Upiory Pierścienia
Upiory Pierścienia (ang. Ringwraiths, CM Nazgûle, qya. Úlairi[1]) – postacie ze stworzonej przez J.R.R. Tolkiena mitologii Śródziemia, słudzy Saurona. Zwani również Czarnymi Jeźdźcami lub Dziewięcioma Jeźdźcami, uważani za „najokrutniejsze sługi Saurona”. Po raz pierwszy występują we Władcy Pierścieni.
Historia
[edytuj | edytuj kod]Pochodzenie
[edytuj | edytuj kod]Nazgûle byli początkowo ludźmi, którzy w Drugiej Erze zostali obdarzeni Pierścieniami Władzy: byli wśród nich trzej[2] książęta númenorejscy, (przypuszczalnie tzw. Czarni Númenorejczycy), którzy zawarli sojusz z Sauronem, i przynajmniej jeden Easterling (Khamûl). Dzięki pierścieniom zdobyli długowieczność i olbrzymią potęgę, wkrótce jednak pierścienie, którymi rządził Jedyny Pierścień, noszony na palcu przez Saurona, ich opanowały. Utracili stopniowo ciała i stali się Upiorami Pierścienia, najpotężniejszymi sługami Saurona.
Dziewięć ofiarował śmiertelnym ludziom, dumnym, możnym ludziom, których w ten sposób usidlił. Dawno, dawno temu ulegli oni władcy Jedynego Pierścienia i stali się upiorami, cieniami Wielkiego Cienia, jego najokrutniejszymi sługami.
Przed Wojną o Pierścień
[edytuj | edytuj kod]Po raz pierwszy ujawnili się w 2251 roku Drugiej Ery[3]. Po pokonaniu przez Ostatni Sojusz Saurona (w 3441 roku DE) ukryli się na wschodzie, by czekać na powrót Saurona. Gdy ten zmaterializował się w Dol Guldur około 1300 roku TE, Wódz Nazgûli udał się na północ, by między Wrzosowiskami Etten a Północnym Pustkowiem założyć państwo Angmar, którego celem miało być pokonanie państw Dúnedainów na północy. Czarnoksiężnik wypełnił swoje zadanie, jednak w 1975 roku wojska Angmaru zostały pokonane przez połączone siły Gondoru i Lindonu. Wtedy Glorfindel wypowiedział słowa proroctwa, że Wódz Nazgûli zostanie zgładzony „daleko stąd i nie z ręki męża”.
Po klęsce Czarnoksiężnik udał się do Mordoru, gdzie zgromadził pozostałych Nazgûli i w 2002 roku zdobył Minas Ithil, która została przemianowana na Minas Morgul (Wieża Złych Czarów). W 2043 i 2050 roku wyzwał króla Gondoru, Eärnura, którego później najprawdopodobniej podstępnie zabił. Przez kilka stuleci Nazgûle przebywali w Minas Morgul, gdy jednak Sauron powrócił do Mordoru, trzech z nich wysłał do Dol Guldur[4] (według Niedokończonych Opowieści było ich tylko dwóch – Khamûl i jego posłaniec[5]).
Wojna o Pierścień
[edytuj | edytuj kod]Pod koniec czerwca 3018 roku Sauron wysłał dziewięciu z misją odszukania Krainy Niziołków i Jedynego Pierścienia. Czarnoksiężnik poprowadził atak na Osgiliath, dzięki któremu Nazgûle mogli przeprawić się przez Anduinę. Po połączeniu się z upiorami z Dol Guldur 22 lipca i odkryciu, że wbrew słowom Golluma Kraj Niziołków nie znajduje się nad Anduiną, podążyli na północ, w kierunku Lorien. Nie odnalazłszy tam niziołków wrócili na południe i z początkiem września podążyli przez Rohan do Isengardu. Tam zostali zwiedzeni przez Sarumana, lecz dzięki zdradzie jego sługi, Gadziego Języka, dowiedzieli się o Shire, po czym ruszyli w tym kierunku. 22 września rozbijając oddział Strażników przedostali się przez południową granicę tego kraju[6].
Khamûl dotarł do Hobbitonu i ścigał Powiernika Pierścienia aż do przeprawy na Brandywinie, Czarnoksiężnik udał się na Kurhany, gdzie przebudził Upiory Kurhanów, pozostali Nazgûle udali się na patrol gościńca.
Na Wichrowym Czubie stoczyli walkę z Gandalfem, a w kilka dni później zaatakowali tam Froda, którego Czarnoksiężnik ugodził Nożem Morgulu. Wkrótce zostali pokonani przy brodzie Bruinen, gdzie utracili cielesne powłoki oraz konie i pieszo powrócili do swego pana. Otrzymali od niego nowe wierzchowce, skrzydlate bestie.
