iBet uBet web content aggregator. Adding the entire web to your favor.
iBet uBet web content aggregator. Adding the entire web to your favor.



Link to original content: http://scn.m.wikipedia.org/wiki/Tenochtitlán
Tenochtitlán - Wikipedia

Tenochtitlán (o México-Tenochtitlán) fu la capitali dû mperu aztecu. Surcìa supra n’ìsula ntô lacu Texcoco, nta l'attuali Mèssicu cintrali. Fu funnata ntô 1325. La citati fu raduta a lu solu ntornu ntô 1521 di li conquistadores (cunquistatura) spagnoli: supra li sô ruini fu custruiuta Citati dû Mèssicu e ntô cursu dî sèculi granni parti di lu lacu Texcoco fu prusciucata.

La funnazzioni

cancia
File:MexicoEagle.gif
L'àcula ca mancia lu sirpenti, unu dî tradizionali mbremi missicani

Nummarusi tribbù s’abbicinaru supra li spunni dû lacu, senza però arrinèsciri a nzidiàrisi/nziggiàrisi difinitivamenti ntô tirritoriu. Fu cu l'arrivu di l’Aztechi, nu pòpulu urigginariu d’ Aztlán (un nzidiamentu/nziggiamentu ntô disertu tra l'ovest e lu nord dû Mèssicu), ca st'area accuminzau a ciuriri.

L’Aztechi lassaru Aztlán guidati di n'antica prufizzìa, sècunnu cui avìssiru duvutu stabbilìrisi e funnari la sô citati ’n un locu sacru, ca ci avissi statu annunciatu dâ visioni di n'àcula ca mancia nu sirpenti ‘n cima ôn cactus. Scurceru sta mmàggini nta l'ìsula a lu centru di lu lacu Texcoco e ddà, ntô 1325, dicideru di custruiri Tenochtitlán (dû nomu di lu ligginnariu funnaturi e capu Tenoch). Dda mmàggini òi figura ô centru dâ bannera missicana.

A lu sô arrivu, li Mexica (nomu nahuatl cu cui l’Aztechi si rifirìanu a iddi stissi) àppiru a fàciri li cunti câ diffidenza dî pupulazzioni autuctoni. Cuntaminaru la sô cultura cu chidda tulteca, specî ‘n àmmitu riliggiusu, ma subbiru nu longu assuggittamentu mircinariu â citati d’ Azcapotzalco, capitali di lu regnu tepaneco. Ntô 1428, la putenza militari di Tenochtitlán appi lu supraventu supra la citati nimica, ca fu mmaduta e distruiuta dû tlatoani (mpiraturi) Itzcóatl.

Li culoni ntirvìnniru supra la zona secunnu la tècnica chinampa (di l'urigginali nahuatl chinamitl), n’avanzatu sistema di drinaggiu ca pirmittìu a l’Aztechi di stènniri lu tirrenu edificàbbili pâ sô citati e ntô cuntempu di distribbuiri l'acqua pi l'irrigazzioni agrìcula.

Lu splinnuri

cancia

La civirtati azteca criscìu rapidamenti e Tenochtitlán divinni la citati cchiù mpurtanti dâ Mèrica cintrali. Li duminazzioni aztechi addivintaru nu mperu culturarmenti eggèmuni supra li riggiuni circustanti, ticnuluggicamenti avanzatu e a cunnutatazzioni furtimenti riliggiusa. L’Aztechi àppiru cuntatti cummircialiGulfu dû Mèssicu, cu l'Ocèanu Pacìficu e pirfinu cû mperu Inca.

Tenochtitlán era culligata â terraferma attraversu ponti e terrachini (li calzadas) e l'urbanìstica cittadina prividìa na riti di stratuna e canali, di modu c’ogni zona putissi èssiri ragghiunciuta sia a pedi ca ‘n canoa. Era noltri dutata di nu funziunali acquiduttu.

Ntô sèculu XV, ‘n siquutu a n’esunnazzioni dû lacu Texcoco, lu mpiraturi Auìtzotl abbiau na maistusa ricustruzzioni di Tenochtitlán ca java esiquuta secunnu la vuluntati divina: a siquutu di l'anchiamentu dâ Granni Piràmidi (o Templo Mayor), urdinau nfatti lu tràggicu sacrificiu di 20.000 òmini ‘n anuri dâ struttura (1487).

La fini

cancia
 
Li ruini

Lu conquistador (cunquistaturi) spagnolu Hernán Cortés juncìu a Tenochtitlán l'8 di nuvèmmiru 1519. Ntê sô diari, cuntau di nun aviri mai vidutu citati cchiù granni e efficenti ô munnu. ‘N Europa, sulu Pariggi, Vinezzia e Custantinòpuli èranu tarmenti stisi. Lu mpiraturi di l'èbbica, Montezzuma II, cridennu ca Cortés fussi lu diu Quetzalcoatl di ritornu a Tenochtitlán, l’accugghìu magnificamenti.

Tannu, la pupulazzioni di Tenochtitlán s’aggirava tra li 60.000 e li 130.000 abbitanti.

Lu 13 di austu1521, Cortés e li sô òmini, aiutati dî pupulazzioni lucali, cunquistaru Tenochtitlán doppu na sancuinusa battagghia ca stirminau la pupulazzioni e arriducìu la citati ‘n ruini. Zoccu addimurava dâ citati fu smantiddatu, dimulutu, distruggiutu o datu a focu. Supra li cìnniri di Tenochtitlán fu custruiuta la Citati dû Mèssicu.

Nta l’anni '70, foru nstallati arcuni scavi archiulòggici e li ruini dâ citati vìnniru purtati a lu lustru. Arcuni dî cchiù mpurtanti, comu la Granni Piràmidi, sunnu graputi ê visitatura. Òi, lu Zócalo (chiazza principali di Citati dû Mèssicu) s’attrova supra chidda ca un tempu fu lu Centro ceremonial (chiazza cintrali mircatu di Tenochtitlán) e tanti dî calzadas urigginali currispùnninu ê muterni stratuna dâ capitali.


La fonti di st'artìculu è Uichipidia Taliana:

http://it.wikipedia.org/wiki/Tenochtitl%C3%A1n