Województwo poznańskie (II Rzeczpospolita)

województwo poznańskie
	1919–1939
	Herb
Państwo	Polska
Data powstania	12 sierpnia 1919
Siedziba wojewody i sejmiku	Poznań
Wojewoda	Ludwik Bociański
Powierzchnia	(1931) 26 564 km²; (1939) 28 089 km²
Populacja (1931); • liczba ludności	; 2 106 500
• gęstość	79,3 os./km²
Tablice rejestracyjne	PZ
	Adres Urzędu Wojewódzkiego:ul. Gołębia 1; Poznań
Podział administracyjny
Liczba powiatów miejskich	2
Liczba powiatów ziemskich	27
Liczba gmin miejskich	100
Liczba gmin wiejskich	237
	Położenie na mapie II Rzeczypospolitej;

Województwo poznańskie w szczegółowych danych statystycznych spisu powszechnego z 30 września 1921 i spisu powszechnego z 9 grudnia 1931

Województwo poznańskie – województwo II Rzeczypospolitej istniejące w latach 1919–1939 ze stolicą w Poznaniu.

Główne miasta: Poznań, Bydgoszcz (do 1938), Kalisz (od 1938), Gniezno, Inowrocław, Jarocin, Krotoszyn, Leszno, Międzychód, Ostrów Wielkopolski, Rawicz.

Jedno z dwóch województw (obok województwa pomorskiego), w których istniał samorząd stopnia wojewódzkiego. Działał on na podstawie pozostawionych przepisów pruskich. Organami tego samorządu były: sejmik wojewódzki (Sejmik Krajowy Poznański), wydział wojewódzki oraz starosta krajowy.

Podział administracyjny

Powierzchnia powiatów według stanu na 1939 r., w przypadku wcześniejszego zniesienia lub zmiany przynależności wojewódzkiej powiatu na ostatni rok istnienia w ramach danego województwa. Liczba ludności na podstawie spisu powszechnego z 1931 r., w przypadku powiatów zniesionych lub przeniesionych przed tą datą, dane ze spisu powszechnego z 1921 r.

Powiat	Powierzchnia (km²)	Liczba mieszkańców	Siedziba (liczba mieszkańców)
bydgoski (do 1938)^[a]	1334	58 100	Bydgoszcz (117 528)
Bydgoszcz (do 1938)^[a]	75	117 528	Bydgoszcz (117 528)
chodzieski	893	44 500	Chodzież (7511)
czarnkowski	919	43 300	Czarnków (4737)
Gniezno (od 1925)^[b]	18	29 924	Gniezno (29 924)
gnieźnieński^[b]^[c]	1126	57 300	Gniezno (29 924)
gostyński	701	55 900	Gostyń (6815)
grodziski (do 1932)^[d]	430	35 672	Grodzisk (5604)
Inowrocław (od 1925 do 1938)^[b]^[a]	37	30 862	Inowrocław (30 862)
inowrocławski (do 1938)^[b]^[a]	1267	67 500	Inowrocław (30 862)
jarociński^[e]	1124	87 500	Jarocin (8688)
kaliski (od 1938)^[f]	1478	196 700	Kalisz (55 125)
kępiński^[g]	1179	86 800	Kępno (7182)
kolski (od 1938)^[f]	1097	109 800	Koło (13 771)
koniński (od 1938)^[f]	2152	188 000	Konin (10 390)
kościański^[h]	1057	78 900	Kościan (10 275)
koźmiński (do 1932)^[i]	453	34 496	Koźmin (4999)
krotoszyński^[i]	915	75 500	Krotoszyn (12 969)
leszczyński	827	61 200	Leszno (19 258)
międzychodzki	755	31 000	Międzychód (5126)
mogileński^[j]^[a]	1059	70 300	Mogilno (5200)
nowotomyski^[d]	1276	87 300	Nowy Tomyśl (2550)
obornicki	966	50 400	Oborniki (5244)
odolanowski (do 1932)^[k]	629	43 217	Odolanów (2437)
ostrowski^[k]	1194	104 100	Ostrów Wielkopolski (19 555)
ostrzeszowski (do 1932)^[g]	572	40 082	Ostrzeszów (5413)
pleszewski (do 1932)^[e]	483	38 234	Pleszew (7638)
Poznań^[l]	77	246 698	Poznań (246 698)
poznański (od 1925)^[m]	1227	91 200	Poznań (246 698)
poznański wschodni (do 1924)^[m]	664	51 530	Poznań (169 793)
poznański zachodni (do 1924)^[m]	638	45 337	Poznań (169 793)
rawicki	523	49 900	Rawicz (10 827)
strzelneński (lub strzeliński) (do 1932)^[j]	615	39 913	Strzelno (4927)
szamotulski	1076	67 700	Szamotuły (8307)
szubiński (do 1938)^[a]	917	47 800	Szubin (3271)
śmigielski (do 1932)^[h]	554	37 955	Śmigiel (3754)
średzki	800	49 900	Środa (8087)
śremski	921	57 300	Śrem (7652)
turecki (od 1938)^[f]	1591	130 500	Turek (9421)
wągrowiecki	1037	54 300	Wągrowiec (7555)
witkowski (do 1927)^[c]	588	30 248	Witkowo (1605)
wolsztyński	754	47 900	Wolsztyn (4580)
wrzesiński^[c]	608	43 700	Września (8148)
wyrzyski (do 1938)^[a]	1163	66 900	Wyrzysk (1642)
żniński	739	41 500	Żnin (5090)

