Ulica Józefa w Krakowie
| Stare Miasto | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
 Widok z ulicy Krakowskiej (z zachodu) | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Państwo | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Województwo | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Miejscowość | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Przebieg | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Położenie na mapie Polski  | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Położenie na mapie województwa małopolskiego  | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Położenie na mapie Krakowa  | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
 50°03′02,3″N 19°56′40,6″E/50,050636 19,944617
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Ulica Józefa – ulica w Krakowie, w dzielnicy I Stare Miasto, na Kazimierzu. Łączy ulicę Krakowską z ulicą Szeroką.
Historia
[edytuj | edytuj kod]Przed lokacją Kazimierza w 1335 r., na miejscu dzisiejszej ulicy znajdowała się droga łącząca wieś Bawół ze Skałką, prawdopodobnie wykładana drewnem, która biegła grzbietem niewielkiej wyniosłości ciągnącej się pośród mokradeł (teren Kazimierza był wtedy w dużej mierze podmokły i bagienny). Podczas lokowania miasta, w miejscu dawnej wiejskiej drogi wytyczono ulicę, której nazwa pojawia się pod koniec XIV w. jako ul. Sukiennicza, ale w wersji łacińskiej: Platea Textorum, Platea Lanificum, Platea Pannificum (polska postać nazwy nie zachowała się do naszych czasów, ale lanifex – tkacz, (texor); sukiennik, lanificus – tkacz, textor, pannifex – sukiennik). Istnienie sukienników na Kazimierzu i zamieszkiwanie ich w tym rejonie potwierdzone jest od 1369 r. Ulicę tę prawdopodobnie zamykała brama Bydlna.
Od 1494 r. północno-wschodnią część Kazimierza zaczęli zajmować wysiedlani z Krakowa Żydzi. Dzisiejszą ulicę Józefa przecięła w 1533 r. na dwie części brama Żydowska, znajdująca się na skrzyżowaniu z obecną ulicą Jakuba, dlatego też w XVI wieku wschodnią część ulicy zaczęto nazywać ulicą Żydowską (Platea Iudeorum, Na zydowskiey ulicy przed broną zydowską, Ulica Żydowska). Na przełomie XVIII i XIX wieku cała dzisiejsza ulica nosiła już nazwę Żydowskiej, a z czasem Chrześcijańsko-Żydowskiej (in der christlichen-Judengasse w 1807 r.).
W 1866 roku, gdy ulica zamieszkana była niemal wyłącznie przez Żydów, pojawiła się nazwa obecna, nawiązująca do pobytu cesarza Józefa II w kamienicy Wojewodzińskiej przy ulicy Krakowskiej 20/Józefa 2. Pierwotnie nazwa ta odnoszona była jedynie do odcinka zachodniego, między ulicami Krakowską a dzisiejszą Nową, później objęła całą ulicę. Była ona jedną z ulic okalających teren dawnego Miasta Żydowskiego, na jej przecięciu z ulicą Jakuba znajdowała się brama wjazdowa. Brama była ważnym miejscem w życiu mieszkańców miasta żydowskiego. Tutaj ogłaszano ważne wiadomości, rozporządzenia oraz ugody między władzami miejskimi Kazimierza a gminą żydowską.
Przy ulicy Józefa znajdują się m.in. Synagoga Wysoka (nr 38), Dom Aktora (nr 16), w którym mieszka i mieszkało wielu krakowskich aktorów oraz oddział Staromiejskiego Centrum Kultury Młodzieży (nr 12). Kiedyś przy numerze 11 mieściła się szkoła parafialna Bożego Ciała. Ulica Józefa od kilku lat obchodzi swoje święto.
-
Widok z ul. Szerokiej -
ul. Józefa 1
Kamienica proj. I. Hercoka, (1847–57) -
ul. Józefa 4
Kamienica (XVI/XVII w.) -
ul. Józefa 5
Synagoga Chewra Kadisza -
ul. Józefa 8
Zabytkowa kamienica -
ul. Józefa 10
Zabytkowa kamienica -
ul. Józefa 12
Dawny zajazd i Synagoga Etz Chaim -
ul. Józefa 15
Synagoga Chasydów z Radomska -
ul. Józefa 18
Kamienica (XVIII w.) -
![ul. Józefa 19 Instytut Judaistyki UJ[1]](//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5b/Jagiellonian_University_Collegium_Kazimierzowskie%2C_19_J%C3%B3zefa_street%2C_Kazimierz%2C_Krak%C3%B3w%2C_Poland.jpg/270px-Jagiellonian_University_Collegium_Kazimierzowskie%2C_19_J%C3%B3zefa_street%2C_Kazimierz%2C_Krak%C3%B3w%2C_Poland.jpg)
-
ul. Józefa 22
Synagoga Ahawat Tora -
ul. Józefa 30
Kamienica (XIX w.) -
![ul. Józefa 33 Synagoga Reb Arons Klaus[2]](//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f9/Jozefa_Street%2C_Krakow%2C_Kazimierz%2C_1975.jpg/282px-Jozefa_Street%2C_Krakow%2C_Kazimierz%2C_1975.jpg)
-
ul. Józefa 36
Synagoga Chewra Ner Tamid -
ul. Józefa 38
Synagoga Wysoka -
ul. Józefa 42
Synagoga Kowea Itim le-Tora
![ul. Józefa 19 Instytut Judaistyki UJ[1]](?x=http://pl.wikipedia.org/wiki/Plik:Jagiellonian_University_Collegium_Kazimierzowskie,_19_J%C3%B3zefa_street,_Kazimierz,_Krak%C3%B3w,_Poland.jpg)
![ul. Józefa 33 Synagoga Reb Arons Klaus[2]](?x=http://pl.wikipedia.org/wiki/Plik:Jozefa_Street,_Krakow,_Kazimierz,_1975.jpg)
_Synagogue,_38_J%C3%B3zefa_street,_Kazimierz,_Krak%C3%B3w,_Poland.jpg)
W kulturze
[edytuj | edytuj kod]Ulica pojawia się w wierszu Adama Zagajewskiego pt. Nienapisana elegia dla Żydów krakowskich[3] (Ale najsmutniejsza jest ulica Józefa, wąska jak księżyc w nowiu...)[4].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Collegium Kazimierzowskie
- ↑ Kamienica zniszczona (spalona) w 1975 podczas kręcenia film Noce i Dnie. Teren imitował pożar Kalińca
- ↑ "Sinfonia da requiem" Krzysztofa Meyera. [dostęp 2024-01-14].
- ↑ 78. rocznica likwidacji Getta Krakowskiego – Nieformalny Marsz Pamięci. [dostęp 2024-01-14].
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Elżbieta Supranowicz, Nazwy ulic Krakowa, Kraków 1995, s. 66
- Encyklopedia Krakowa, wyd. PWN, Warszawa-Kraków 2000.