Podczas oblężenia Minas Tirith rozsiewali strach i porażali czarnym tchem. Czarnoksiężnik, który był dowódcą wojsk Mordoru, wkroczył do twierdzy. W tej samej jednak bitwie spełniło się proroctwo Glorfindela i Wódz Nazgûli zginął z ręki Éowiny wspomaganej przez hobbita, Meriadoka Brandybucka. Ostatnią bitwą, w której brały udział Nazgûle, była Bitwa pod Morannonem, z której zostały zawrócone ku Górze Przeznaczenia, gdy Powiernik Pierścienia założył pierścień na palec. Jednak kiedy Pierścień uległ zniszczeniu, one również przestały istnieć.
Charakterystyka
[edytuj | edytuj kod]Jak podkreśla Shippey[7], moc Upiorów Pierścienia była psychiczna raczej niż fizyczna i wyraźnie rosła wraz z posuwaniem się akcji ”Władcy Pierścieni”. Używani byli przez Saurona jako posłańcy oraz do siania „wielkiego strachu”[8] wśród przeciwników. Przerażenie wzbudzane przez Upiory było jednocześnie ich zaletą, kiedy mieli za zadanie obniżać morale (np. podczas oblężenia Minas Tirith) i wadą (kiedy powinni byli poruszać się niezauważeni). Poza tym bali się wody – choć J.R.R. Tolkien nigdy nie ustalił dlaczego[9].
Spośród Nazgûli cechami indywidualnymi we Władcy Pierścieni wyróżniał się Wódz Nazgûli. W tekście Poszukiwania Pierścienia opublikowanym w Niedokończonych Opowieściach Tolkien opisał bliżej jeszcze drugiego w hierarchii Khamûla, jedynego Nazgûla znanego z imienia. Imię Khamûl zapewne pochodzi z Czarnej Mowy. Tolkien nigdzie nie wyjaśnił jego etymologii, ale niektórzy wiążą ją z możliwym pochodzeniem Khamûla z Khandu[10]. Zwano go też Cieniem Wschodu i Czarnym Easterlingiem. Opisywany jest jako szczególnie wyczulony na obecność Jedynego Pierścienia, ale najsłabiej ze wszystkich Nazgûli radzący sobie w świetle dnia.
Nazwa Nazgûl
[edytuj | edytuj kod]Nazwa Nazgûl pochodzi z tolkienowskiego języka Czarnej Mowy, od słów nazg (pierścień) i gûl (upiór). W quenyi nazywano ich Úlairi. Oryginalna angielska nazwa „ringwraiths” pochodzi od słów „ring” (pierścień) i rzadko używanego „wraith”, określającego upiora bądź zjawę (niekoniecznie osoby nieżyjącej). Według Shippeya[7] słowo to podkreśla status Nazgûli jako nie duchów, ale nieumarłych – istot, które przeszły do świata upiorów nie doświadczywszy śmierci.
Czarne Tchnienie
[edytuj | edytuj kod]- W angielskim oryginale – Black Breath
- W przekładach na język polski – Czarne Tchnienie, Czarny Dech
Była to choroba zsyłana przez Upiory Pierścienia. Skutkowała wystąpieniem negatywnego stanu emocjonalnego (rozpaczą, koszmarami) lub chwilową utratą przytomności; po długotrwałym działaniu, także śmiercią. W przypadku cięższego przebiegu czas utraty świadomości wydłużał się, występowała wysoka gorączka; po przywróceniu przytomności – stan przygnębienia.
Leczenie polegało na użyciu athelasu. Tak np. postępował Aragorn, który posiadał dar uzdrawiania jako potomek królów.
Działaniu Czarnego Tchnienia poddani byli: Meriadok Brandybuck – dwukrotnie, raz w Bree, po raz drugi razem z Éowiną – po zabiciu Wodza Nazgûli; Faramir – po starciu z Nazgûlami podczas obrony Minas Tirith; oraz (do momentu odpłynięcia do Valinoru) Frodo Baggins – raniony Nożem Morgulu[11].