Ludność

Ludność województwa w 1921 roku wynosiła 1 967 865 osób^[3].

Podział ludności ze względu na narodowość^[3]:

Polacy - 83,2%; 1 636 316
Niemcy - 16,7%; 327 846

Podział ludności ze względu na wyznanie^[3]:

rzymskokatolickie - 82,9%; 1 632 087
ewangelickie - 16,3%; 321 564
mojżeszowe - 0,5%; 10 397

Struktura demograficzna (1931)^[2]

Liczba ludności (dane z 9 grudnia 1931):

	Ogółem		Kobiety		Mężczyźni
	osób	%	osób	%	osób	%
Ogółem	2 106 500	100	1 100 788	52,26	1 005 712	47,74
Miasto	838 405	39,80	442 735	21,02	395 670	18,78
Wieś	1 268 095	60,20	658 053	31,24	610 042	28,96

Wojewodowie poznańscy w II Rzeczypospolitej

Witold Celichowski 16 października 1919 – 2 stycznia 1923
Adolf Rafał Bniński 10 stycznia 1923 – 9 maja 1928
Piotr Dunin Borkowski 9 maja 1928 – 11 października 1929
Roger Adam Raczyński 11 października 1929 – 31 lipca 1934
Stanisław Kaucki 1 sierpnia 1934 – 15 stycznia 1935 (p.o.)
Artur Maruszewski 16 stycznia 1935 – 23 czerwca 1935
Mikołaj Kwaśniewski 26 czerwca 1935 – 13 września 1935
Tadeusz Walicki 19 września 1935 – 29 października 1935 (p.o.)
Artur Maruszewski 29 października 1935 – 19 maja 1939
Ludwik Bociański od 19 maja 1939 do 12 września 1939

Wicewojewodowie

Zygmunt Gronziewicz (1929-)^[4]
Wawrzyniec Typrowicz (XI 1929 – III 1931)

