Vladimir Prelog
| |
| Data i miejsce urodzenia | |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |
| profesor | |
| Specjalność: chemia | |
| Alma Mater | |
| Uczelnia | |
| Nagrody | |
Vladimir Prelog (ur. 23 lipca 1906 w Sarajewie, zm. 7 stycznia 1998 w Zurychu) – chemik, laureat Nagrody Nobla.
Życiorys
[edytuj | edytuj kod]Urodził się w Sarajewie, znajdującym się wówczas w Austro-Węgrzech, w wieku 15 lat przeniósł się do Zagrzebia. W latach 1924–1929 studiował w Pradze, tam też podjął pracę w prywatnym laboratorium syntezy chemicznej. Równocześnie prowadził badania nad alkaloidami pochodzącymi z kory kakaowca[1][2].
W 1935 powrócił do Zagrzebia, podjął tam pracę wykładowcy na uniwersytecie i kontynuował badania nad alkaloidami, zwłaszcza chininą. Badania te prowadzone we współpracy z przedsiębiorstwem farmaceutycznym Kaštel (obecnie Pliva) doprowadziły do wprowadzenia na rynek Streptazolu, pierwszego leku sulfonamidowego. W 1941 roku dokonał pierwszej syntezy adamantanu[1][2].
W 1941 roku uciekł przed wkraczającymi do Zagrzebia Niemcami do Zurychu, do którego zaprosił go Leopold Ružička. Podjął pracę na ETH Zürich, początkowo jako asystent, w 1952 uzyskał tytuł profesorski, a w 1957 został kierownikiem laboratorium w miejsce Ružički. Kontynuował badania nad związkami pochodzenia naturalnego: alkaloidami, antybiotykami i enzymami. Koncentrował się zwłaszcza na ich stereochemii[1][2].
Właśnie za badanie stereochemii molekuł organicznych w roku 1975 otrzymał, wraz z Johnem Cornforthem, Nagrodę Nobla w dziedzinie chemii[1][2].
Był jednym z twórców konwencji Cahna-Ingolda-Preloga, opisującej konfigurację absolutną izomerów optycznych na podstawie tzw. starszeństwa podstawników.
W 1959 roku przyjął obywatelstwo szwajcarskie.
W 1994 otrzymał honorowe obywatelstwo Sarajewa[3].
Zmarł w roku 1998 w Zurychu; w 2001 roku urna z jego prochami została przewieziona na cmentarz Mirogoj w Zagrzebiu.
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b c d Vladimir Prelog - Facts. [w:] The Nobel Prize in Physics 1975 > John Cornforth, Vladimir Prelog [on-line]. Nobel Media AB. [dostęp 2014-05-10]. (ang.)., Biographical, Nobel Lecture, December 12, 1975, Chirality in Chemistry.
- ↑ a b c d Vladimir Prelog. [w:] Notable Names Database (NNDB) [on-line]. [dostęp 2014-05-10]. (ang.).
- ↑ A. H., Ko su počasni građani Grada Sarajeva [online], Haber.ba, 3 marca 2019 [dostęp 2020-06-04] (bośn.).