Nazgûle w grach opartych na tekstach Tolkiena
[edytuj | edytuj kod]Nazgûle występują w licznych grach opartych na tekstach Tolkiena. Twórcy niektórych z nich nadali im imiona. W Middle-earth Role Playing wydanej przez Iron Crown Enterprises[12] brzmią one: Dwar z Waw, Ji Inddur, Akhorahil, Hoamurath Dir, Adunaphel, Ren i Uvatha. Ulaire Cantea, Ulaire Enquea, Ulaire Lemenya, Ulaire Nelya, Ulaire Nertea, Ulaire Ostea, Ulaire Toldea w Lord of the Rings Trading Card Game wydanej przez Decipher[13] są po prostu queneyskimi liczebnikami porządkowymi (Nazgûl Pierwszy, Nazgûl Drugi, itd). W dodatku do gry Władca Pierścieni: Bitwa o Śródziemie II – Król Nazguli Nazgûl, który był dowódcą Carn Dûm, otrzymał imię Morgomir. Natomiast według brytyjskiej firmy Games Workshop (produkującej figurkową wersję gry strategicznej), poza Czarnoksiężnikiem i Khamûlem istnieli: Pan Cienia (Shadow Lord), Mroczny Marszałek (Dark Marshall), Nieśmiertelny (The Undying), Zepsuty (The Tainted), Zdrajca (The Betrayer), Rycerz z Umbaru (The Knight of Umbar) i Widmo (The Dwimmerlaik).
Nazgûle w innych tekstach literackich
[edytuj | edytuj kod]W powieści Rockowy Armageddon George’a R.R. Martina występuje zespół rockowy o nazwie The Nazgûl i wiele z ich utworów zawiera odniesienia do tolkienowskiego Śródziemia[14].
„The Battle of Evermore” zespołu Led Zeppelin wspomina o Upiorach Pierścienia (werset „the ringwraiths ride in black”). Poświęcony jest im też utwór szwedzkiego zespołu blackmetalowego Marduk „Those of the Unlight”.
Nazgûlom poświęcone są także (w całości): utwór „Shadows” szwedzkiego zespołu metalowego Sabaton, pochodzący z albumu Metalizer, utwór „Nazgul” polskiego zespołu gothicmetalowego Artrosis.
W powieści Ostatni władca Pierścienia Nazgule są zgrupowaniem magów konkurencyjnym wobec Białej Rady.
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Robert Foster: Encyklopedia Śródziemia. Warszawa: Amber, 1998, s. 172.
- ↑ J.R.R. Tolkien, Silmarillion, „Akallabêth”
- ↑ „2251 (...) Mniej więcej w tym czasie Nazgûle, czyli Upiory Pierścienia, pojawiają się po raz pierwszy”. J.R.R. Tolkien: Władca Pierścieni: Powrót Króla, s. 469
- ↑ „Kronika Lat podaje (przy roku 2951), że Sauron wysłał nie dwóch, a trzech Nazgûli, by na nowo zajęli Dol Guldur”. J.R.R. Tolkien: Niedokończone opowieści, s. 363.
- ↑ Ibidem, „dwie wzmianki pozwalają przypuszczać, że jeden z tych Upiorów Pierścienia wrócił potem do Minas Morgul”.
- ↑ J.R.R. Tolkien: Niedokończone opowieści, s. 276–278.
- ↑ a b T.A. Shippey, J.R.R. Tolkien. Pisarz stulecia, Zysk i S-ka 2004
- ↑ J.R.R. Tolkien: Niedokończone opowieści, s. 276.
- ↑ „Ojciec nigdy nie wyjaśnił, czemu właściwie Upiory Pierścienia bały się wody. (...) Ponadto Nazgûle trzymały się z daleka od „elfich” wód Baranduiny. Nie wiadomo dokładnie, jak przebywali inne rzeki, które pojawiły się na ich drodze (...) W istocie ojciec sam też zauważył, że trochę to wszystko nielogiczne”. J.R.R. Tolkien: Niedokończone opowieści, s. 281.
- ↑ Khamûl – what’s in a name? http://lingwe.blogspot.com/2007/09/khaml-whats-in-name.html.
- ↑ Robert Foster: Encyklopedia Śródziemia. Warszawa: Amber, 1998. ISBN 83-7169-695-7.
- ↑ Nazgûl - Tolkien Gateway
- ↑ LotR TCG Database: Black Rider Index
- ↑ George R.R. Martin: Rockowy Armageddon. Warszawa: Zysk i S-ka, 2005, s. 484.
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Robert Foster: Encyklopedia Śródziemia. Warszawa: Amber, 1998, s. 177. ISBN 83-7169-695-7.
- IV. Poszukiwania Pierścienia. 1. O podróży Czarnych Jeźdźców.... W: J.R.R. Tolkien: Niedokończone opowieści. Radosław Kot (tłum.). Amber, 2002, s. 276, 363. ISBN 83-7245-943-6.
- Dodatek B, Kronika Lat. W: J.R.R. Tolkien: Władca Pierścieni: Powrót Króla. Maria Skibniewska (tłum.). Warszawa: Muza, 2002, s. 469. ISBN 83-7319-172-0.