevilji.
- Smrću vojvode Šarla IV, Anjou, Maine i Provansa testamentarno pripadaju kralju Luju XI, kao i pretenzije na napuljsku krunu (Šarlov stric René I je bio napuljski kralj 1435-42).
- Ludovico Sforza postaje regent mladom Gian Galeazzu um. dečakove majke Bone Savojske.
- Tizoc /tisok/ je novi vladar Tenochtitlána (1481-86).
- 1484-92 - Donat Đurđević na čelu Mrkanske biskupije.
Rođenja
uredi- 15. 1. - Ashikaga Yoshizumi, japanski šogun († 1511)
- 2. 3. - Franz von Sickingen, nemački vitez († 1523)
- 7. 3. - Baldassare Peruzzi, italijanski slikar i arhitekta († 1536)
- 1. 7. - Kristijan II., kralj Danske, Norveške i Švedske († 1559)
- Benvenuto Tisi Il Garofalo, italijanski slikar († 1559)
- ca. Antonio de Guevara, španski hroničar i moralista († 1545)
Smrti
uredi- 6. 1. - Ahmet bin Kučuk, han Velike Horde
- 3. 5. - Mehmed II, turski sultan (* 1432)
- 21. 5. - Kristijan I., kralj Danske i Norveške (* 1426)
- 28. 8. - Afonso V, kralj Portugala (* 1432)
- 21. 9. - Bartolomeo Platina, pisac i vatikanski bibliotekar (* 1421)
- Lekë Dukagjini, albanski velikaš (* 1410)
- Šarl IV Anžujski, titularni kralj Italije itd.
- Jean Fouquet, francuski slikar (* 1420)
- Ikkyū, japanski monah i pesnik (* 1394)
- Axayacatl, astečki vladar
- Job Gorjanski, poslednji potomak porodice
Reference
uredi- Vjekoslav Klaić, Svezak drugi: dio treći.... Treća knjiga: Doba kralja Matijaša Korvina i Jagelovića (1458-1526) (archive.org)
- Vladimir Ćorović, Historija Bosne
- Grupa autora, Istorija Crne Gore