Uwagi

↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g 1 kwietnia 1938 roku z woj. poznańskiego wyłączono powiaty wyrzyski, szubiński, bydgoski i inowrocławski, powiaty miejskie Bydgoszcz i Inowrocław oraz części powiatu mogileńskiego (miasto Kruszwica i gminy Kruszwica i Chełmce, które przyłączono do powiatu inowrocławskiego – Dz.U. z 1938 r. nr 19, poz. 154) i włączono je do woj. pomorskiego (Dz.U. z 1937 r. nr 46, poz. 350).
↑ ^a ^b ^c ^d 1 lipca 1925 r. utworzono powiaty miejskie w Gnieźnie i Inowrocławiu (Dz.U. z 1925 r. nr 59, poz. 416, Dz.U. z 1925 r. nr 59, poz. 417).
↑ ^a ^b ^c 1 kwietnia 1927 r. zniesiono powiat witkowski, a jego terytorium włączono do powiatu gnieźnieńskiego i wrzesińskiego (Dz.U. z 1927 r. nr 17, poz. 130).
↑ ^a ^b 1 kwietnia 1932 r. zniesiono powiat grodziski, a jego terytorium włączono do powiatu nowotomyskiego (Dz.U. z 1932 r. nr 6, poz. 35).
↑ ^a ^b 1 kwietnia 1932 r. zniesiono powiat pleszewski, a jego terytorium włączono do powiatu jarocińskiego (Dz.U. z 1932 r. nr 6, poz. 35).
↑ ^a ^b ^c ^d 1 kwietnia 1938 roku do woj. poznańskiego przeniesiono powiaty kaliski, kolski, koniński i turecki z woj. łódzkiego (Dz.U. z 1937 r. nr 46, poz. 350).
↑ ^a ^b 1 kwietnia 1932 r. zniesiono powiat ostrzeszowski, a jego terytorium włączono do powiatu kępińskiego (Dz.U. z 1932 r. nr 6, poz. 35).
↑ ^a ^b 1 kwietnia 1932 r. zniesiono powiat śmigielski, a jego terytorium włączono do powiatu kościańskiego (Dz.U. z 1932 r. nr 6, poz. 35).
↑ ^a ^b 1 kwietnia 1932 r. zniesiono powiat koźmiński, a jego terytorium włączono do powiatu krotoszyńskiego (Dz.U. z 1932 r. nr 6, poz. 35).
↑ ^a ^b 1 kwietnia 1932 r. zniesiono powiat strzelneński, a jego terytorium włączono do powiatu mogileńskiego (Dz.U. z 1932 r. nr 6, poz. 35).
↑ ^a ^b 1 kwietnia 1932 r. zniesiono powiat odolanowski, a jego terytorium włączono do powiatu ostrowskiego (Dz.U. z 1932 r. nr 6, poz. 35).
↑ 29 stycznia 1925 r. zniesiono starostwo grodzkie w Poznaniu przekazując jego uprawnienia prezydentowi miasta (Dz.U. z 1925 r. nr 8, poz. 61).
↑ ^a ^b ^c 1 stycznia 1925 r. zniesiono powiaty poznański wschodni i poznański zachodni i utworzono z ich terytorium powiat poznański (Dz.U. z 1924 r. nr 117, poz. 1044).

Przypisy

↑ Andrzej Gawryszewski: Ludność Polski w XX wieku. Warszawa: Polska Akademia Nauk – Instytut Geografii i Przestrzennego Zagospodarowania im. Stanisława Leszczyckiego, 2005, s. 32, seria: Monografie. ISBN 83-87954-66-7. ISSN 1643-2312.
↑ ^a ^b Drugi Powszechny Spis Ludności z dn. 9.XII 1931 r. Mieszkania i gospodarstwa domowe. Ludność, Warszawa: Główny Urząd Statystyczny, 1938, s. 1 .
↑ ^a ^b ^c Skorowidz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej - Tom X - Województwo Poznańskie, Główny Urząd Statystyczny Rzeczypospolitej Polskiej, Warszawa 1924
↑ Ruch służbowy. „Lwowski Dziennik Wojewódzki”. Nr 7, s. 92, 7 kwietnia 1929.

[:35-3] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g 1 kwietnia 1938 roku z woj. poznańskiego wyłączono powiaty wyrzyski, szubiński, bydgoski i inowrocławski, powiaty miejskie Bydgoszcz i Inowrocław oraz części powiatu mogileńskiego (miasto Kruszwica i gminy Kruszwica i Chełmce, które przyłączono do powiatu inowrocławskiego – Dz.U. z 1938 r. nr 19, poz. 154) i włączono je do woj. pomorskiego (Dz.U. z 1937 r. nr 46, poz. 350).

[:36-4] 1 lipca 1925 r. utworzono powiaty miejskie w Gnieźnie i Inowrocławiu (Dz.U. z 1925 r. nr 59, poz. 416, Dz.U. z 1925 r. nr 59, poz. 417).

