Michał Brzeziński

Doktor hab. nauk ekonomicznych, profesor Uniwersytetu Warszawskiego.

Odp: Zgadzam się

Raport jest generalnie trafny, choć można wejść w spór w pewnych kwestiach. Na przykład jak wskazuje Olivier Blanchard, UE jest w tyle za USA głównie w dziedzinie produktywności w sektorze technologii informacyjno-komunikacyjnych (m.in. sztuczna inteligencja), gdzie nadrobienie dystansu wydaje się mało możliwe. Gdyby jednak udało się stworzyć instytucje, które efektywnie absorbują innowacje w tej dziedzinie z USA, to wzrost gospodarczy w całej gospodarce UE mógłby zbliżyć się do tego obserwowanego w USA. Pełna realizacja zaleceń raportu, jak każdego innego, jest niemożliwa. Zapewne zrealizowane zostaną tylko te, dla których uda się zebrać odpowiednią większość polityczną. Raport dotyczy pobudzania wzrostu gospodarczego w Unii Europejskiej, gdzie dominującą rolę wciąż odgrywają gospodarki Europy Zachodniej, w których mechanizmy długookresowego wzrostu (innowacyjność, badania i rozwój) są inne niż w gospodarkach naszego regionu (absorbcja innowacji z Zachodu, kapitał ludzki wysokiej jakości, który umożliwia wykorzystanie importowanych technologii, ale niekoniecznie tworzenie nowych technologii). Z tego powodu brak konsultacji z ekspertami z Europy Środkowej ma małe znaczenie dla treści zawartych w raporcie. Z drugiej strony stworzyło to pewne niepotrzebne napięcia polityczne i wizerunkowe. 

Andrzej Cieślik

Profesor ekonomii, pracownik Wydziału Nauk Ekonomicznych Uniwersytetu Warszawskiego.

Odp: Nie zgadzam się

Raport sprawia wrażenie, jakby powstał pod dyktando pewnych zorganizowanych grup interesu, które chciałyby zapewnić finansowanie swoich działań ze źródeł unijnych. W tym świetle nie jest zaskakujące, że raport ten nie zawiera odniesień i nie reprezentuje interesów krajów Europy Środkowo-Wschodniej, w tym Polski. Z powyższych względów to, co zostało zapisane w tym raporcie, nie spotka się ze zrozumieniem wielu krajów, których interesy nie są w nim reprezentowane. W związku z powyższym nie będzie możliwa realizacja w praktyce zapisanych w nim rekomendacji w obecnej postaci.

Łukasz Goczek

Profesor ekonomii na WNE UW

Odp: Zgadzam się

Plan Draghiego jest momentami niesamowicie trafny i zawiera szereg bolesnych prawd dla całej Wspólnoty. Jednocześnie postulat, żeby zlikwidować politykę regionalną, która w Europie Środkowej i Wschodniej przyniosła wręcz nieprawdopodobny sukces gospodarczy, mógł powstać wyłącznie bez udziału ekonomistów z Europy Środkowej, Wschodniej, Bałkanów, gdzie najlepsze skutki tej polityki są widoczne w sposób zupełnie namacalny nawet dla laika. Plan Draghiego wprowadza silniejszą centralizację decyzji finansowych w UE, ograniczając suwerenność krajów członkowskich w zakresie prowadzenia polityki fiskalnej. Zwiększenie wspólnych mechanizmów zadłużenia oznacza większe kompetencje Komisji Europejskiej, co niektóre państwa mogą postrzegać jako osłabienie swojej niezależności budżetowej. Wydaje się też, że choć sam w sobie postulat zwiększenia inwestycji, zwłaszcza w kluczowym obszarze przejścia od innowacji do ich komercjalizacji na masową skalę, jest zupełnie słuszny, to opór może się okazać bardzo duży. Beneficjentów status quo jest zwyczajnie zbyt dużo, a sytuacja nie na tyle krytyczna, żeby uległa radykalnej zmianie.

Łukasz Goczek

Profesor ekonomii na WNE UW

Odp: Zdecydowanie się zgadzam

Stało się to, co krytycy Instrumentu na rzecz Odbudowy i Zwiększania Odporności przewidywali, to znaczy, wspólna obligacja z jednorazowego instrumentu przerodzi się w stały element. Osobiście uważam, że to wiekopomna chwila. To pierwszy raz w historii, gdy Unia Europejska na tak dużą skalę emituje wspólne obligacje, co stanowi ważny krok w kierunku większej integracji finansowej i solidarności między państwami członkowskimi. Natomiast krytycy mają również całkiem dobre argumenty. Niektóre państwa, szczególnie te o bardziej konserwatywnej polityce fiskalnej (np. Holandia, Austria, Szwecja), wyrażały obawy dotyczące wspólnego zadłużenia. Argumentowano, że emisja obligacji oznacza, iż kraje bardziej zadłużone mogą skorzystać na lepszych warunkach finansowania, co zwiększy odpowiedzialność innych członków UE za te długi. Przeciwnicy uważają także, że tworzenie wspólnego zadłużenia prowadzi do pokusy nadużycia (ang. moral hazard) – kraje o mniej odpowiedzialnej polityce budżetowej mogą liczyć na wsparcie innych, co osłabia bodźce do prowadzenia zrównoważonej polityki fiskalnej. Ich argumenty na pewno mocno wybrzmią, ale przeważy jednak sensowność ogólnych instrumentów oraz konieczność dalszej integracji.

Michał Rubaszek

Profesor nauk ekonomicznych, wykładowca Szkoły Głównej Handlowej.

Odp: Nie zgadzam się

Rozważania na temat unii fiskalnej trwają od wielu lat. Przykładowo temat został szeroko omówiony w raporcie NBP sprzed dekady (z 2014 r.) „Ekonomiczne wyzwania integracji Polski ze strefą euro”. Od dziesięciu lat za wiele w tym temacie się nie zmieniło i wątpię, aby raport Draghiego stanowił w tym zakresie przełom. Ogólni„e jest wiele ekonomicznych argumentów za emisją wspólnego długu, ale poparcie polityczne dla tego pomysłu jest raczej znikome.

Michał Zator

Doktor nauk ekonomicznych, adiunkt na wydziale finansów Uniwersytetu Notre Dame w USA

Odp: Zgadzam się

Wspólne emisje są możliwe i nie są złym pomysłem, jeśli miałyby finansować pewne konkretne ponadnarodowe inwestycje infrastrukturalne. Niezbyt wierzę, że mogą one z sukcesem finansować szerzej pojęty program poprawy konkurencyjności.