Wayang
Wayang – nazwa form teatralnych w kulturze indonezyjskiej[1].
Najbardziej upowszechnioną formą teatralną w Indonezji jest wayang kulit, czyli przedstawienie teatru cieni[1]. W teatrze wayang kult stosuje się figurki (rozmiar od kilku centymetrów aż do jednego metra), wykonane ze skóry (kulit) i perforowane tak, aby po oświetleniu lampą tworzyły wzory świetlne i cienie na ekranie projekcyjnym (kelir)[1]. Figurki różnią się rozmiarem, kształtem, kolorem i kostiumem w zależności od rodzaju przedstawienia[1].
Przedstawienie prowadzi dalang, recytator tekstu i animator lalek, które umieszcza na ekranie, zatykając ich drążki w leżącym poniżej bambusowym kiju[2]. Kieruje także tradycyjną orkiestrą i wytwarza efekty dźwiękowe[1]. Przedstawienie można oglądać od strony ekranu, ograniczając się do oglądania cieni (co czynią zwyczajowo kobiety), lub od strony narratora dalang (tak tradycyjnie oglądają je mężczyźni)[2][3].
Repertuar przedstawień składa się m.in. z fragmentów starożytnych eposów indyjskich Ramayana i Mahabharata (tzw. wayang purwa), przeniesionych na grunt lokalny[1]. Obejmuje także lokalne legendy Panji (wayang gedog, wayang gambuh) oraz legendy historyczne z czasów królestwa Majapahit[1]. Spektakl trwa kilka godzin – od zmroku do rana (obecnie przedstawienia dla turystów wykonuje się w ciągu dnia)[1].
Z teatru wayang kulit wywodzą się dalsze typy teatru – wayang kerucil (także wayang keltik), wykorzystujący drewniane figurki (obecnie są prezentowane bezpośrednio przed widownią, bez użycia ekranu projekcyjnego), oraz wayang golék, posługujący się lalkami trójwymiarowymi, wyposażonymi w ruchome kończyny[1]. Istnieje także wayang wong (wayang orang) – przedstawienie wykonywane przez żywych aktorów[1][3].
W teatrze wayang istotną rolę odgrywa muzyka gamelan[3][1].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b c d e f g h i j k indonézske divadlo, [w:] Encyclopaedia Beliana, listopad 2013, ISBN 978-80-89524-30-3 [dostęp 2020-06-17] [zarchiwizowane z adresu 2020-06-17] (słow.).
- ↑ a b wayang, [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2020-06-17] [zarchiwizowane z adresu 2020-06-17].
- ↑ a b c wayang [online], Encyklopedia Internautica [dostęp 2020-06-17] [zarchiwizowane z adresu 2020-06-17].