[:37-5] 1 kwietnia 1927 r. zniesiono powiat witkowski, a jego terytorium włączono do powiatu gnieźnieńskiego i wrzesińskiego (Dz.U. z 1927 r. nr 17, poz. 130).

[:38-6] 1 kwietnia 1932 r. zniesiono powiat grodziski, a jego terytorium włączono do powiatu nowotomyskiego (Dz.U. z 1932 r. nr 6, poz. 35).

[:39-7] 1 kwietnia 1932 r. zniesiono powiat pleszewski, a jego terytorium włączono do powiatu jarocińskiego (Dz.U. z 1932 r. nr 6, poz. 35).

[:40-8] 1 kwietnia 1938 roku do woj. poznańskiego przeniesiono powiaty kaliski, kolski, koniński i turecki z woj. łódzkiego (Dz.U. z 1937 r. nr 46, poz. 350).

[:41-9] 1 kwietnia 1932 r. zniesiono powiat ostrzeszowski, a jego terytorium włączono do powiatu kępińskiego (Dz.U. z 1932 r. nr 6, poz. 35).

[:42-10] 1 kwietnia 1932 r. zniesiono powiat śmigielski, a jego terytorium włączono do powiatu kościańskiego (Dz.U. z 1932 r. nr 6, poz. 35).

[:43-11] 1 kwietnia 1932 r. zniesiono powiat koźmiński, a jego terytorium włączono do powiatu krotoszyńskiego (Dz.U. z 1932 r. nr 6, poz. 35).

[:44-12] 1 kwietnia 1932 r. zniesiono powiat strzelneński, a jego terytorium włączono do powiatu mogileńskiego (Dz.U. z 1932 r. nr 6, poz. 35).

[:45-13] 1 kwietnia 1932 r. zniesiono powiat odolanowski, a jego terytorium włączono do powiatu ostrowskiego (Dz.U. z 1932 r. nr 6, poz. 35).

[14] 29 stycznia 1925 r. zniesiono starostwo grodzkie w Poznaniu przekazując jego uprawnienia prezydentowi miasta (Dz.U. z 1925 r. nr 8, poz. 61).

[:46-15] 1 stycznia 1925 r. zniesiono powiaty poznański wschodni i poznański zachodni i utworzono z ich terytorium powiat poznański (Dz.U. z 1924 r. nr 117, poz. 1044).

[1] Andrzej Gawryszewski: Ludność Polski w XX wieku. Warszawa: Polska Akademia Nauk – Instytut Geografii i Przestrzennego Zagospodarowania im. Stanisława Leszczyckiego, 2005, s. 32, seria: Monografie. ISBN 83-87954-66-7. ISSN 1643-2312.

[spis1931-2] Drugi Powszechny Spis Ludności z dn. 9.XII 1931 r. Mieszkania i gospodarstwa domowe. Ludność, Warszawa: Główny Urząd Statystyczny, 1938, s. 1 .

[skorowidzpoznański-16] Skorowidz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej - Tom X - Województwo Poznańskie, Główny Urząd Statystyczny Rzeczypospolitej Polskiej, Warszawa 1924

[17] Ruch służbowy. „Lwowski Dziennik Wojewódzki”. Nr 7, s. 92, 7 kwietnia 1929.

[18] województwo autonomiczne

[1]

[2]

[a]

[b]

[c]

[d]

[e]

[f]

[g]

[h]

[i]

[j]

[k]

[l]

[m]

[3]

[4]

[A]

Województwa	białostockie (od 1919) kieleckie (od 1919) krakowskie (od 1920) lubelskie (od 1919) lwowskie (od 1920) łódzkie (od 1919) nowogródzkie (od 1921) poleskie (od 1921) pomorskie (od 1919) poznańskie (od 1919) stanisławowskie (od 1920) śląskie^[A] (od 1920) tarnopolskie (od 1920) Warszawa (od 1919) warszawskie (od 1919) wileńskie (od 1926) wołyńskie (od 1921)
Okręgi adm.	okręg nowogródzki (1920–21) okręg poleski (1920–21) okręg wołyński (1920–21) Śląsk Cieszyński (1920–22) Ziemia Wileńska (1922–26)
Województwa proponowane	województwo sandomierskie